تاسیس بغداد
منصور احساس کرد که در کوفه و حیره و هاشمیه نمی تواند دولت عباسی را پایدار کند. زیرا این شهرها یا مرکز شیعیان و علویان بود، یا امکانات کافی برای مواجهه با دنیای بزرگ آن روز را نداشت. بنابراین در اندیشه پایتخت جدیدی افتاد که بتواند سلسله عباسی را در آن مستقر سازد. بدین ترتیب در سال 145 پس از بررسی های اولیه، قرار بر تاسیس شهر بغداد شد. اما شورش نفس زکیه کار را به سال بعد موکول کرد.
نام بغداد به عنوان روستا از سال ها قبل از این شناخته شده بود، اما اهمیت چندانی نداشت و تنها اقدام منصور سبب ایجاد این شهر عظیم شد. موقعیت بغداد از نظر آب و هوا، وجود مزارع فراوان در اطراف آن، میانه بودن آن در بین النهرین و هم سر راه قرار داشتن آن از هر سوی، سبب انتخاب مکان مزبور برای ساختن پایتخت شد. کار بنای شهر با حضور بیش از صد هزار کارگر همراه معمارانی که از نقاط مختلف به آن جا آمده بودند، طی سه سال به انجام رسید و در سال 149 هجری پایان یافت. نقشه اصلی شهر به صورت یک دایره طراحی شده بود. مرکز آن مسجد و قصر قرار داشت و در اطراف آن هم محلات و ادارات مختلف بنا گردید. در چهار سمت آن، چهار دروازه با نام های خراسان، شام، بصره و کوفه قرار داده شد. گرد شهر هم خندقی کنده شد. این رسمی بود که پیش از اسلام در شهرهای ایرانی دوره ساسانی رعایت می شد.
شهر بغداد، در طی چندین قرن، از بزرگ ترین شهرهای اسلامی بود و در دوران رونق تمدن اسلامی، مرکزیت خود را برای چندین قرن حفظ کرد. پایتختی این شهر برای خلفا، و نیز موقعیت جغرافیایی آن و هم چنین امکانات و فضای بسیار خوب آن، از عواملی بود که بر رونق این شهر افزود. این شهر به شهر داستان های هزار و یک شب در اروپا شهرت یافته است.
به دنبال تاسیس بغداد، به مرور از اهمیت کوفه کاسته شد. بعدها با بنای شهر نجف در کنار مرقد امام علی - ع - کوفه اهمیت خود را بیش از پیش از دست داد.
جستجو در قاموس نور