محمد محمدی نیك

تولد

آیت الله محمّد محمّدی نیك مشهور به ری شهری در آبان 1325 هجری شمسی در شهر ری در خانواده ای متدیّن دیده به جهان گشود.

تحصیلات

وی پس از پایان تحصیلات ابتدائی در سال 1339 هـ. شمسی وارد حوزه علمیه شهر ری(مدرسه برهان) شد و در سال 1340 برای ادامه تحصیل به قم رفت و تا پیروزی انقلاب اسلامی مدارج تحصیلی و تدریس را در حوزه علمیه قم طی كرد. البته در این فاصله به دلایل سیاسی، مدت كوتاهی به مشهد مقدس و نجف اشرف مهاجرت كرد. اشتغالات علمی و حوزوی ایشان تاكنون نیز در كنار انجام مسئولیت های مختلف ادامه دارد.

اساتید

وی سطوح عالیه را نزد اساتید بزرگی همچون حضرات آیات عظام حاج میرزا علی مشكینی، حاج شیخ محمد فاضل لنكرانی و حاج سید محمدباقر طباطبائی تلمّذ نمود.

ایشان دروس خارج و فقه اصول را در سال 1347 و در شرایطی آغاز كرد كه حوزه علمیه قم از فیض حضور استاد اعظم حضرت امام خمینی(ره) كه به نجف تبعید شده بودند، بیبهره بود، بنابراین خارج اصول را از محضر حضرات آیات عظام مرحوم حاج شیخ محمدعلی اراكی و حاج شیخ حسین وحید خراسانی استفاده كرد و خارج فقه را از بركات درس حضرات آیات عظام حاج میرزا علی مشكینی، حاج شیخ جواد تبریزی، مرحوم حاج سید محمدرضا گلپایگانی و مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری، بهره برد.

حفظ قرآن

او در ایام تحصیل موفق به حفظ بیست وپنج جزء قرآن كریم شد و در تاریخ 28 / 9 / 1364

هنگامی كه مسئولیت وزارت اطلاعات را بعهده داشت به فضل خداوند متعال حفظ كل قرآن

كریم را تكمیل نمود.

آثارمنتشرشده

آثاری كه تاكنون به قلم ایشان منتشر شده عبارتند از:

1 ـ میزان الحكمة(عربی)

2 ـ مبانی شناخت

3 ـ مبانی خدا شناسی

4 ـ عدل در جهان بینی توحید

5 ـ فلسفه وحی و نبوت

6 ـ رهبری در اسلام

7 ـ خاطرات سیاسی

8 ـ جشن تكلیف(1) ویژه دختران

9 ـ جشن تكلیف(2) ویژه پسران

10 ـ جشن تكلیف(3) ویژه مسئولان امور تربیتی و جوانان

11 ـ بحث هایی درباره خدا

12 ـ آگاهی و مسئولیت

13 ـ شهادت در نهج البلاغه

14 ـ رمز تداوم انقلاب

15 ـ تداوم انقلاب اسلامی ایران، تا انقلاب جهانی مهدی(عج)

16 ـ بحث آزاد

17 ـ مقدمه ای بر سیستم قضاء اسلامی

18 ـ رمز موفقیت در زندگی

كتاب هایی كه با همكاری مؤسسه فرهنگی دارالحدیث توسط ایشان تألیف و منتشر شده

است، عبارتند از:

1 ـ اهل البیت فی الكتاب و السنة

2 ـ العلم و الحكمة فی الكتاب و السنة

3 ـ الحجّ و العمرة فی الكتاب و السنة

4 ـ الصلاة فی الكتاب والسنة

كتاب های در دست انتشار:

1 ـ العقل و الجهل فی الكتاب والسنة

2 ـ الخیر و البركة فی الكتاب و السنة

3 ـ التنمیة الاقتصادیة فی الكتاب و السنة

4 ـ المحبة فی الكتاب و السنة

5 ـ موسوعة الامام علی علیه السّلام فی الكتاب و السنة و التاریخ و...

فعالیت های سیاسی ـ مبارزاتی در دوران طاغوت

آیت الله ری شهری از ابتدای نهضت اسلامی بویژه تحت تأثیر جریانات 15خرداد 1342 با اهداف و دیدگاه های حضرت امام(ره) آشنا شد. وی در تاریخ 20 / 4 / 1344 توسط ساواك مشهد دستگیر و به زندان محكوم شد.

آیت الله محمدی ری شهری در سال 1345 ضمن تمرّد از شركت در جلسه دادگاه تجدید نظر ساواك به نجف اشرف رفت.

وی در سال 1346 به ایران بازگشت و حدود 18ماه در حوزه علمیه مشهد به تحصیل پرداخت. در همین مدت مجدداً تحت تعقیب ساواك قرار گرفت و در دادگاه تجدید نظر بار دیگر به زندان محكوم شد.

ممنوعیت منبر توسط ساواك

وی در سال 1356 به دلیل سخنرانی علیه رژیم شاه در حسینیه اصفهانی های آبادان توسط ساواك ممنوع المنبر شد، در گزارش مورّخ 27 / 9 / 1356 ساواك چنین آمده است: «یاد شده بمناسبت ماه محرم سخنانی پیرامون رهبری در اسلام» ایراد نمود، یاد شده در دنباله سخنرانی شب قبل خود افزود طبق روایات(صحیحه) قبل از ظهور امام زمان باید در این سرزمین حكومت اسلامی برقرار گردد كه برای امام زمان سرباز فداكار تربیت نماید».

وی به دلیل سخنرانی علیه رژیم در نهاوند، آبادان، مشهد، هرمزگان و زابل مورد تعقیب ساواك بود و تظاهرات مردم هرمزگان و زابل در رابطه با قیام سراسری مردم ایران علیه رژیم پس از سخنرانی های ایشان صورت گرفت.

مسئولیت های پس از پیروزی انقلاب اسلامی

1 ـ حاكم شرع دادگاه های انقلاب اسلامی

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سمت حاكم شرع دادگاه های انقلاب اسلامی دزفول، بهبهان، گچساران، بروجرد، رشت و گنبد كاووس خدمت كرد.

2 ـ ریاست دادگاه انقلاب ارتش

با توجه به اهمیت حفظ و اصلاح نیروهای مسلح پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به منظور مقابله با توطئه های گروهكهای ضد انقلاب در این ركن مهم، آیت الله ری شهری در اواسط سال 1358 به ریاست دادگاه انقلاب ارتش منصوب شد.

مهم ترین مسایلی كه در طول تصدی ایشان مورد بررسی قرار گرفت عبارتند از:

الف: رسیدگی به اتهامات متهمین به توطئه در پایگاه های هوایی تبریز «توطئه حزب منحله خلق مسلمان» اصفهان و بوشهر.

ب: محاكمه متهمین به شركت در كودتای نافرجام نوژه 18 / 4 / 59.

ج: رسیدگی به ماجرای توطئه قطب زاده.

د: رسیدگی به اتهامات سران نظامی حزب توده.

3 ـ وزیر اطلاعات

وی نخستین وزیر اطلاعات در جمهوری اسلامی ایران است كه با كسب آراء اكثریت قاطع نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ 6 / 6 / 1363 به این سمت منصوب گردید. برجسته ترین اقداماتی كه در طول تصدی ایشان صورت گرفت عبارتند از:

الف: تأسیس وزارت اطلاعات.

ب: برخورد قاطع با عوامل ترور و بمب گذاری و گروهكهای ضد انقلاب.

ج: دستگیری جاسوسان فعال آمریكایی در بخشهای مختلف.

د: دستگیری باند منحرف مهدی هاشمی به فرمان امام راحل(ره).

4 ـ دادستان كل كشور

وی در تاریخ 30/5/1368 به دادستانی كل كشور منصوب شد و تا اوایل سال 1370 در این سمت خدمت كرد.

5 ـ دادستان ویژه روحانیت

در تاریخ 13 / 10 / 1368 از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان دادستان ویژه روحانیت منصوب شد، و در تاریخ 25/ 12 / 1375،: از این سمت استعفا داد و با عنایت به اصرار ایشان مقام معظم رهبری با استعفای وی موافقت فرمودند.

«جناب عالی را كه به حمدالله برخوردار از صلاحیت های علمی و عملی و دارای منزلت شایسته ای در نظام جمهوری اسلامی می باشید به دادستانی این دادگاه منصوب می كنم».

6 ـ تولیت حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السّلام

وی در تاریخ 20/ 1 / 1369 به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای به تولیت آستان مقدّس عبدالعظیم حسنی علیه السّلام منصوب گردید. انتصاب ایشان آغاز تحول اساسی در عمران و توسعه این مجموعه مهم مذهبی بوده است، مطالعه اولیه و طراحی پروژه های مورد نظر با هدف ایجاد امكانات مذهبی، فرهنگی و رفاهی برای زائران، ارتقاء سطح فرهنگی منطقه و ارج نهادن به مقام شامخ اهل بیت پیامبر اسلام صلوات الله علیهم اجمعین از سال 1369 آغاز شد و از سال 1371 به صورت اجرایی درآمد. زیربنای تقریبی طرح یك صد و بیست هزار متر مربع است كه در زمینی به مساحب سی و هفت هزار متر مربع در حال احداث است.

این طرح شامل:

1 ـ چهار رواق

2 ـ مصلای بزرگ ری

3 ـ دانشكده علوم حدیث

4 ـ كتابخانه مركزی تخصصی حدیث

5 ـ كتابخانه بزرگ ری

6 ـ مركز فرهنگی جوانان

7 ـ حوزه علمیه

8 ـ موزه

9 ـ درمانگاه

10 ـ بازار بزرگ ری

11 ـ سالن اجتماعات

12 ـ مهمانسرا

13 ـ بخش اداری(دارالتولیه)

14 ـ بست شمالی و جنوبی

15 ـ تخت گاه شمالی و جنوبی

16 ـ سه صحن

كه در مجموع بخش اعظم عملیات طرح توسعه پایان یافته است.

7 ـ نمایندگی مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری

آیت الله ری شهری در انتخابات دومین دوره مجلس خبرگان رهبری به عنوان داوطلب منفرد شركت كرد و از سوی مردم استان تهران برگزیده شد، همچنین در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری داوطلب منفرد بود كه این بار كاندیداتوری ایشان از سوی جامعه محترم مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز و سایر گروههای سیاسی مورد حمایت قرار گرفت و بار رأی قاطع مردم بار دیگر به نمایندگی این مجلس انتخاب گزید.

8 ـ نمایندگی ولی فقیه و سرپرست حجاج

آقای ری شهری در تاریخ 6 / 2 /1370 به سمت نماینده مقام معظم رهبری و سرپرست حجاج منصوب شد، در متن حكم رهبر معظم انقلاب اسلامی آمده است:

«...جناب عالی را كه از چهره های سرافراز جمهوری اسلامی و دارای مواقف افتخار آمیز در طول سالیان گذشته و همواره كارگزاری امین و شجاع و كارآمد برای انقلاب و پیشوای عظیم راحل آن بوده اید به سمت نماینده خود و سرپرست حجاج محترم ایران منصوب می كنم».

اقدامات انجام شده

الف: تحول اساسی در حوزه فعالیت های نمایندگی ولی فقیه در حج و تعمیم آن به امور زیارتی با هدف ارائه خدمات اساسی به زائران و گسترش فرهنگ بین المللی حج.

ب: ایجاد ساختار تشكیلاتی و كمیته های كارشناسی در زمینه های مختلف مربوط به حج و زیارت و فعال نمودن حوزه نمایندگی ولی فقیه در طول سال.

ج: تأسیس مركز تحقیقات حج با هدف تهیه متون تحقیقی و آموزشی در تبیین ابعاد مختلف حج و زیارت. در این زمینه علاوه بر فصلنامه میقات كه تاكنون(فارسی شانزده شماره و عربی پنج شماره) منتشر شده، قریب هفتاد كتاب درزمینه های مربوط به حج، چهار كتاب درباره سایر اماكن زیارتی و چهل وپنج كتاب درباره معرفی شیعه و پاسخ به شبهات وهابیان انتشار یافته است.

د: ایجاد واحد هنری برای تولید فرآورده های گوناگون سمعی و بصری در زمینه موضوعات مربوط به حج و سایر معارف كه مورد استقبال علاقمندان و مورد بهره برداری رسانه ها و به ویژه صدا و سیما قرار گرفته است.

و: نظارت بر امور اجرائی حج كه تاكنون منجر به صرفه جویی میلیون ها دلار همراه با ارتقاء كیفیت خدمات به زائران گردیده است.

9 ـ ریاست مؤسسه فرهنگی دارالحدیث

آیت الله ری شهری بنیانگذار اولین و بزرگترین مجموعه فرهنگی در زمینه حدیث و علوم مربوط به آن می باشد. این مؤسسه كه ریشه در تحقیقات و تألیفات شخصی ایشان دارد و از سالهای پیش فعالیت های خود را آغاز نموده در تاریخ 22 / 8 / 1374 مصادف با سالروز ولادت فرخنده حضرت فاطمه زهرا علیها السّلام با پیام مقام مظعم رهبری و با حضور اندیشمندان و بزرگان حوزه و دانشگاه رسماً افتتاح شد. در بخشی از پیام معظم له آمده است:

«... اكنون تأسیس مجمع دارالحدیث به همّت جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای ری شهری كه در كار حدیث گذشته از شوق و علاقه، تبحر و سابقه و تجربه نیز دارند، این مژده را می دهد كه به حصول این خواسته ها و نیازها در امر حدیث به تدریج نزدیك خواهیم شد. انشاء الله تعالی...»

گستره فعالیت های این مؤسسه بخش های زیر را در بر می گیرد:

الف: دانشكده علوم حدیث

با توجه به ضرورت تربیت نیروی انسانی متخصص در امر حدیث، پس از تلاش و پیگیریهای مستمر، دانشكده علوم حدیث تأسیس و عناوین دروس و واحدهای سه رشته علم الحدیث، مصطلح الحدیث و رجال الحدیث در تاریخ 2 / 7 / 1374 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

این دانشكده كه با امكاناتی منحصر به فرد و زیربنایی قریب به بیست هزار متر مربع در جوار بارگاه ملكوتی محدّث بزرگ شیعه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام قرار دارد آماده پذیرش دانشجویان و مشتاقان كلام اهل بیت علیهم السّلام می باشد.

ب: مركز تحقیقات:

كار پژوهش و تحقیق پیرامون احادیث و علوم مربوط به آن، وظیفه ای است كه بر عهده این مركز می باشد. این بخش كه پرسابقه ترین بخش مؤسسه است، همّت اصلی خود را در تدوین موسوعه ای عظیم از احادیث با نام «موسوعه میزان الحكمة» قرار داده كه تاكنون بخش عمده ای از كار آن به پایان رسیده است. همچنین مجموعه های مستقلی از این موسوعه منتشر و عرضه شده است كه پیش از این به برخی از آنها اشاره شد.

واحدهای دیگری چون احیاء متون حدیثی، ترجمه و تدوین، رجال و فقه الحدیث نیز عهده دار پژوهش در زمینه علوم حدیث می باشند.

ج: مركز اطلاع رسانی

این مركز، عهده دار نشر و همگانی نمودن احادیث می باشد. این هدف بزرگ تاكنون از راه های مختلفی چون ایجاد كانونهای حدیث، برگزاری مسابقات، نمایشگاه ها و فعالیتهای فرهنگی، پاسخگویی تلفنی، مكاتبه ای و رایانه ای به پرسشهای حدیثی و تدوین و انتشار مجموعه های متنوع و جذاب حدیثی دنبال شده است.

د: كتابخانه تخصصی حدیث

با توجه به نیاز كار تحقیقاتی به پشتوانه ای قوی از منابع و كتب حدیثی، كتابخانه ای تخصصی در كنار مركز تحقیقات ایجاد شده است. این كتابخانه كه در نوع خود كم نظیر می باشد با گردآوری بیش از بیست هزار جلد كتاب از داخل و خارج از كشور و ارائه خدمات ویژه به پژوهشگران، به مرجع مناسبی برای شیفتگان معارف اهل بیت علیهم السّلام تبدیل شده است.

هـ: فصلنامه علوم حدیث

این فصلنامه كه تنها مجلّه علمی تخصصی حدیث به زبان فارسی می باشد علاوه بر آن كه پایگاهی فكری و آموزشی در زمینه علوم حدیث است، پلی ارتباطی میان اندیشمندان و علاقمندان به حدیث می باشد. این نشریه از پاییز 1375 تاكنون هر فصل منتشر شده و ده ها مقاله تخصصی و مصاحبه و دیگر اطلاعات لازم را عرضه نموده است.

این مؤسسه علاوه بر فصلنامه علوم حدیث، دو فصلنامه ای نیز با نام «علوم الحدیث» به زبان عربی منتشر می نماید كه مطالب آن با فصلنامه فارسی متفاوت است.

و: انتشارات

واحد انتشارات مؤسسه فرهنگی دارالحدیث كار چاپ و انتشار كتب حدیثی و محصولات تحقیقاتی مؤسسه را سامان داده و از طریق نمایندگی های خود در تهران، مشهد، قم و بیروت به عرضه آنها می پردازد.

این انتشارات تاكنون دهها عنوان كتاب را منتشر و به مشتاقان علم و دانش عرضه نموده است.

10 ـ دبیر كلّی جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی

طی سال های اخیر، شماری از مقامات علمی و سیاسی، ضمن مراجعات مكرّر به آقای محمّدی ری شهری، با تشریح شرایط كشور، حضور فعال ایشان را در صحنه سیاسی برای كمك به حل معضلات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی امری لازم می خواندند تا اینكه ایشان پس از بررسی و مشورت های لازم در پانزدهم خرداد 1374 به همراه جمعی از شخصیت های مذهبی و سیاسی، جمعیت دفاع ارزش های انقلاب اسلامی را بنیان نهاد.

این جمعیت پس از طی مراحل قانونی رسمیت یافت و هیئت مؤسس آن به اتفاق آراء آیت الله محمدی ری شهری را به سمت دبیر كلی جمعیت انتخاب كردند. جمعیت دفاع از ارزشها در تاریخ 24 / 8 / 1377 ضمن بیانیه ای تعطیلی موقت فعالیت های سیاسی خود را اعلام كرد.