توبه از دیدگاه قرآن و سنت

عنوان پژوهش حاضر توبه از دیدگاه قرآن و سنت می باشد که در آن به بررسی آیات و روایات مربوط به توبه پرداخته ایم این پایان نامه دارای 9 فصل و هر فصل به نکاتی چند در رابطه با توبه اشاره می کند: فصل اول در رابطه با مفهوم توبه از نظر لغوی و اصطلاحی و تفاوت توبه با این الفاظ و نظر علامه طباطبایی و مجلسی در رابطه با توبه و تعریف توبه نصوح می باشد. و اما فصل دوم در رابطه با حقیقت و مراتب توبه و نظریه ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی و شهید دستغیب در رابطه با مراتب توبه می باشد. و همچنین این فصل مراتب نقص و کمال توبه و توبه کامله را بیان می کند. و فصل سوم که در رابطه با فضیلت توبه و استغفار است به بیان سرگذشت تائب و تهذیب و پاکسازی نفس و اینکه حال توبه را هم خداوند می دهد. و خداوند توبه کنندگان را دوست دارد و همه گناهان آنها را می آمرزد و توبه آنها را قبول می کند و سفارش آنها را به پیامبر هم می کند، می پردازد. و اما فصل چهارم به اقسام توبه ( توبه های مقبول و غیر مقبول) و اقسام توبه و اقسام گناهانی که باید از آنها توبه کرد و در مورد گنهکاران و قدرت بر توبه و افراد گناه کاری که با شنیدن آیه 16 سوره حدید توبه کردند بحث می کند. فصل پنجم که در رابطه با توبه انبیاء و اولیاء خداوند می باشد به بیان تاریخچه توبه و نیازمندی همه مردم به توبه و عمومیت توبه، مهلت توبه، و توبه حضرت داود و استغفار پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله) می پردازد. و فصل ششم در رابطه با توبه واجب اخلاقی، مهلت توبه، تأخیر در توبه و استغفار نمودن، سرزنش از تأخیر و تسویف و زمان پذیرش توبه بحث می کند. و فصل هفتم درباره ارکان و شرایط توبه و شرط لازم و کافی در توبه و شرایط تمامیت توبه و شرط قدرت و اختیار در توبه و شرط مهم قبولی و پذیرش توبه و اینکه ولایت مهمترین شرط پذیرش توبه و استغفار است بحث می کند. فصل هشتم در رابطه با راههای آمرزش و زمان آمرزش و همچنین شتاب در توبه و فوریت وجوب توبه و همین طور درباره عام بودن وجوب توبه بحث می کند. و اما در پایان، فصل نهم درباره فوائد و آثار توبه به طور کلی بحث می کند. از آنجا که آشنایی هرچه بیشتر با این لطف الهی انسان را از نابودی و هلاکت می رهاند بررسی و تحقیق در این زمینه به طور خاص با هدف تبیین این نکته که راه توبه و بازگشت ما چیست و تأمل در آثار آن و نجات از خسران ابدی امری لازم و ضروری می نماید. توبه به عنوان لطف الهی به انسان از لحاظ سیر تاریخی به ابتدای خلقت باز می گردد. و با توجه به اهمیت این مسئله در نجات انسان، همه انبیاء در آیین خویش انسان را به بازگشت از گناه دعوت می نمودند. خصوصاً در تعالیم حیات بخش اسلام در آیات زیادی به این مسأله اشاره شده و سوره ای خاص به آن اختصاص یافته است، همچنین روایات بی شماری در این خصوص در کتب روایی نظیر اصول کافی و بحارالانوار آمده است. علاوه بر این با تتبع در سیره و روش معصومین ( علیهم السلام) بارها و بارها مشاهده شده است که این بزرگواران با آنکه معصوم هستند به درگاه احدیت توبه و استغفار می کنند. در کتب اخلاقی زیادی نیز به این مسأله پرداخته شده است از جمله کتاب اخلاق عبد الله شبّر و چهل حدیث حضرت امام خمینی ( ره) و فلسفه اخلاق استاد مطهری... همچنین با بررسی پایان نامه ها و تحقیقات روشن شد که تحقیقی با این عنوان صورت نگرفته است. واژگان کلیدی: 1)توبه: عبارتست از یک نوع انقلاب درونی و نوعی قیام از ناحیه خود انسان علیه خودش. و همچنین عبارتست از علم و معرفت و ندامت و پشیمانی و قصد ترک معاصی و اتیان به تدارک مافات. 2)استغفار: یعنی طلب مغفرت کردن از رب العالمین برای خلاص و آمرزیده شدن از سیئات را گویند. و علاقمند بودن نفس آدمی به گذشت و عفو و آمرزش معاصی از طرف حضرت باری تعالی. 3)انابه: عبارت است از شدت تأسف و تألم عاجزانه و طلب عفو با حالت تضرع و ابتهال . 4) توبه نصوح: توبه ای که صاحبش دیگر به آن برنگردد و بلکه تا آخر عمرش پیرامون هیچ گناهی نگشته و مرتکب معاصی نشود. تا اینکه به مقامی برسد که با اولیاء و دوستان به هم گرد آید. 5)سنت: مقصود از سنت، قول و فعل و تقریر پیامبر ( صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین ( علیهم السلام) است.