کتاب  /  اخلاق و عرفان  /  علم اخلاق اسلامی  /  مقام سوم; در باره رذائل و فضائل قوه شهویه و راه علاج رذائل  /  انواع رذائل و نتایج و آثار متعلق به قوه شهوت  /  6- بخل

اول; صدقه مستحب

تعداد بازدید : 46     تاریخ درج : 1389/03/07    

اول: صدقه مستحب

فضیلت آن بس بزرگ و فوائد دنیوی و اخروی آن بیشمار است. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «تصدقوا و لو بتمرة، فانها تسد من الجائع، و تطفی الخطیئة کما یطفی الماء النار» «صدقه دهید اگر چه یک خرما باشد، زیرا از رنج گرسنه می کاهد، و گناه را خاموش می کند چنانکه آب آتش را خاموش می کند» .

[197]

و فرمود: «هیچ بنده مسلمانی صدقه ای از کسب پاک و حلال نمی دهد - که خدا جز پاک و حلال را نمی پذیرد - مگر اینکه خدا آن را با دست خود می گیرد، و آن را می پروراند چنانکه یکی از شما شتر بچه ای را می پروراند، تا آنجا که یک دانه خرما مانند کوه احد شود» .

و فرمود: «ما احسن عبد الصدقة الا احسن الله عز و جل الخلافة علی ترکته» «هیچ بنده ای صدقه نیکو ندهد مگر اینکه خدا به خوبی بر میراث و ترکه او سرپرستی کند» . و فرمود: «هر انسانی [در روز قیامت] در سایه صدقه خویش است تا میان مردم حکم شود (و از حساب فارغ شوند)» .

و فرمود: «زمین قیامت آتش است مگر سایه مؤمن که صدقه او بر وی سایه می افکند» .

و فرمود: «خدائی که جز او خدائی نیست به سبب صدقه درد و بیماری و سوختن و غرق شدن و ویرانی بنا (خانه بر سر فرود آمدن) و دیوانگی. . . را دفع می کند» و هفتاد نوع شر را بر شمرد.

و فرمود: «صدقه السر تطفی ء غضب الرب عز و جل» «صدقه نهان خشم خدای عز و جل را خاموش می کند» . (10)

و فرمود: «هر گاه سائلی در شب به صورت مردی نزد شما آمد او را رد نکنید» .

و فایده تخصیص به مرد و شب برای این است که احتمال می رود کسی که به صورت انسان در شب سؤال می کند فرشته ای باشد که برای امتحان نزد تو آمده، چنانکه روایت شده: «خدای سبحان به موسی علیه السلام وحی فرمود: ای موسی، سائل را گرامی دار اگر چه به چیز کمی یا سخن نیکی باشد، که گاه کسی نزد تو می آید که نه انسان است و نه جن، بلکه از ملائکه رحمان است، که ترا در نعمتی که به تو داده ام امتحان می کند، پس ببین که چگونه رفتار خواهی نمود ای پسر عمران» . و از این رو رسول خدا صلی الله علیه و آله مردم را بر رد نکردن سائل ترغیب کرد، و فرمود: «به سائل چیزی بدهید اگر چه بر اسبی سوار باشد» .

[198]

و فرمود: «سؤال سائل را رد مکنید، که اگر در میان فقیران دروغگو نبود کسی که آنان را رد می کرد رستگار نمی شد» .

و امام باقر علیه السلام فرمود: «نیکوئی و صدقه فقر را بر طرف می سازد، و عمر را می افزاید، و از صاحب خود هفتاد گونه مردن بد را دفع می کند» .

و امام صادق علیه السلام فرمود: «بیماران خود را با صدقه درمان کنید، و بلا را به دعا بگردانید، و روزی را با صدقه بطلبید، و آن از میان وسوسه هفتصد شیطان بیرون می آید، و هیچ چیز بر شیطان گرانتر از این نیست که به مؤمنی صدقه داده شود، و صدقه پیش از آنکه در دست مؤمن قرار گیرد به دست خدای تعالی می رسد» .

و فرمود: «صدقه به دست خود دادن آدمی را از مرگ بد نگه می دارد، و هفتاد نوع بلا را از او دفع می کند، و از میان وسوسه هفتاد شیطان که همگی می گویند مده بیرون می آید» .

و فرمود: «مستحب است برای بیمار که به دست خود چیزی به سائل بدهد، و از او بخواهد که دعا کند» .

و فرمود: «بامداد را با صدقه آغاز کنید که بلا پیش نمی آید، و هر که در آغاز روز صدقه دهد خداوند شری را که آن روز از آسمان می آید از او برمی دارد، و اگر اول شب صدقه دهد خدا شری را که آن شب از آسمان فرود می آید از وی دفع می کند» .

و آن حضرت وقتی نماز عشا را به جا می آورد و پاسی از شب می گذشت، انبانی که در آن نان و گوشت و پول بود بر دوش خود حمل می کرد و به خانه نیازمندان اهل مدینه می برد و در میانشان تقسیم می کرد و آنها حضرت را نمی شناختند تا هنگامی که از دنیا رفت و فقرا که دیگر آن جیره را نیافتند دانستند که او امام صادق علیه السلام بوده است.

از آن حضرت پرسیدند: وقتی سائلی از ما چیزی می خواهد و او را نمی شناسیم چه کنیم؟ فرمود: «به هر که در دل تو نسبت به او رحم و شفقت پدید می آید عطا کن» .

و درباره سائلان فرمود: «سه نفر را اطعام کنید، و اگر خواستید بیفزائید، و گرنه حق یک روز را ادا کرده اید» .

[199]

و در مورد کسی که از طرف دیگری پولی را به فقرا تقسیم می کند فرمود:

«ثواب او مثل ثواب دهنده است بدون اینکه از ثواب دهنده چیزی کم شود. و اگر نیکی و احسان به هفتاد دست بگردد همگی ثواب می برند بی آنکه از اجر صاحبش چیزی کم شود» .

و اخبار بسیاری در فضیلت و ثواب صدقه آب دادن وارد شده است. امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: «اول چیزی را که در آخرت پاداش می دهند صدقه آب دادن است» . و امام باقر علیه السلام فرمود: «خدای تعالی خنک کردن جگر تشنه را دوست دارد، و هر که جگر تشنه ای را سیراب کند، از چارپا و غیر آن، خدا او را در سایه عرش خود در روزی که هیچ سایه ای جز سایه او نباشد پناه می دهد» . و حضرت صادق علیه السلام فرمود: «هر که آب دهد کسی را در جایی که آب یافت شود مانند کسی است که برده ای آزاد کرده، و هر که آب دهد کسی را در جایی که آب یافت نشود مثل کسی است که انسانی را زنده ساخته، و کسی که یک نفر را زنده کند چنانست که همه مردم را زنده کرده است» .

تنبیه: از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پرسیدند: «کدام صدقه افضل است؟ فرمود: آن صدقه که در حال سلامت و بخل و امید زندگی و با ترس از فقر بدهی، و چندان درنگ و تاخیر مکن تا وقتی که جان به گلویت رسد بگوئی: فلان را این قدر بدهید و فلان را آن قدر» .

10) بیشتر این اخبار نبوی از طریق اهل سنت رسیده و ما از روی «احیاء العلوم» ج 1، بیان فضیلت صدقه، تصحیح کردیم.
×
لینک کوتاه :