چهره جبراییل و میکاییل به شهادت روایات

چهره جبراییل و میکاییل به شهادت روایات-img
چاپ نخست کتاب «بازنمایی فرشتگان الهی در رسانه(1)؛ جبراییل و میکاییل» تالیف محمود مطهری نیا از سوی مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما منتشر و روانه بازار نشر شد. نویسنده در این اثر ابتدا نگاهی کلی و اجمالی به موضوع ملائکه می کند و سپس با پژوهش در منابع مکتوب، به تشریح زندگی دو ملائکه برتر و مقرب خداوند به نام های جبرئیل و میکائیل(ع) می پردازد.

تعداد بازدید : 109203     تاریخ درج : 1390/09/02     زمان درج : 18:41     منبع : www.ibna.ir


این اثر که پژوهشی برای اصحاب رسانه ها محسوب می شود، به چیستی و کارکردهای دو فرشته مقرب الهی، جبرائیل و میکائیل(ع) پرداخته است.
 
در جهان هستی علاوه بر موجودات محسوس، موجودات دیگری وجود دارند که نامحسوسند و با حواس ظاهری انسان قابل ادراک نیستند. این موجودات انواعی دارند که فرشتگان یک نوع از آن ها به شمار می روند. فرشتگان جزو عالم غیب و ملکوتند که به حکم صریح قرآن، اعتقاد به آن ها ضرروی است. آن ها مظهر پاکی، برکت و صداقتند و از مسوولیتی که خداوند بر عهده آن ها گذاشته است، سرپیچی نمی کنند. کمیت آن ها نیز بسیار است که هر یک در عالم هستی به امر خداوند، کارگزارند. با این حال، ورود بعضی خرافه ها و باورهای وارداتی از دیگر ادیان تحریفی به آموزه های اسلامی سبب شده است تا برداشت های ناصوابی از این موجودات در جامعه اسلامی رواج داشته باشد.
 
در این پژوهش سعی شده این باورها اصلاح شود. از این رو، در کتاب حاضر، ابتدا کلیاتی درباره فرشتگان بیان شده و سپس به تفصیل درباره دو فرشته مقرب الهی؛ یعنی جبرییل و میکاییل سخن به میان آمده است.
 
از آنجا که ملائک در همه عرصه های هستی و همراه با تمام موجودات و مخلوقات به فعالیت مشغولند، پرداختن به این موضوع می تواند تاثیر به سزا و شگرفی در نگرش، اعتقادات و عملکرد مخاطبان رسانه داشته باشد. به عنوان نمونه، تاکید بر امکان بهره مندی از یاری ملائک در مناسبات فردی و اجتماعی با سه شرط یاد شده، می تواند زمینه ساز و مشوق افراد برای اتصاف به این سه صفت شود. تحلیل وقایع اجتماعی و ارایه راهکارهایی برای رهایی از بن بست ها مانند تغییر نوع نگرش و باور مردم به موضوع فرشتگان که آن ها را محدود به دوره و حضور انبیا و پیامبران می دانند، از جمله ضرورت هایی است که می توان برای طرح این موضوع در رسانه برشمرد.
 
پندار عمومی از ملائکه که به احتمال از تابلوها و آثار هنری غربیان متاثر است، موجوداتی انسان نما و بالدار و معمولا به شکل زن است که البته این بخش اخیر به روشنی در آیات قرآن رد شده است. در این میان، پندارهایی نیز در ذهن مردم درباره برخی ملائکه وجود دارد که نیازمند بازنگری و اصلاح جدی است. مهم ترین این سوء برداشت ها را باید درباره حضرت عزرائیل(ع) بدانیم که معمولا چهره ای هولناک و وحشت آفرین از ایشان ترسیم شده که بی شک نادرست است و هیچ مبنای دینی ندارد.
 
به عقیده نویسنده کتاب، «دسته ای از مخلوقات خداوند که از آنان با عنوان ملائکه یاد می شود، در عالم ویژگی ها و مسوولیت هایی ویژه دارند. با وجود اینکه این موجودات نقش فوق العاده و بسیار گسترده ای در جهان دارند و قرآن کریم و روایت های اسلامی بی شماری، مطالب بسیار ارزنده ای را درباره آنها عنوان داشته، ولی از آنجا که به چشم نمی آیند، سطح اطلاعات عمومی و حتی تخصصی افراد جامعه در این باره چندان که باید و شاید، نیست. در میان ملائکه، میکائیل، جبرئیل، اسرافیل، و عزرائیل، مقرب ترین و با منزلت ترین ملائکه نزد خداوند متعال هستند.
 
از میکائیل با عنوان فرشته رزق یاد می شود. این ملک الهی در دوره های مختلف تاریخی به ویژه پس از اسلام، حضوری فعال و موثر داشته است. بررسی نسبت های این فرشته الهی با رزق، کسب و کار و نیز حضور او در عرصه های زمینی، از جمله وظایف این پژوهش است.
 
حضرت جبرئیل(ع) نیز یکی دیگر از آن ملائک است که ایشان را به عنوان فرشته وحی می شناسیم. البته ماموریت های دیگری نیز برای او در دوره های مختلف تاریخ حیات وی عنوان شده که می توان با استفاده از منابع، از آنها آگاهی یافت.»
 
* پرسش های این تحقیق
 
مهم ترین پرسش هایی که در این پژوهش عنوان و پاسخ داده شده اند، از این قرارند: نقش ملائکه در عالم هستی چیست؟ آیا حضرت جبرئیل(ع) در طول حیات خویش به جز ابلاغ وحی، ماموریتی دیگر نیز بر عهده داشته است یا خیر؟ نسبت حضرت میکاییل(ع) با رزق و تاثیر اعتقاد به میکائیل بر فعالیت های روزمره انسان ها برای کسب روزی چیست؟
 
* اهداف تحقیق
 
این پژوهش به دنبال شناسایی اجمالی ملائکه و نقش و ماموریت آنان در عالم خلقت و به صورت مشخص، استخراج و شناسایی نقش و فعالیت های دو فرشته مقرب الهی، میکائیل و جبرئیل(علیهم السلام) از بدو خلقت تا قیامت است.
 
* تعریف مفاهیم تحقیق
 
ملائکه گروهی از مخلوقات خداوند متعالند که در زمره ساکنان عالم غیب به شمار می آیند و معمولا با چشم مادی افراد دیده نمی شوند. هریک از این جمعیت انبوه از سوی خداوند مامور به تکلیف و انجام اموری مشخص است. میکائیل یا ملک رزق، یکی از این ملائکه است که بنا بر روایات بسیار، در زمره چهار ملک برتر است. جبرئیل(ع) نیز یکی از مشهورترین ملائکی است که بارها نامش در طول حیات رسول خدا(ص) در نقش ملک وحی به چشم می خورد.
 
* جایگاه میکاییل
 
همان گونه که پیش از این نیز بیان شد، جناب میکائیل(ع) رتبه و جایگاه والایی دارد. اقرار به میکائیل از جمله ضروریت های اسلامی است که انکار آن سبب خروج از اسلام و ارتداد می شود. بدین ترتیب، در روایت ها از ایشان با عبارت هایی مانند «اکرم الخلق علی الله» با کرامت ترین خلایق نزد خداوند متعال؛ «خیرة الله» برگزیده خداوند یا «صفوة الله من الملائکه» برگزیده ملائک، یاد شده است. خداوند سبحان نیز از او با تعبیر «میکال» نام می برد: «من کان عدوالله و ملائکته و رسله و جبرئیل و میکال فان الله عدو للکافرین؛ کسی که دشمن خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل باشد، [کافر است و] خداوند دشمن کافران است (بقره، آیه 98).»
 
با در نظر گرفتن عبرانی بودن پسوند ایل، معنای واژه جبرئیل، عبدالله و میکائیل معادل عبیدالله گفته شده است که البته مرحوم طبرسی این نظر را رد کرده و این دو را واژگان عجمی وارد شده به عربی دانسته است. در برخی منابع، نام میکائیل را «عبدالرزاق» و کنیه اش را «ابوالغنائم» نوشته اند.
 
حضرت امام جعفر صادق(ع) در توصیف عظمت خلقت میکائیل(ع) فرمود: «هرگاه میکائیل بخواهد به زمین بیاید یک پای او در آسمان هفتم قرار می گیرد و پای دیگرش بر زمین هفتم». مرحوم مجلسی نیز می نویسد: «میکاییل رئیس ملائکی است که با ارزاق مردم نسبت پیدا می کنند، مانند ملائکه ابرها، رعد و برق ها، بادها، باران ها،... .» بنابر آنچه در برخی منابع آمده، ماموریت کشیدن صراط بر روی جهنم، بر عهده میکاییل نهاده شده است.
 
در بخشی از این اثر آمده است میکائیل(ع) یکی از فرشتگان چهارگانه مقرب خداست که در طول تاریخ حیات بشر، نقش های مهمی بر عهده داشته است و تا زمان ظهور امام عصر(عج) نیز ادامه خواهد داشت. هرچند برخی از ماموریت های همیشگی میکاییل(ع) در عالم خلقت، با موضوع حیات بشری و روزی او ارتباط پیدا می کند، ولی در منابع متقدم، این دیدگاه که او را ملک رزق بدانیم، از منابع متاخر کم رنگ تر است در واقع باید او را ملکی بدانیم که مامور اجرای مهم ترین دستورهای پروردگار است. بنابراین، از آنجا که این ماموریت های مهم، در طول تاریخ مصداق های مختلفی پیدا می کند، باور به میکائیل(ع)، با فعالیت برای کسب روزی هیچ منافاتی نخواهد یافت.»
 
* شخصیت و زندگانی جبرئیل
 
جبرئیل(ع) نیز یکی از چهار ملک مقرب الهی است که خداوند او را بر دیگر ملائک برتری داد. این مطلب، از جمله روایت های مشهور و متواتر اسلامی به شمار می رود. در روایتی جبرئیل(ع) خودش و اسرافیل(ع) را مقرب ترین بندگان خداوند متعال می خواند.
 
در روایت ها، گاه از او با تعبیر «طاووس الملائکه» یاد شده که حاکی از برتری او در برابر دیگر ملائک از نظر جمال و زیبایی است. تعبیر «روح القدس» در آیه 102 سوره نحل و «روح الامین» در آیه 193 سوره شعرا به جبرئیل(ع) تاویل شده است. علامه طباطبایی(ع) در این باره می نویسد: «نزل به الروح الامین علی قلبک لتکون من المنذرین بلسان عربی مبین؛ مراد از "روح الامین" جبرئیل(ع) است که او را فرشته وحی می خوانند، به دلیل آیه: "من کان عدوا لجبرئیل فانه نزله علی قلبک باذن الله" و در جای دیگر او را "روح القدس" خوانده و فرموده: "قل نزله روح القدس من ربک بالحق" که ما در تفسیر دو سوره نحل و اسراء بحثی پیرامون معنای روح گذراندیم.
 
و جبرئیل(ع) را امین خواند تا دلالت کند بر اینکه او مورد اعتماد خدای تعالی و امین در رساندن رسالت او به پیامبر اوست، نه چیزی از پیام او را تغییر می دهد و نه جابه جا و تحریف می کند، نه به عمد و نه از روی سهو دچار فراموشی هم نمی گردد، همچنان که توصیف او در جای دیگر به روح القدس نیز به این معانی اشاره دارد؛ چون او را منزه از این گونه منقصت ها معرفی می کند.»
 
* ویژگی های جبرئیل(ع)
 
در ذیل آیه «لقد رای من آیات ربه الکبری» آمده است، «بنا بر روایتی پیامبر اکرم(ص) جبرئیل را با سیمای واقعی اش دید که ششصد بال داشت و این بال ها همانند قطره های باران، زمین و آسمان را پر کرده بود. در برخی روایت های موجود درباره فضایل ماه رمضان و شب قدر نیز آمده است که جبرئیل(ع) ششصد بال دارد که دو بال آن را جز در شب قدر باز نکند و در آن شب آن دو بال را بگشاید و آن دو بال از مشرق و مغرب فراتر برود. بر اساس روایت ها، جبرئیل(ع) دارای خلقتی عظیم است که شناخت کنه آن، تنها در حیطه قدرت الهی است.»
 
امیرمومنان حضرت علی(ع) فرمود: «روزی جبرئیل(ع) به محضر رسول خدا(ص) شرفیاب می شود و آن حضرت مشاهده می کند که بر یکی از بال های او چنین نوشته است: "لا اله الا الله محمد النبی؛ معبودی جز خداوند متعال نیست و محمد پیامبر(او) است"؛ و بر بال دیگر او چنین: "لا اله الا الله علی الوصی؛ معبودی جز خداوند متعال نیست و علی وصی (پیامبر او) است.»
 
بنابراین جبرئیل(ع) نیز یکی از چهار ملک مقرب خداوند است که در دوره های مختلف تاریخ، نقش های گوناگونی را بر عهده داشته است. در میان این نقش ها، مهم ترین نقش، رساندن وحی و پیام خداوند به رسول خاتم(ص) است. از این رو، او را «امین وحی الله» خوانده اند ولی از آنجا که ایشان متولی ماموریت های متفاوتی در زمان انبیای پیش از رسول خدا(ص) نیز بوده است و گاه مامور اجرای فرمان عذاب خداوند برای قوم پیامبر(ص) می شده، پس از آن حضرت(ص) نیز با ائمه(علیهم السلام) ارتباط داشته و در نهایت به عنوان نخستین بیعت کننده، ابلاغ کننده پیام جهانی(صیحه)، فرمانده خیل ملائک و مامور اجرای عذاب الهی بر سپاه سفیانی در دوره پس از ظهور به ایفای نقش می پردازد. در نتیجه، ایشان را تنها مامور ابلاغ وحی خدا دانستن، چیزی جز یک اشتباه رایج نیست و باید این ذهنیت و باور را از افکار و اذهان مردم اصلاح کرد.
 
کتاب حاضر در چهار فصل، به معرفی فرشتگان الهی پرداخته است. کلیات، آشنایی با فرشتگان، میکائیل ملک و جبرئیل ملک، عناوین فصول چهارگانه این اثرند.
 
جلد دوم این اثر نیز به معرفی دو ملک مقرب دیگر خدا، یعنی عزراییل و اسرافیل(علیهم السلام) می پردازد.
 
چاپ نخست کتاب «بازنمایی فرشتگان الهی در رسانه(1)؛ جبرییل و میکاییل» با شمارگان 1200 نسخه، 135 صفحه و به بهای 12000 ریال راهی بازار نشر شد.
کلمات کلیدی
خدا  |  روایت  |  ملائکه  |  جبرئیل  |  میکاییل  |  ملائک  |  میکائیل  | 
لینک کوتاه :  
نویسنده : شایان من یک دخترم تاریخ : 1400/07/26

مطالبش رو دوست داشتم ولی من دونبال عکسشم

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1400/06/03

اگر میخواهید بزرگی فرشتگان و خداوند را درک کنید بهتره بدونید هر آسمان پایینتر نسبت به آسمان بالاتر قطره ای از دریاست و فرموده امام علی هست.سبحان الله

نویسنده : محمود مطهری نیا تاریخ : 1400/02/05

با سلام ، چطور میشه کتاب «بازنمایی فرشتگان الهی در رسانه(1)؛ جبرییل و میکاییل» به صورت اینترنتی خریداری کرد، البته در خارج از ایران. با تشکر

نویسنده : مامايا تاریخ : 1399/08/18

روى بالش از امام على نوشته بود ؟؟؟؟؟؟

نویسنده : مریم تاریخ : 1399/08/05

خدایا چقدرتو بزرگی و چقدرمهربانی وتوانا خیلی دوستت دارم فقط همین

نویسنده : فاطمه تاریخ : 1399/07/19

سلام و ممنون از متن خودتون واقعا عالی بود من تا حالا شناخت زیادی از فرشتگان خدا نداشتم ولی واقعا الان شیفته آنها شده ام ❤❤😇😊😇😊

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1399/02/12

عالی بود من باز هم چیزی یاد گرفتم ممنونم خدا ی توانا ..........

نویسنده : اعظم طباطبائی تاریخ : 1398/09/15

بنام خدا تاریخ 15.9.1398- فرشته خلیل ع رسول ارشد خدا می باشدودربین فرشتگان خدا از محبوبیت بسیاری برخوردار است.از زمان خلقت تا بحال با سیستم همکاری بسیار دارد.در زمان حضرت محمد ص و ائمه به منزل آنان رفت و آمد می کرد و مسائل صحیح زندگی را به آنان یاد می داد.مهربانی او نزد فرشتگان خاص می باشد. ومن ا... التوفیق طباطبائی

نویسنده : عبد تاریخ : 1399/06/04

بنده با نظر محمود اقا موافقم فرشتگان به در خانه اهل بیت رفت و امد داشتند تا شاید چیزی گیرشون بیاد ش( البته منظور بنده ازچیزی جز معرفت توحیدی نیست)

نویسنده : محمود تاریخ : 1398/09/16

گویا شما اصلا به مقامات معصومین ع واقف نیستین!!! این انوار قدسیه خود معلم فرشتگان بوده اند نظر شما جلب میکنم به زیارنامه حضرت زهرا س که السلام علیک یا عالمه غیر معلمه

نویسنده : کامبیز تاریخ : 1398/05/28

درودخداوندبرعظمت پیامبروامامان معصوم وملایکه که ماهرچه داریم از وجود برکت ان ها میباشد

نویسنده : روح الله تاریخ : 1398/05/10

متن جالبی بود

نویسنده : علی عبیری تاریخ : 1398/03/03

سلام بر پیامبر اسلام واعمه اطهار وسلام خدمت فرشتگان خداوند وهمه ملاعکه به امید فرج امام زمان (ع)

نویسنده : زهرا تاریخ : 1398/02/08

سلام ممنونم درقران ذکر شده که فرشتگان بال دارند و حتی جایی خداوند اشاره کردند که بعضی فرشتگان ۴بال دارند درجواب خانم طباطبایی

نویسنده : ح_م تاریخ : 1398/02/02

خیلی جالب بود.روحم را تازه کرد

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1397/08/15

سلام این فرموده از پیامبر که در یک بال جبرئیل نوشته عل الوصی از کدوم کتاب به روایت کدام عالم جهان اسلام نقل شده

نویسنده : علی تاریخ : 1397/05/25

فرشته ی مرگ واسه خیلی از انسان ها چهره ای دردناک و ترسناک داره ,خوش بختانه واسه من چهرش وحشتناک نخواهد بود چون من هیچ وقت کاری نمیکنم که اخرتم رو خراب کنه.امروزه دزدی , ربا ,ادم کشی و بسیاری از کار هایی که گفته شده حسابی ادم رو بیچاره میکنه در جهان عادی تلقی میشه و این نشانه ی این هست که مردم غرق در دنیایی شدند که فقط مانند یک اتم در برابر عظمت خلقت خداونده درکل خوشبختانه من از اخرت خودم خیلی مطمعن هستم.

نویسنده : محیا تاریخ : 1397/04/08

در قران در مورد بال ملایک گفته شده اولی اجنحه مثنی و ثلاث و رباع

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1397/03/14

با سلام به عقیده من و قرآن فرشتگان ۲ یا ۴ بال دارن که با افکار اون موقع اعراب جور در میاد شاید منظور خدا و قرآن از بال چیز دیگری است و این هم فراموش نشود که انسان اشرف مخلوقات است و تکامل یافته ترین موجود خدا پس ورژن ما بیشتر فرشتگان است و همین فرشته های الهی سر تعظیم جلوی انسان فرود آوردن البته این ما هستیم که گمراه و کافر میشویم و مقام خودمونو پایین میاریم چون تنها فرق ما با فرشتگان خود مختاری و عقل ماست که درست استفاده نمیکنیم

نویسنده : کبد تاریخ : 1397/02/28

لعنت بر کافران

نویسنده : مریم جون تاریخ : 1397/01/06

سلام بر جبرائیل امین وحی الله سلام بر میکاییل سلام بر اسرافیل سلام بر عزراییل

نویسنده : مجید تاریخ : 1396/12/12

بسم الله به نظر بنده نمی توان درمورد خلقت موجودات مانند فرشتگان توضیحات کامل و درستی داد چرا که آنها خلقتی منحصر به فرد دارند و به جز خدا و بندگان خاص او آنها را خوب و دقیق نمی شناسند و ما فقط شناختی سطحی در مورد آنها داریم و چون خلقت آنهابا خلقت ما فرق دارد دلیل دیگری بر این موضوع است اکثر ما موارد این چنینی را در چار چوب دیدگاه مادی میبینیم ولی حقیقت همیشه یا برخی اوقات خارج از تصور ما و بالا تر از آن چیزی است که فکر می کنیم باعرض ادب به همه دوستان خوب والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

نویسنده : محسن تاریخ : 1396/11/13

خیلی خوب بود من که تحت تاثیر قرار گرفتم.بعد در موردفرشته اسرافیل هم بگید .ممنون

نویسنده : محمد علی جمالراده تاریخ : 1396/10/15

ضمن عرض خسته نباشید متن خوب بود

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1396/08/10

خیلی جالب و آموزنده بود ممنون از نظریه خانم طباطبایی

نویسنده : H تاریخ : 1396/06/05

در قرآن تصریح شده فرشتگان بال دارند

نویسنده : زینب تاریخ : 1396/05/31

دوست عزیزی که فرمودین ملائکه شبیه انسان ها هستند منبع این مطلبتون کجاست؟؟؟! در ضمن بال تعبیری کنایی و مجازی از قدرت میباشد و ملائکه مانند پرندگان بال ندارند

نویسنده : کامران تاریخ : 1396/05/06

لطفا به اقانی كه میفرمایید كه ملائك فاقد بال هستند ایه اول سوره فاطر را قرائت فرمایند

نویسنده : aziz mirzavand تاریخ : 1396/05/01

من تا الان اطلاعات زیادی درموردحضرت میکائیل نداشتم ولی الان که این مطلب رو خوندم شیفته این فرشته اللهی شده ام

نویسنده : كلاوند از ايران تاریخ : 1395/07/17

درمورد بال ها قبول دازم چراکه رسول الله وامیرالمومنین انرا با توصیف قطره های باران دیده اند ممنون از مطالب زیبای شما

نویسنده : اعظم طباطبائی ایرانی تاریخ : 1393/10/28

بسمه تعالی تاریخ: 28/10/93 باسلام احتراما" به اطلاع می رساند که منظور از بال برای ملائکه همان دستان آنها می باشد و بال مخصوص پرندگان است و صحیح نیست برای ملائکه عنوان شود . ومن ا... التوفیق اعظم طباطبائی ایرانی

نویسنده : لیلا تاریخ : 1394/03/09

موافقم

نویسنده : اعظم طباطبائی تاریخ : 1392/09/27

تاریخ :27/9/92 با سلام متن بالا را مطالعه کردم بسیار جالب بود فقط یک مورد در مورد حضرت جبرئیل (ع) نوشته بود که صاحب بال هستند که بنظرم اشکال داشت زیرا فرشتگان همانند انسانها می باشند ولی به علت مقربی آنها پیشرفته تر از انسانها می باشند و حرکت آنها همانند سرعت نور می باشد که سریع حرکت میکنند واحتیاجی به بال ندارند . باتشکر طباطبائی