آیت الله مظاهری; مصحف حضرت زهرا(س) قانون اساسی دوران رجعت است

حضرت آیت الله مظاهری طی سخنانی در درس اخلاق خویش به مناسبت ایام فاطمیه به شرحی بر معانی «امّ ابیها» پرداخت و گفت: حضرت زهرا«سلام الله علیها» حجّت بر ائمۀ طاهرین«سلام الله علیهم» و ملکۀ عالم وجود هستند و این، یکی از معانی کنیۀ «ام أبیها» است.

متن بیانات حضرت آیت الله مظاهری به این شرح است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

«رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَیَسِّرْ لِی أَمْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی»

* شرحی کوتاه بر معانی «امّ ابیها»

دربارۀ اسماء و القاب حضرت زهرا«سلام الله علیها» از پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و ائمّۀ طاهرین«سلام الله علیهم» روایات زیادی نقل شده است. از جمله کنیه هایی که مکرّرا در روایات، برای حضرت زهرا«سلام الله علیها» نقل شده است، کنیۀ «أمّ أبیها» [1] می باشد؛ یعنی فاطمه«سلام الله علیها» مادر پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» است.

این کنیۀ حضرت زهرا«سلام الله علیها» سه معنا دارد و هر سه معنا، فوق العاده مهم است که اگر به آن توجّه شود، علاوه بر اینکه اعتقاد ما راجع به حضرت زهرا«سلام الله علیها» زیاد می شود، بهتر می توانیم ایشان را به عنوان اسوه و سرمشق در زندگی خود قرار دهیم.

* فاطمه«سلام الله علیها»، علّت غایی آفرینش

معنای اوّل این است که حضرت زهرا«سلام الله علیها»، علّت غائی برای پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» بودند. در روایت معروف «لَوْلاکَ لما خَلَقْتُ الأفْلاکَ و لَوْلا عَلیٌ لَمْا خَلَقتُکَ و لَولا فاطِمَةُ لَمْا خَلَقْتُکُما» [2] که قسمت اوّل آن، یعنی عبارت «لَوْلاکَ لما خَلَقْتُ الأفْلاکَ» از جهت سند متواتر است و شیعه و سنّی، گرچه با الفاظ مختلف، ولی همگی نقل کرده اند. [3] پروردگار عالم فرموده است: یا رسول الله، علت غائی عالم وجود، تو هستی و اگر تو نبودی، عالم را خلق نمی کردم.

ادامۀ روایت، یعنی عبارت «و لَوْلا عَلیٌ لَمْا خَلَقتُکَ و لَولا فاطِمَةُ لَمْا خَلَقْتُکُما»، اگرچه از جهت سند مانند قسمت اوّل نیست، امّا از اسرار شیعه است و مضمون آن در روایات و زیارات زیاد آمده است. اگر امیرالمؤمنین علی«سلام الله علیه» نبودند، خداوند پیغمبر اکرم «صلّی الله علیه وآله وسلّم» را خلق نمی کرد. یعنی علت غائیۀ پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، علی«سلام الله علیه» است. در ادامۀ روایت، خداوند خطاب به رسول اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» در معراج می فرماید: یا رسول الله! علت غائیۀ عالم، تو هستی و علت غائی تو، امیرالمؤمنین علی«سلام الله علیه» است و علّت غائی امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» و تو، زهراست. این معنا، به این امر برمی گردد که حضرت زهرا«سلام الله علیها»، علّت غائیۀ عالم وجود هستند و خداوند به خاطر حضرت زهرا«سلام الله علیها»، عالم وجود را خلق کرده است. به عبارت ساده تر، حضرت زهرا «سلام الله علیها»، نزد خداوند متعال به اندازه ای قدر و منزلت دارند که اگر به خاطر حضرت زهرا«سلام الله علیها» نبود، عالم هستی موجود نمی شد و همۀ عالم، به طفیل وجود ایشان پدیدار شده است.

و شاید معنای اینکه پیامبراکرم ایشان را «ام ابیها» می خوانند، این باشد که پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» به حضرت زهرا«سلام الله علیها» اشاره می کنند که علّت غائیه برای من، تو هستی و خداوند، به خاطر تو، مرا خلق کرده است. با این معنا، خواه ناخواه، حضرت زهرا«سلام الله علیها» علّت غائیۀ دین پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و علت غائیۀ امامت هستند.

بزرگان و اهل دل بر روی این معنا پافشاری دارند و بر این اساس، به روایات «لَوْلاکَ لما خَلَقْتُ الأفْلاکَ و لَوْلا عَلیٌ لَمْا خَلَقتُکَ و لَولا فاطِمَةُ لَمْا خَلَقْتُکُما»، اهمیّت خاصّی می دهند.

* شخصیّت پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» مرهون حضرت زهرا«سلام الله علیها»

معنای دوّمی که از کنیۀ «ام أبیها» برداشت می شود، این است که شخصیّت پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، وابسته به زهراست. همان طور که شخص پیامبر گرامی«صلّی الله علیه وآله وسلّم» مرهون مادرشان می باشند و حضرت آمنه«سلام الله علیها» برای شخص آن وجود مقدّس، جزءالعلّة هستند، مادر حضرت زهرا«سلام الله علیها»، یعنی حضرت خدیجه«سلام الله علیها»، نیز چنین بودند. ایشان با تلاش و کوشش فراوان، توانست سیزده سال اسلام عزیز را در مکّه یاری کند. اگر اموال حضرت خدیجه«سلام الله علیها» و تلاش و کوشش ایشان نبود، پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» نمی توانست سیزده سال سخت را در مکه پشت سر بگذارد. اگر پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» توانستند سه سال با مشکلات و سختی های فراوانی در شعب أبی طالب به همراه چهل نفر استقامت کنند، در اثر تلاش و کوشش مادر حضرت زهرا«سلام الله علیها» و اموال ایشان بود.

بحث حمایت های حضرت خدیجه«سلام الله علیها» از پیامبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» بسیار مفصّل است. امّا فقط نگاه به یک جملۀ کوتاه حضرت خدیجه«سلام الله علیها»، بیان گر جدیّت و کوشش فراوان این بانوی بزرگ در راه اسلام عزیز است.

حضرت خدیجه«سلام الله علیها» در شب اوّل ازدواج با پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، تمام اسناد و قباله های دارای شان را در صندوقی نهادند و به آن حضرت تقدیم کرده و فرمودند: من کلفت و خدمت گذار شماهستم و این اموال هم از آن شماست. [4]

سخن حضرت خدیجه«سلام الله علیها» در شب ازدواج، فقط یک شعار احساسی، یا گزاف و تعارف نبود، بلکه در عمل، این کلام خود را به اثبات رسانیدند و چنان بر سخن و گفتۀ خود صادق بودند که هنگام جان دادن، حتّی برای خود، یک کفن نداشتند و چون برای گفتن این مطلب به پیامبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» خجالت می کشیدند، بر اساس روایتی به دختر گرامی خود حضرت زهرا«سلام الله علیها» وصیّت کردند که به پدرت بگو: آن عبایی را که هنگام نزول وحی بر دوش می گرفتید، کفن من قرار دهید. این درخواست، از دو جهت قابل توجّه است: یکی اینکه عبای وحی است و متبرّک می باشد و دوّم اینکه: جداً تمام اموالشان را در راه اسلام عزیز داده بودند و هیچ نداشتند.

حضرت رسول«صلّی الله علیه وآله وسلّم» نیز طبق وصیت عمل نموده و همان عبا را کفن همسر گرامی شان قرار دادند. هنگام کفن کردن حضرت خدیجه«سلام الله علیها»، جبرئیل نازل شد و یک کفن بهشتی برای حضرت آورد. پیامبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» نیز هم با عبای خود و هم با کفنی که جبرئیل آورده بود، حضرت خدیجه«سلام الله علیها» را تکفین نموده و ایشان را دفن کردند. [5]

خود حضرت زهرا«سلام الله علیها» نیز در ده سال حضور در مدینه، با کمک امیرالمؤمنین«سلام الله علیه»، بسیار به پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» کمک کردند. اگر ایشان و شوهرشان نبودند، پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» نمی توانستند ده سال مشکلات حضور در مدینه را پشت سر بگذارند.

* فدک، حق و میراث حضرت زهرا«سلام الله علیها»

پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، طی ده سال حضور در مدینه، هشتاد و چهار جنگ را پشت سر گذاشتند. کسی که به اقرار سنّی و شیعه، توانست جنگ ها را فتح کند، حضرت علی«سلام الله علیه» بودند. و آنکه به امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» کمک کرده، حضرت زهرا«سلام الله علیها» و درآمدهای فدک ایشان بوده است.

اصل فدک، متعلّق به حضرت خدیجه«سلام الله علیها» بوده است. طی سه سال محاصرۀ مسلمانان در شعب ابی طالب، یهودی ها آن را با یک قیمت فوق العاده ارزان، تصرّف کرده بودند. در حقیقت فدک، متعلق به حضرت خدیجه«سلام الله علیها» و میراث حضرت زهرا«سلام الله علیها» بود. پس از فتح خیبر، وقتی پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» فدک را گرفتند و به عنوان «فیء» در اختیار و تحت مالکیّت ایشان قرار گرفت، این آیه شریفه نازل شد: «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ ...» [6]

یا رسول الله! فدک مال زهراست و آن را به زهرا بده. لذا به اقرار سنّی و شیعه، پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» فدک را که مال حضرت خدیجه«سلام الله علیها» بود، به حضرت زهرا«سلام الله علیها» تحویل دادند. [7]

حضرت زهرا«سلام الله علیها» در طول عمر مبارکشان، برای خود و خانواده، از درآمد فدک استفاده نمی کردند و درآمد آن را بین فقرای بنی هاشم و مهاجرین و انصار تقسیم می نمودند. [8] ایشان با یک زندگی فوق العاده ساده و در حدّ ضرورت، روزگار می گذراندند تا جایی که سورۀ مبارکۀ «هل اتی» نازل شد. زندگانی حضرت زهرا«سلام الله علیها» خیلی مشکل بوده است؛ ایشان می توانستند از درآمد فدک، یک زندگی رفاهی پیدا کنند، امّا معتقد بودند فدَک باید فدای اسلام عزیز شود؛ لذا همۀ درآمد فدک را صرف اسلام می کردند. بنابر این می توان گفت: همین طور که حضرت خدیجه«سلام الله علیها» در سیزده سال حضور پیامبر در مکّه، اسلام عزیز را اداره کردند، حضرت زهرا«سلام الله علیها» نیز در ده سال دوران مدینه، آن هشتاد و چهار جنگ و مشکلات مدینه را اداره کردند.

خلاصه آنکه معنای دوّم «ام ابیها»، این است که شخصیّت پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و دین اسلام، متوقّف بر زهراست. اگر ما بگوییم که از نظر تاریخ، اسلام در مکّه، متوقّف بر حضرت خدیجه«سلام الله علیها» و در مدینه متوقّف بر حضرت زهرا«سلام الله علیها» است، مسلّماً اشتباه نکرده ایم و قطعاً اغراق نگفته ایم. اگر پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» احترام خاصّی دارند، به خاطر شخصیت ایشان، به خاطر اسلام و به خاطر دین و قرآن است و وجود این شحصیّت، مرهون حضرت زهرا«سلام الله علیها» و مادرشان حضرت خدیجه«سلام الله علیها» است.

* احترام ویژه به حضرت زهرا«سلام الله علیها»

معنای سوّمی هم که برای کنیۀ «امّ أبیها» وجود دارد، و ما باید در زندگی از آن سرمشق بگیریم، احترام به حضرت زهراست. معنای سوّم «امّ أبیها» آن است که احترام به حضرت زهرا«سلام الله علیها»، بر پیغمبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و همۀ ائمّۀ طاهرین«سلام الله علیهم» و عموم مردم، واجب و لازم است.

پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» احترام فوق العاده ای برای حضرت زهرا«سلام الله علیها» قائل بودند. در روایات می خوانیم پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، هر روز سری به خانۀ حضرت زهرا«سلام الله علیها» می زدند. همین طور که مستحبّ است که انسان در مسجد دو رکعت نماز بخواند، پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» نیز در آنجا دو رکعت نماز می خواندند. گاهی دست حضرت زهرا«سلام الله علیها» و گاهی صورت و گاهی سینۀ ایشان را می بوسیدند و می فرمودند: «بوی بهشت را از زهرا استشمام می کنم» و با یک ادب خاصّی در مقابل حضرت زهرا«سلام الله علیها» می نشستند. [9] اگر حضرت زهرا«سلام الله علیها» بر پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» وارد می شدند، پیغمبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» تمام قد بلند می شدند و ایشان را به جای خود می نشاندند و در مقابل زهرا می نشستند و با هم گفتگو می کردند و اگر پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» بر زهرا«سلام الله علیها» وارد می شدند، حضرت زهرا«سلام الله علیها» نیز این گونه احترام می گذاشتند. [10] من این جمله را ندیده ام، ولی یک از بزرگان مورد اعتماد می فرمود: وقتی پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» می خواستند از خانۀ حضرت زهرا«سلام الله علیها» بیرون بروند، به صورت عقب عقب بیرون می رفتند که پشتشان به حضرت زهرا نباشد! خلاصه آنکه پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» احترام خاصی برای حضرت زهرا«سلام الله علیها» قائل بودند.

* قضیۀ تسبیحات حضرت زهرا«سلام الله علیها»

قضیۀ تسبیحات حضرت زهرا«سلام الله علیها» نیز بسیار عجیب است. حضرت فاطمۀ زهرا«سلام الله علیها»، برای کارهای سخت خانه، با وجود چهار فرزند پشت سر هم، نیاز به کمک کار داشتند، لذا با اذن امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» برای طرح مشکل و گرفتن یک همکار، نزد پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» رفتند. پیامبر نیز نمی خواستند به حضرت فاطمه«سلام الله علیها» «نه» بگویند، پس به جای «نه» فرمودند:

«یا فَاطِمَةُ أُعْطِیکِ مَا هُوَ خَیرٌ لَکِ مِنْ خَادِمٍ وَ مِنَ الدُّنْیابِمَا فِیهَا» [11]

یا فاطمه چیزی به تو عطا می کنم که برای تو، از خادم و دنیا و آنچه در دنیاست، بهتر است.

سپس فرمودند: بعد از نماز، سی و چهار مرتبه «الله اکبر»، سی و سه مرتبه «الحمدالله» و سی و سه مرتبه «سبحان الله» بگو؛ این کار، نزد خداوند متعال، از دنیا و آنچه در دنیاست، ارزش بیشتری دارد. در بعضی از روایات، آمده است که اگر پس از آن کلمۀ مقدّسۀ «لا اله الا الله» [12] و «استغفر الله» [13] نیز گفته شود، خوب است، ولی جزء تسبیحات نیست.اصلاح شود.

امام صادق«سلام الله علیه» می فرمایند: «تسبیحات حضرت زهرا«سلام الله علیها» نزد من، از هزار رکعت نماز محبوب تر است». [14] علّت این اهمیّت، آن است که این تسبیحات، وابسته به حضرت زهرا«سلام الله علیها» است. پس از این واقعه، زهرای مرضیه«سلام الله علیها» نزد امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» آمدند و جریان را نقل کردند. پس از مدّت کوتاهی، پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» فضۀ خادمه را به نزد حضرت زهرا«سلام الله علیها» آوردند و به حضرت زهرا«سلام الله علیها» هدیه کردند. امّا فرمودند: «دخترم! این زن هم انسانی مثل توست و استراحت را دوست دارد و از کار کردن زیاد، رنج می برد؛ لذا کارها را با او قسمت کن؛ یک روز کار خانه برای تو و یک روز برای او باشد.» [15]

پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» در مقابل حضرت زهرا«سلام الله علیها» کلمۀ «نه» نداشتند و توجّه خاصّی، به گفتار ایشان داشتند. ائمۀ طاهرین«سلام الله علیهم» نیز برای حضرت زهرا«سلام الله علیها» احترام ویژه ای قائل بودند.

* معنای حجیّت حضرت زهرا«سلام الله علیها»

در روایتی منسوب به امام حسن عسکری«سلام الله علیه»، ایشان فرمودند: «نَحنُ حُجَجُ اللَّه عَلَی خَلقِه وَ جَدَّتُنَا فَاطِمَة حُجّة اللَّه عَلَینا» [16]

ما امامان، حجّت بر مردم هستیم و فاطمه، حجّت برای ماست.

این روایت معنای عجیب و دقیقی دارد. به طور خلاصه باید گفت: وقتی دوران رجعت فرا می رسد، حکومت اسلامی اهل بیت«سلام الله علیهم» جهانی می شود و چندین میلیون سال، اهل بیت«سلام الله علیهم» روی کرۀ زمین حکومت می کنند. در این دوران، حجیّت حضرت زهرا«سلام الله علیها» نمایان و آشکار می شود. اینکه امام عسکری«سلام الله علیه» می فرمایند مادرم حضرت زهرا حجّت برماست، به این معناست که در این زمان، ملکۀ عالم وجود، حضرت زهرا«سلام الله علیها» می شوند. البته در زمان پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و در زمان امیرالمؤمنین«سلام الله علیه» و دیگر ائمّه نیز حضرت زهرا«سلام الله علیها» حجّت هستند، امّا در دوران امام زمان، خصوصاً با وجود «مصحف فاطمه» این عظمت، متجلّی می شود. همچنین در دوران رجعت و حکومت جهانی اهل بیت«سلام الله علیهم»، قانون اساسی این عالم، مصحف زهرا می باشد.

البته در مورد اینکه حقیقت مصحف چیست، اطّلاعات ما بسیار ناقص است. فقط می دانیم که در مدّت کوتاه حیات حضرت فاطمه«سلام الله علیها» بعد از رحلت پیغمبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم»، جبرئیل بر ایشان نازل شده و مطالبی را نازل کرده است و امیرالمؤمنین علی«سلام الله علیه» نیز کاتب آن بودند. [17] این مطالب در کتابی به نام «مصحف فاطمه» جمع آوری شد و احدی به جز ائمّۀ طاهرین به آن دسترسی ندارد و در زمان ما، نزد حضرت مهدی«ارواحنافداه» است. [18] اینکه حقیقت این مصحف چیست و در آن چه مطالبی وجود دارد که در قرآن نیست، نمی دانیم. اما آنچه می شود گفت، این است که: در زمان رجعت و حکومت اسلامی بعد از امام زمان«ارواحنافداه» که چندین هزار سال و بلکه میلیون ها سال، طول می کشد، قانون اساسی آن روز، مُصحف زهراست و حضرت زهرا«سلام الله علیها» نیز حجّت بر ائمۀ طاهرین«سلام الله علیهم» و ملکۀ عالم وجود هستند و این، معنای سوّم کنیۀ «ام أبیها» است.

پی نوشت ها:

[1]. ر.ک: مقاتل الطالبین، ص 29؛ بحارالأنوار، ج 43، ص 19 و ...
2. الجنّة العاصمه، ص 148 ، مجمع النورین، ص 14
3. بحارالانوار، ج 15، ص 28؛ ج 16، ص 406؛ ینابیع المودة، ج 1، ص 24؛ کشف الخفاء، ج 2، ص 164
4. الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 140-141
5. شجرۀ طوبی، ج 2، ص 234
6. اسراء / 26
7. بحارالأنوار، ج 21، ص 22؛ الدرّالمنثور، ج 4، ص 177 و ...
8. ر.ک: الکافی، ج 7، صص 48- 49؛ کشف المحجّة، ص 182و ...
9. بحارالأنوار، ج 43، ص 25؛ المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 154و ...
10. اعلام الوری، ص 150و ...
11. بحارالأنوار، ج 82، ص 336
12. الکافی، ج 3، ص 343
13. ثواب الاعمال، ص 163
14. الکافی، ج 3، ص 343
15. الخرائج و الجرائح، ج 2، 530؛ اندیشه های ناب، ص 91
16. اطیب البیان، ج 13، ص 225
17. الکافی، ج 1، ص458
18. ر.ک: بصائر الدرجات، صص 158-153؛ من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 419

آیت الله مظاهری; مصحف حضرت زهرا(س) قانون اساسی دوران رجعت است

نظرات کاربران