رسول اکرم (ص) فرمود: سزاوار است که خردمند ساعات شبانه روز خویش را به چهار بخش تقسیم کند:
1-ساعتی (بخشی) را با خدای خود راز و نیاز کند.
2 ـ ساعتی (بخشی) را به محاسبه نفس اختصاص دهد.
3- ساعتی (بخشی) را به آموختن علم و نشستن در محضر عالمان دینی برای استفاده از نصیحت های دلسوزانه آنان اختصاص دهد.
4 - ساعتی (بخشی) را به استفاده از لذتها و کامرانیهای مشروع و ممدوح بگذراند. [i]
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: وقت هر انسان مؤمن سه قسمت است: 1 ـ یک وقت و ساعتی که برای مناجات و دعا و عبادت است 2 ـ یک وقت و ساعتی که برای کسب معاش و در آمد است 3 ـ یک وقت و ساعتی که برای تفریح و استفاده از لذتهای حلال است و انسان عاقل جز در این سه مورد، وقت نمی گذراند یا کسب معاش یا قدم نهادن برای معاد و آخرت و یا لذت بردن در غیر حرام. [ii]
روایات دیگری هم برای تقسیم شبانه روز آمده است که تقریباً دارای همین مضمون هستند و با هم منافات ندارند. تنها دسته ای به اجمال و دسته ای دیگر به تفصیل آمده اند.[i] ضه، [روضة الواعظین] رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ یَنْبَغِی لِلْعَاقِلِ إِذَا کَانَ عَاقِلًا أَنْ یَکُونَ لَهُ أَرْبَعُ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ سَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ یُحَاسِبُ فِیهَا نَفْسَهُ وَ سَاعَةٌ یَأْتِی أَهْلَ الْعِلْمِ الَّذِینَ یَنْصُرُونَهُ فِی أَمْرِ دِینِهِ وَ یَنْصَحُونَهُ وَ سَاعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ لَذَّتِهَا مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا فِیمَا یَحِلُّ وَ یُحْمَدُ، بحار الانوار جلد 1صفحه390.
[ii] وَ قَالَ ع لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ یَرُمُّ مَعَاشَهُ وَ سَاعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِهَا فِیمَا یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ وَ لَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِی مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّم، نهج البلاغه کلمات قصار ش 390.
جستجو در قاموس نور