حق مارّه

حق مارّه چه حقی است؟

حق مارّه: حق رهگذر بر درخت میوه یا زراعت در خوردن از آن.

از آن در باب تجارت و اطعمه و اشربه سخن گفته اند.

تصرف در مال دیگری بدون اجازۀ او حرام است. مواردی از این حکم استثنا شده است، از جمله: خوردن از میوه درخت، زراعت و سبزیها برای کسی که به طور اتفاقی از کنار آنها عبور می کند، که بنابر مشهور، بلکه اجماعِ ادعا شده با شرایط زیر جایز است.

1- منجر به افساد نگردد؛ بدین معنا که شاخۀ درخت و ساقۀ گیاه و زراعت را نشکند، به قدر متعارف بخورد، خوردن در حدی نباشد که بر محصول باغ و مزرعه تأثیر چشمگیر بگذارد. بنابر این، چنانچه چند نفر از یک جا- هرچند اندک- بخورند و خوردن آنان نمود داشته باشد و افساد به شمار رود، جایز نخواهد بود.

2- عبور اتفاقی باشد. بنابر این، اگر از ابتدا به قصد خوردن میوۀ درختی از آن جا بگذرد، خوردن جایز نیست. برخی این شرط را نپذیرفته و خوردن را هرچند با قصد آن از ابتدا جایز دانسته اند.

3- به خوردن بسنده کند و چیزی از محصول را با خود نبرد.

4- باغ و زراعت فاقد دیوار و در باشد. بنابر این، بالا رفتن از دیوار و گشودن در باغ و مانند آن تصرف در ملک دیگری محسوب می گردد و جایز نیست، مگر آنکه شاخۀ درخت بیرون از دیوار باشد، که در این صورت خوردن از میوۀ آن جایز است.

5- بنابر قول برخی، علم یا ظن به ناخشنودی صاحب باغ یا مزرعه نداشته باشد.

6- به قول برخی، میوه و محصول چیده نشده باشد.