ویژه نامه  /  ويژه نامه های مفاخر و انديشمندان اسلامی

ویژه نامه ابوذر انقلاب (به مناسبت سال روز وفات آیت الله سید محمود طالقانی (ره))

18شهریور سالروز وفات آیت الله سید محمود طالقانی است. شخصیت آن اندیشمند وارسته، از دو نظر مورد توجه است: اول آنکه او از پیشگامان روشنفکری معنوی بود و دوم اینکه از زمینه سازان انقلاب اسلامی است. از این رهگذر، حق بزرگی بر جامعه اسلامی ایران دارد. وی پس از سالها تلاش و مبارزه به دیدار حق شتافت.

تعداد بازدید : 11701     تاریخ درج : 1387/06/18    

تاریخ بروزرسانی: 19 شهریور 1402

زندگینامه آیت الله طالقانی(ره)

در زمستان سال 1329 ق. صدای نوزادی در فضای خانه ساده آیة الله سید ابوالحسن طالقانی پیچید که نامش را «محمود» گذاشتند و پدرش پشت جلد قرآن نوشت: «سید محمود روز شنبه، چهارم ربیع الاول 1329 ق. به دنیا آمد» تو گویی همین نوشتار کوتاه بود که پیوندی ناگسستنی بین او و قرآن ایجاد کرد.

سید محمود دوران کودکی را تا ده سالگی در روستای «گلیرد» طالقان سپری نمود و همانجا خواندن، نوشتن و مقدمات علوم اسلامی را فراگرفت و در مکتب پدر - که عالمی سیاستمدار بود - مبارزه با استبداد در ذهن او نقش بست.

او سپس همراه خانواده به تهران رفت که همزمان بود با دوران دیکتاتوری رضاخان و مبارزه روحانیون علیه وی و این نقشی بسزا در شکل گیری فکر سیاسی اش داشت و از همان هنگام او را وارد میدان مبارزه با ستم کرد.

سید محمد در نوزده سالگی برای فراگیری بیشتر و دقیقتر علوم اسلامی به قم رفت و از درس استادانی بزرگ چون آیة الله حجت و آیة الله خوانساری بهره فراوان برد.

دانش پژوه جوان، مدتی برای بهره گیری از درس علمای برجسته نجف، راهی آن مرکز بزرگ علمی شد؛ اما دوباره به قم و مدرسه فیضیه برگشت.

پرداختن به دانش هیچ گاه او را از توجه به مسائل سیاسی - اجتماعی دور نکرد. آری فضای پر از معنویت فیضیه به او درسها آموخت و از وی، اندیشمندی مبارزه و خستگی ناپذیر ساخت.

آیة الله طالقانی پس از سالها تحصیل در قم، از آیة الله جائری یزدی، بنیانگذار حوزه علمیه قم، اجازه اجتهاد گرفت و با عزمی راسخ و گامی استوار، راهی تهران شد و در مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار سابق) به آموزش علوم اسلامی پرداخت.

او که مدتها پیش درد جامعه و مردم را حس کرده بود و تنها راه نجات را در بازگشت به اسلام و قرآن می دانست، با برقراری جلسات تفسیر قرآن در راه گام نهاد.

طالقانی، سید محمود

نگاهی گذرا به زندگی آیة اللّه طالقانی(ره)

یاران انقلاب/ ابوذر زمان

ابوذر زمان

وفات آیت اللّه طالقانی

مبارزات سیاسی آیت الله طالقانی(ره)

به دنبال پایه گذاری نهضت ملی نفت به رهبری آیة الله کاشانی و حرکت یکپارچه مردم در پشت سر او، برای ستاندن حق خویش از انگلیس غارتگر، آیة الله طالقانی همگام با قهرمان مبارزه، علیه استعمار به قیام پیوست و یکی از یاران نزدیک آقای کاشانی در این راه شد و با زبان گویا و برنده خود به افشاگری و روشنگری پرداخت.

پس از کودتای ننگین 28 مرداد 1332، آنگاه که رژیم کودتایی جای پایش را محکم کرد و به انتقام جویی از فدائیان اسلام پرداخت، در چنین زمان حساسی، آیة الله طالقانی آنها را در خانه اش پناه داد:

در سال 1341 ش. به دنبال حرکت امام خمینی (ره) علیه انقلاب سفید شاه، آیة الله طالقانی (ره) نیز برای برداشتن نقاب از چهره نوکران استعمار به افشاگری دست زد. رژیم سر سپرده که مصمم به اجرای برنامه دیکته شده از سوی آمریکا بود، آقای طالقانی را دستگیر و روانه زندان کرد.

به دنبال دستگیری امام در شب 15 خرداد 1342 (شب دوازدهم محرم) و قتل عام مردم در روز پانزده خرداد، اعلامیه ای با عنوان «دیکتاتور خون می ریزد» در سرتاسر ایران منتشر شد که شاه را بیش از پیش رسوا کرد. ساواک، آیة الله طالقانی را سبب انتشار اعلامیه دانست و در تعقیب او به لواسانات هجوم برد و مجاهد نستوه برای در امان ماندن مردم از اعمال جنون آمیز ساواک، از اختفا بیرون آمد و خودش را تسلیم کرد و به این ترتیب دوباره در 23 خرداد 1342 دستگیر شد و بعد از چهار ماه بازداشت. در 30 / 7 / 1342 در بی دادگاه نظامی محاکمه گردید و پس از بارها محاکمه در 16 /10 /1342 به ده سال زندان محکوم شد.

آیت الله طالقانی همگام با امام و انقلاب

زندگی و اندیشه سیاسی آیت الله طالقانی

عمری در جهاد روشنگری/به یاد یکی از یاران نهضت امام خمینی(س)

بررسی اندیشه ها و عملکرد آیت الله طالقانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران

امامت جمعه تهران بعد از انقلاب

سیره های عملی و اخلاقی آیت الله طالقانی(ره)

حضرت آیت الله طالقانی قدس سره به طلبه ها خیلی اظهار علاقه می کردند و می فرمودند: در ماه، ولو یک جلسه با هم داشته باشید و اجتماع کنید. حتی اگر هم شده یک چایی دور هم بخورید و از حال همدیگر با خبر باشید. البته ما هم حرف ایشان را گوش کردیم و جلسه ای تشکیل دادیم که هر ماه به طور سیار برقرار شود. ایشان رأفت و مهربانی فوق العاده ای به دوستان مخصوصاً به اهل سادات و آبادی خود که منسوب به ایشان بودند، داشتند. روزی در چالوس بعد از منبر ایشان منزل آقای خزتو، پدرشوهر دختر ایشان رفتیم، چند نفر از کارگران در حیاط منزل ایشان مشغول بیل زدن بودند، که یکی از آن ها از سادات روستای گلیرد بود. ایشان برای احوال پرسی رفتند پیش ایشان و فرمودند: عمو حالتان خوبه ان شاءالله. آن آقا اصلاً توقع نداشت که آقای طالقانی در بین جمعیت احوال او را بپرسد. بعد از آن قضیه هر وقت پیش این سید، صحبت آقای طالقانی می شد، اشک از چشمانش جاری می شد و می گفت: اصلاً توقع نداشتم که آقای طالقانی برای احوال پرسی پیش من بیاید و به من عمو بگوید تا دیگران بفهمند که با ایشان پسرعمو هستم. به این دلجویی ایشان از سادات و دوستان اهل بیت علیهم السلام واقعاً غبطه می خوریم که چرا نتوانستیم این سرمشق را از ایشان بگیریم و با دوستان اهل بیت علیهم السلام این جور رفتار کنیم.

در روستای ما مدرسه نبود و بچه ها به روستاهای اطراف می رفتند. آیت الله طالقانی قدس سره فرمودند: ما که ایام زمستان، این جا نیستیم و هشت نه ماه کاری به منزل نداریم، همین منزل را مدرسه کنید. بعد از آن سال های سال، بچه ها از این منزل به عنوان مدرسه استفاده می کردند تا بعد مدرسه ای در گلیرد ساخته شد. (حجت الاسلام والمسلمین کیایی نژاد، افق حوزه - 15 آذر ماه 1391 شماره 352)

ابوذر امام

ولایت پذیری در سیره عملی آیت الله طالقانی

درگذشت آیت الله سیدمحمود طالقانی

پرداخت فطریه به مبارزان فلسطینی توسط آیت الله طالقانی

قرآن و اهل بیت در سیره آیت الله طالقانی(ره)

نکته جالب توجه این که طالقانی در زندان، تفسیر قرآن می گفت و در جلسه ای خصوصی تفسیر نهج البلاغه. جلال رفیع، از همبندان او، این چنین گزارش کرده است: «آقا هر روز در زندان، از ساعت هشت تا نه صبح، تفسیر قرآن می گفت؛ بسیار آرام و باابهّت. من هم این فیض را یافته بودم که یک ربع قبل از شروع تفسیر ایشان قرآن بخوانم. آقا هر روز، پس از صبحانه، بخصوص در روزهای سرد زمستان، عبایش را بر سر می کشید و در طول حیاط زندان، تنها و ساکت و آرام و سر به اندیشه، قدم می زد. دکتر عباس شیبانی، همبندی ها را صدا می زد و از جمله مرا، که: «بیا و قرآن را بخوان». صدای قرآن که بلند می شد، آقا از حیاط به اتاق می آمد و در گوشه راست اتاق - که جای همیشگی اش بود - می نشست و چند دقیقه گوش می داد. آن گاه، تفسیر شروع می شد. سوره آل عمران بود و بعدها رسید به سوره نساء. «مجمع البیان» شیخ طبرسی جلوی آقا بود. . . ابتدا بدون اظهار نظر قطعی، اقوال و تفسیرهای گوناگون موجود درباره آیات را، یکی یکی، مطرح می کرد». ( پیک آفتاب، محمّد اسفندیاری، قم: صحیفه خرد، اول، 1383، ص 228 و 234، به نقل از حدیث زندگی - آذر و دی 1384، شماره 26)

از نشانه های علاقه فراوان آیت الله طالقانی به اهل بیت(ع)، ارادت ایشان به امام حسین(ع) بود. یکی از هم بندهای زندان وی در خاطره ای می گوید: «من نمی دانم عاشورا با طالقانی چه می کرد که از لحظه اول روز عاشورا حال آرامی نداشتند. با وجود مخالفت پلیس، به حیاط زندان می آمد و بر سر و سینه زنان و بی تاب، نوحه می خواند و چنان این حرکت، پرضربه و با حال بود که بندیان دیگر از جمله چپی ها و بعضی بازماندگان شبکه نظامی که هم بند بودیم، پشت این دسته، اشک ریزان به راه می افتادند». (علی جان زاده، طالقانی، ص 29)

مرام قرآنی در زندگانی آیت اللّه طالقانی(ره) قسمت دوم

اندیشه ها و آثار

اگر چه زندگانی آیة الله طالقانی سراسر مبارزه بود و بارها زندانی و تبعید گردید، امام با این حال آثار ارزشمندی از خود بجا گذاشت:

1- «پرتوی از قرآن» که شامل تفسیر سوره های فاتحه، بقره، آل عمران، 22 آیه ابتدای سوره نساء و تمامی سوره های جزء سی ام قرآن است و در شش جلد منتشر گردید. 2- مقدمه، توضیح و تعلیق برکتاب «تنبیه الامة و تنزیه الملة » آیة الله نائینی3- اسلام و مالکیت. 4- ترجمه جلد اول کتاب «امام علی بن ابی طالب »، نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود. 5- «به سوی خدا می رویم » که سفر نامه حج است. 6- پرتوی از نهج البلاغه. 7- آینده بشریت از نظر مکتب ما. 8- آزادی و استبداد. 9- آیة حجاب. 10- مرجعیت و فتوا. 11- درسی از قرآن. 12- درس وحدت.

شیوه تفسیری «پرتوی از قرآن» تفسیر قرآن با الفاظ قرآن

نوزاد کعبه

ولایت فقیه در اندیشه آیت الله طالقانی (ره)

آزادی در اندیشه سیاسی طالقانی

عوامل احیای تمدن اسلامی از دیدگاه مرحوم طالقانی

کارنامه فکری آیت الله طالقانی

نظام شورایی در اندیشه سیاسی آیة الله طالقانی

آیت الله طالقانی و شوراها

تحول حوزه در پرتو اندیشه آیت اللّه طالقانی

جلوه های روشنفکری آیت اللّه طالقانی در اندیشه و رفتار

شکست مصدق به روایت آیت الله طالقانی

در سایه خاطرات

آیت اللّه سید محمود طالقانی، در طی حیات سیاسی خویش حدود هشت سال در زندان رژیم شاه بود. عمّال رژیم شاه، در آخرین زندان ایشان، وی را به سبب بیماری و پیری و جایگاه ویژه ای که در جامعه داشت، از شکنجه شدن، معاف کرده بودند؛ اما شکنجه شدگان را با بدنی خونین و پاره پاره به اتاق او می فرستادند تا شکنجه روحی شود. پس از آزادی از زندان، نخستین خاطره ای که به یاد آورد، همین بود: «شکنجه روحی من زیاد بود و مخصوصا همه چهل روزی که در زندان کمیته بودم، دائما صدای ضجّه و فریاد زندانیان سیاسی به گوش می رسید». یکی از همبندان او در آخرین زندان می گوید: «آیت اللّه طالقانی. . . به جهت شخصیتی که داشت، از اقتدار خاصی برخوردار بود. همه به او احترام می گذاشتند. وقتی می خواست رؤسای زندان را ببیند، فقط پیغام می فرستاد و آنها خود برای دیدن او می آمدند. من یک بار دیدم که منوچهری و تهرانی ملعون [ از شکنجه گران زندان ]، آمدند و در حضور آقا خیلی مؤدّب ایستادند و آقا حرفش را زد و آنها سرشان را به نشانه تأیید، تکان دادند. رفتار طالقانی به نحوی بود که موافق و مخالف، همه به او احترام می گذاشتند». (حدیث زندگی - آذر و دی 1384، شماره 26)

یک روز نصیری (رئیس ساواک شاه) برای بازدید به زندان آمد. آیة اللّه سیّد محمود طالقانی قرآن می خواند و عینکش نیز تا نوک بینی پایین آمده بود. رئیس زندان که پشت سر نصیری می آمد، با دستپاچگی به طرف طالقانی اشاره کرد و گفت: «از جا بلند شو! مگر نمی بینی رئیس کل ساواک می آیند؟». آیة اللّه طالقانی خیلی خونْ سرد و بدون این که قرآن را کنار بگذارد یا عینک را روی چشمش مرتب کند، دستش را بلند کرد و به صورت تحقیرآمیزی به طرف رئیس زندان اشاره کرد و گفت: «این مرد، ارباب توست. چرا به من می گویی بلند شو؟!». (صد حکایت اخلاقی، شعبانعلی لامعی، ص 21، به نقل از حدیث زندگی، شماره 18)

ملاقات در دادگاه؛ خاطراتی از مراودات رهبر معظم انقلاب و آیت الله طالقانی

از اینجا بود تکبیر گفتن باب شد

آیت الله طالقانی(ره) از نگاه دیگران

آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند، او شخصیتی بود که از جسمی به جسمی و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در بهار بزرگ خود سستی و سردی نداشت من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پرارج خودم را یکی پس از دیگری از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود و زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده. مرگ او زودرس بود و عمر او پربرکت.. (صحیفه امام، ج 9، ص: 486)

آقای طالقانی اهل فکر نو بر محور دین و با تمرکز بیشتر روی قرآن و نهج البلاغه بود؛ یعنی ایشان اصلاً این جوری بود، لکن همه ابعاد شخصیت آقای طالقانی بُعد روشنفکری دینی نیست. یک بُعد مهم، بُعد مبارزه ایشان است. خیلی ها روشنفکر بودند اهل مبارزه نبودند؛ روشنفکر دینی هم بودند اهل مبارزه نبودند..

یک بعد دیگر آقای طالقانی که به نظر من نباید فراموش شود، صفای این مرد بود. به قدری این آدم با صفا و روراست و در معاشرت ها صادق بود که انسان از این همه زلالی حیرت می کرد. آدم زلالی بود آقای طالقانی. هیچ در قید و بند ملاحظات و این ها نبود؛ نه ملاحظات آخوندی، نه ملاحظات روشنفکری، نه ملاحظات مبارزاتی چیزهایی که حالا به خودشان ببندند- مطلقاً در این آدم وجود نداشت.. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضای ستاد برگزاری نکوداشت یک صدمین سالروز میلاد آیت الله سید محمود طالقانی (ره) 09/ 12/ 1389)

نکوداشت عالم مجاهد آیت اللّه سیدمحمود(ره)

برگزاری بزرگداشت یکصدمین سال ولادت آیت الله طالقانی

مصاحبه با سید مهدی علایی فرزند مرحوم طالقانی / پیشاهنگ هدایت

رشحاتی از قلم

آنچه طاغوت زمان را به تزلزل انداخت

آیة الکرسی نستوهیِ ایمانش بود

آنچه در خانه اهریمن، آتش افکند

اخگری بود که در پرتو قرآنش بود

شه سوارانِ زمان، پیش رُخش مات شدند

گوی تاریخ، قفا خورده چوگانش بود

(شعر از خرمشاهی در وصف آیت لله طالقانی(ره))

رعد کلام

رهاتر از نسیم

اولین جمعه حکومت خورشید

معرفی کتاب

تابستان 1388 ویترین کتابفروشی های تهران مزین به کتابی با نام زندگینامه سیاسی آیت الله طالقانی شد. این کتاب حاصل دو سال تحقیق و پژوهش مستمر علیرضا ملائی توانی، عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه است که در حجمی نزدیک به 500 صفحه توسط نشر نی چاپ شده است. او در مقدمه کتاب نوشته است: یکی از راه های شناخت و تحلیل انقلاب اسلامی، بررسی سیره نظری و عملی رهبران آن است. طالقانی از زمره شخصیت هایی بود که دوشادوش امام خمینی(ره) هم در تکوین مبانی فکری و ایدئولوژی انقلاب و هم در بسیج توده ها و سازمان دهی مبارزان انقلابی نقشی عمده داشت و...

در این کتاب، گذشته از زندگی آیت الله طالقانی، نویسنده تلاش کرده است بخش های عمده ای از تاریخ معاصر ایران را نیز روایت کند تا تاثیرپذیری این اندیشمند معاصر از محیط سیاسی - اجتماعی و تاثیرگذاری متقابل او بر فضای روزگارش به درستی تبیین شود. به گفته نویسنده، تمرکز این کتاب بر زندگی طالقانی در دهه 1340 تا زمان مرگ او در 19 شهریور 1358 است، زیرا زندگی سیاسی وی در این دوره ابعاد گسترده و پیچیده تری می یابد. به همین دلیل از 14 فصل کتاب، تنها سه فصل نخست آن به دوران تکوین شخصیت علمی، سیاسی و فرهنگی اختصاص یافته است. علیرضا ملائی توانی می نویسد: از دهه 1340 فعالیت های طالقانی در عرصه های گوناگون با اوج و شتاب ویژه ای همراه می شود و خود را در چهره محاکمه، مجازات، زندان، تبعید و پیوند با مبارزان سیاسی می نمایاند که برآیند و نتیجه کلی آن پیروزی انقلاب و براندازی رژیم خودکامه پهلوی است.

کتاب زندگینامه سیاسی آیت الله طالقانی در تیراژ 1100 نسخه و با قیمت 6800 تومان منتشر شده است. (پگاه حوزه - 24 مرداد 1388 - شماره 260)

کتابشناسی آیت الله طالقانی(ره)

پرتوی از اندیشه آیت الله طالقانی

زندگی و شیوه قرآنی آیت الله طالقانی

نگارخانه

تصاویری کمتر دیده شده از آیت الله طالقانی (ره)

تصاویر اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقانی

روایت انقلاب / مستند آیت الله طالقانی (ره)

مستند پدر طالقانی - قسمت اول - روشنفکر مبارز

مستند پدر طالقانی - قسمت دوّم - یک عمر جهاد

 

کلمات کلیدی
زندگینامه  |  آیة الله طالقانی  |  مبارزات سیاسی  |  ابوذر انقلاب  | 
لینک کوتاه :  
نویسنده : مفتقر تاریخ : 1391/06/19

یادش و راهش پر رهرو باد.