علما و مفاخر  /  علما و بزرگان دینی  /  قرن چهاردهم

محمد جواد خراسانی

شیخ محمدجواد خراسانی (۱۳۳۱-۱۳۹۷ ق)، از مفاخر علمی و فقهی شیعه معاصر و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی بود. بخش زیادی از حیات علمی آن عالم ربانی به تحقیق و نگارش صرف شد و اکثر نوشته های وی به معرفی درست فرهنگ اهل بیت (علیهم السلام) اختصاص داشت. «الامامة عندالشیعة الامامیة» و «هدایةالأمة إلی معارف الأئمة» از جمله این آثار است.

تعداد بازدید : 5813     تاریخ درج : 1390/10/04    

حاج شیخ محمد جواد خراسانی در شب جمعه 25 ربیع الاول سال 1331 ه.ق در جوار ملکوتی امام هشتم علیه السلام در شهر مقدس مشهد در خانواده علم و فقاهت دیده به جهان گشود. جد وی مرحوم حاج شیخ حسین از علمای بزرگ حوزه مشهد بود و همانند پدر بزرگش(جد اعلا) مرحوم شیخ محمد صادق، در آستان مقدس امام رضا(ع) موقعیت والایی داشت و به همین خاطر، از طرف آستانه به (فاضل) ملقب شده و به حاجی فاضل محولاتی مشهور گردید و از آن پس این لقب در میان فرزندانش باقی ماند.

پدر مؤلف، مرحوم حاجی شیخ محسن، معروف به حاجی فاضل، از علمای بزرگ خراسان و از شاگردان خوب مرحوم آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی و شریعت اصفهانی بوده و همچون آقا ضیاء عراقی و آقا سید ابوالحسن اصفهانی درس استاد خود، مرحوم آخوند خراسانی را تقریر می کرده است.

در کودکی به همراه پدر و مادر به بخش محولات از توابع تربت حیدریه که موطن ییلاقی اجدادش بوده رفت. تقاضای اهالی و اصرار آنان موجب ماندگاری والد ایشان در آن دیار گردید. مؤلف، مقدمات را در همان جا، در محضر مرحوم والد، فراگرفت و برای ادامه تحصیل مدت کوتاهی به شهرستان کاشمر رفت و سپس راهی حوزه علمیه مشهد مقدس گردید. در مدرسه سعدیه واقع در پایین پای حضرت(هم اکنون جزو صحن آزادی است) که تولیت آن با عموی ایشان بوده است؛ سکنی گزید و مشغول تحصیل شد.

تلاش بسیار او در امر تحصیل، او را از دیگر شاگردان مدرسه ممتاز ساخت و در ردیف مدرسان خوب حوزه قرار داد. پس از مدتی تحصیل و تدریس، خود را نیازمند حوزه ای بزرگتر، مانند حوزه قم که آن زمان با ورود آیت الله حائری رونق گرفته بود و یا حوزه نجف دید و سرانجام پس از مدتی تردید، نجف را برگزید و برای کسب فیض به آن دیار مقدس رفت.

در حوزه نجف، از محضر آیات عظام و استادان بزرگی همچون آقا ضیاء عراقی، اصطهباناتی، سید محمود شاهرودی، سید ابوالحسن اصفهانی و سید حسین اصفهانی (داماد آقا سید ابوالحسن، معروف به آیت الله داماد) بهره برد. با پشت کاری کم نظیر در مدت کمتر از پنج سال، به مقام عالی اجتهاد دست یافت، به گونه ای که خود را بی نیاز از حضور در درس استادان بزرگوار خویش دید و به تحقیق و تدریس روی آورد و با تلاشی مضاعف، این عرصه را پیمود و در ردیف فضلای بنام حوزه نجف قرار گرفت.

از طرف مرحوم آیت الله قمی که آن زمان در حوزه کربلا بوده و به ساماندهی و اصلاح آن مشغول بوده، برای تدریس دعوت شد و به حوزه کربلا رفت. طولی نکشید که مرحوم آیت الله اصفهانی، مرحوم آیت الله داماد را به کربلا فرستاد تا ایشان را متقاعد کند که حوزه نجف بیشتر به وجود ایشان نیازمند است و باید به نجف برگردد، بالاخره ایشان هم پذیرفت و دو مرتبه به نجف برگشت.

در نجف مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی از ایشان دعوت کرد در مجلسی که روزهای پنج شنبه در منزل ایشان برگزار می شد منبر برود، با اینکه در نجف منبر رفتن جزء برنامه ایشان نبوده است، ولی به خاطر نسبتی که با مرحوم آقا بزرگ داشته (داماد خاله مادری) تقاضای ایشان را پذیرفت و مورد توجه فضلا و علمایی که پای منبر ایشان جمع بودند، قرار گرفت. یخلاصه پس از هفت سال اقامت در نجف برای دیدار پدر و مادر و وابستگان به همراه خانواده و به قصد بازگشتن به نجف، به ایران آمد. در این بین ویزا و شناسنامه اش گم شد. پس از دیدار برای بازگشت به نجف، به تهران آمد تا شاید بتواند وسیله بازگشت خود را فراهم سازد. پس از مدتی تلاش، از اینکه بتواند برگردد، ناامید گردید.

سرانجام به تقاضای شماری از متدینان تهران و با تعهد به اینکه زمینه کار تحقیق و تألیف را برایش فراهم سازند، در تهران رحل اقامت افکند و تا آخر عمر (ربیع المولود 1397ق.) در راه تحقیق و تألیف و تبلیغ، به تلاش پرداخت.

چند سالی بود که برنامه اعتکاف را در همان مسجدی که اقامه جماعت می نمود، از شب 21 رمضان المبارک به مدت سه روز با عده ای از مؤمنین انجام می دادند. تا این که در سفر اخیرشان، پیاده به مشهد مقدس، در سبزوار کسالت شدیدی پیدا کرد و نتوانست تتمه سفر را ادامه دهد و با ماشین به مشهد مقدس رفت و زیارت مختصری کرد و به تهران بازگشت. عاقبت در ربیع الاول 1397 ه.ق داعی حق را لبیک و در قبرستان باغ بهشت قم، در جوار علی بن جعفر علیه السلام در آرامگاه خاندان مستقیمی تهرانی دفن گردید.

ثمره تلاش بى‌وقفه وى، چهل و شش اثر چاپ شده و نشده، در موضوعات گوناگون اسلامى است که به معرفى برخى از آنها پرداخته مى‌شود:

تفسیر موضوعى قرآن، کشف الآیات، کشف اللغات، کشف المطالب قرآن، کشف مطالب الآیات، ظواهر الآثار، نخبة القصار، مقتل الحسین(ع)، رساله‌اى در طلب و اراده و دفع شبهه جبر، رساله‌اى در نماز مسافر، رساله‌اى در نکاح، منظومه عربى در رجال، معارف الشیعة، معارف الائمة، هدایة الامة الى معارف الأئمة(ع)، الامامة عند الشیعة الامامیة، البدعة و التحرف، مهدى منتظر و...

کلمات کلیدی
فرزندان  |  تدریس  |  پدر و مادر  |  تواضع  |  زندگینامه  |  حزب توده  |  دوران کودکی  |  مبارزات سیاسی  |  استادان  |  ولادت  |  سیره اخلاقی  |  رحلت  |  عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام  |  نیاکان  |  آثار و تألیفات  |  خدمات اجتماعی  |  اقامت در تهران  |  تحصیل در حوزه نجف  |  بازگشت به ایران  |  اقامت در کربلا  |  بازگشت به نجف  |  زهد و ساده زیستی  |  تحصیل در حوزه مشهد  |  شیخ محمد جواد خراسانی  |  جد مادری  |  سید مهدی محولاتی  |  احیای فرهنگ شیعه  | 
لینک کوتاه :