ملا محمدصادق قمی (۱۲۲۲-۱۲۹۸ق) از عالمان و فقیهان شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری و از مجتهدان بانفوذ در دربار قاجار در دوره ناصری بود. او در سال ۱۲۲۲ق در قم به دنیا آمد و در اوایل جوانی برای تحصیل به اصفهان رفت که غالب تحصیلش نزد شیخ محمدتقی اصفهانی صاحب حاشیه بر معالم بود. قمی در این شهر به مدت ده سال مشغول علوم مقدمات، ریاضی و کلام شد. ملا محمدصادق سپس برای هفت سال به نجف اشرف رفت و در حوزه درسیِ آن شهر در درس شیخ محمدحسن صاحب جواهر شرکت کرد. پس از آن به قم بازگشت و حدود چهل سال بر مسند امور شرعی مردم آن شهر نشست.
ملا محمدصادق ارتباط ویژه ای با شاهان قاجار داشت و ناصرالدین شاه در سفرهایی که به قم می کرد، به دیدار او می رفت. میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین شاه در سال ۱۲۷۲ق و در دوره حکومت فرزندش ذوالفقارخان در قم، مدرسه و مسجدی برای ملا محمدصادق در قم بنا کرد و وی تا آخر عمر در همان جا مشغول تدریس و اقامه جماعت بود. این مسجد و مدرسه هم اکنون در قم با نام «مدرسه علمیه حاج ملا محمدصادق قمی» پابرجا و دایر است و به همراه آب انبار، کاروانسرا و مزرعه حسین آباد در قم از موقوفات و خدمات اجتماعی این عالم شیعه به شمار می رود.
نقل شده که ملا محمدصادق، کتابخانه ای مهم هم داشته که پس از مرگش از بین رفته و در این میان، نوشته های او نیز ناشناخته مانده است. سید حسین مدرسی طباطبایی پژوهشگر و نویسنده معاصر می گوید که برخی از کتاب های کتابخانه قمی را در قم دیده که او با خط خویش بر آنها حواشی و تعلیقات نگاشته است.
نماز باران ملا محمدصادق در سال قحطیِ ۱۲۸۸ق برای اهل قم این گونه مشهور است که مردم هنوز به منازل خود بازنگشته بودند که رحمت الهی شروع به باریدن گرفت.
نامه ای تند و گلایه آمیز به ناصرالدین شاه از جمله فعالیت های سیاسی اوست. وی در این نامه از ظلم عاملان حکومت قاجار به مردم و این که هیچ یک از مقامات دولتی به دست خط های شاه اعتنا نمی کنند، انتقاد و اظهار تعجب کرده است. متن این نامه، در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می شود.
ملا محمدصادق قمی شوال ۱۲۹۸ق در قم درگذشت و در قبرستان شیخان دفن شد.
جستجو در قاموس نور