میرزا عبدالله مسلم ملکوتی

آیت الله میرزا عبدالله مسلم ملکوتی در پانزدهمین روز از خرداد ماه سال ۱۳۰۳ در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود، پدرش مشهدی یوسف، کشاورز بود و با علمای منطقه ارتباط داشت.

وی که به آموزش علم و خواندن و نوشتن علاقه مند بود به مکتب خانه می رفت و فرزندش مسلم را نیز با خود به آن جا می برد؛ از پنج سالگی نزد پدرش به آموختن روخوانی و حفظ قرآن پرداخت.

در شش سالگی حافظ بخشی از قرآن شد، سپس نزد یکی از علمای منطقه که از منسوبانش بود به تکمیل آموخته های خود پرداخت و در مدتی اندک، خواندن، نوشتن و قرآن مجید را فرا گرفت.

پس از به پایان رساندن دوره سطح در حوزه علمیه تبریز، در سال ۱۳۲۱ برای ادامه تحصیل، به حوزه علمیه قم رفت، در سال ۱۳۳۴ برای تکمیل درس، عازم نجف شد و به مدت دوازده سال در درس های خارج فقه و اصول سید محسن حکیم وسید عبدالهادی شیرازی، سید محمود شاهرودی، سید ابوالقاسم خویی و شیخ حسین حلی حاضر شد. در این مدت یک دوره کامل درس اصول آیت الله خویی را به رشته تحریر درآورد.

ملکوتی در سال ۱۳۴۷ برای دیدار با بستگان و دوستان و با نیت بازگشت از نجف به ایران آمد. کمی پس از ورود به ایران روابط دولت های ایران و عراق تیره شد و دولت عراق، اقدام به اخراج ایرانیان کرده و دیگر امکان بازگشت او به نجف نبود.

این در حالی بود که کتابخانه و نوشته های علمی اش در نجف مانده بود. برای همین تصمیم گرفت در شهر قم اقامت کند. سرانجام پس از یک سال با پی گیرهای بسیار شاگردان پاکستانی اش، توانست کتابخانه را به قم انتقال دهد که در این نقل و انتقال، بعضی از کتاب های خطی و نفیس و یادداشت ها و تقریرات او خسارت اساسی دید.

زندگی آیت الله ملکوتی همچون بسیاریی دیگر از علمایی راستین، با مبارزات و فعالیت های سیاسی بسیاری همراه بود. در زمان سلطه حکومت ستمشاهی، ایشان لحظه ایی از مبارزه با آن رژیم سرباز نزد و حتی دیگران را به فعالیت و مبارزه بر ضد شاه تشویق می کرد.

آیت الله مسلم ملکوتی با تأسیس کتابخانه و صندوق قرض الحسنه المهدی در شهر سراب، زادگاه خود، بر آن شد که با جذب جوانان متدین، آنها را برای مبارزه بر ضد رژیم شاه منسجم و متشکل سازد و در ضمن، مبانی اعتقادات آنها را نیز تقویت کند.

از فعالیت های دیگر ایشان پیش از انقلاب، عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. در آن روزگار، جلسات جامعه مدرسین به صورت مخفی و در خانه افراد عضو، برگزار می شد. آیت الله ملکوتی با حضور مستمر در جلسات جامعه مدرسین، امضای نامه های آن مرکز در حمایت از نهضت امام خمینی (ره) و تبادل نظر با گروه ها و جناح های سیاسی برای وحدت هر چه بیشتر، نام خود را در شمار یاران باوفای انقلاب و امام (ره) رقم می زد.

افشاگری های ایشان در آن سال ها، باعث شده بود که ساواک بارها ایشان را در قم و آذربایجان تحت تعقیب قرار دهد. حضرت آیت الله ملکوتی، در سال های مبارزه بر ضد رژیم با تبعیت و پیروی محض از فرمان های حضرت امام خمینی (ره) در برابر گروه ها و دسته های انحرافی و التقاطی ایستاد و بر اسلامی بودن حرکت، پافشاری نمود.

فعالیت های سیاسی ایشان به پیش از انقلاب محدود نشد. با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در بهمن ۱۳۵۷، حضور پر صلابت ایشان در عرصه های گوناگون انقلاب، به بسیاری از مبارزان، امید می بخشید. ایشان با شرکت مستمر در دفتر استفتائات امام (ره) به مستحکم کردن پیوند امام و امت و نیز به حل مشکلات فقهی مردم می پرداخت و نیز به نمایندگی از طرف امام (ره) برای حل مشکلات مردم آذربایجان و زنجان، به آن دیار شتافت.

با شهادت آیت الله مدنی، امام جمعه تبریز، در سال ۱۳۶۰، امام خمینی (ره) آیت الله ملکوتی را به نمایندگی خود در آذربایجان و نیز به عنوان امام جمعه تبریز برگزید.

تبریز در آن سال ها دست خوش نزاع ها و تحریک گروهک های ضد نظام برای ایجاد یأس از انقلاب اسلامی بود. آیت الله ملکوتی با افشای این دسیسه ها و دعوت مردم و گروه های هوادار انقلاب به وحدت و یکپارچگی، دشمنان را از رسیدن به اهداف خود مأیوس نمود. ایشان بارها و بارها در خطبه های نماز جمعه و دیگر سخنرانی ها، مردم را به حضور پر شور در جبهه های جنگ و کمک به رزمندگان دلیر اسلام فرا خواند و خود نیز از حمایت مادی و معنوی رزم آوران دفاع مقدس دریغ نورزید.

همچنین آیت الله ملکوتی در دوره اول و دوم مجلس خبرگان رهبری، به نمایندگی از طرف مردم آذربایجان شرقی عضویت داشت و خدمات شایانی را در این عرصه نیز به انجام رساند.

آیت الله ملکوتی در سال ۱۳۷۳، با دعوت برخی بزرگان حوزه علمیه قم و نیز موافقت مقام معظم رهبری از تبریز به قم آمد و با بر پا کردن درس خارج فقه و اصول، بسیاری از طلاب علوم دینی را شیفته درس خویش ساخت و بدین وسیله، سیره علما و دانشمندان این حوزه سترگ را پاس داشت.

حضرت آیت الله مسلم ملکوتی در بامداد روز پنج شنبه 4 / 2 / 93 دعوت حق را لبیک گفت و به ملکوت اعلی پیوست.

روحش شاد و یادش گرامی باد.