علما و مفاخر  /  علما و بزرگان دینی  /  قرن چهاردهم

محمد رضا مظفر

محمدرضا مظفر (۱۳۲۲- ۱۳۸۳ق) مشهور به علامه مظفر عالم و نویسنده شیعه قرن چهاردهم قمری. او تحصیلاتش را در حوزه علمیه نجف آغاز کرد و از درس محمد حسین نائینی، آقا ضیاء عراقی، قاضی طباطبایی بهره برد و خود نیز شاگردان بسیاری تربیت کرد. مظفر با استفاده از موقعیتش در حوزه نجف و برای تحقق اندیشه هایش دست به تأسیس مراکز علمی و فرهنگی متعددی زد و در تقریب بین مذاهب و شیعه و سنی گام برداشت. تألیفات او به شیوه نو و ساده نگارش شده و برخی کتاب هایش مثل اصول فقه و المنطق از منابع درسی حوزه های علمیه است.

تعداد بازدید : 5568     تاریخ درج : 1387/07/18    

محمدرضا مظفر در ۵ شعبان سال ۱۳۲۲ق در یکی از محله های نجف به نام «براق» و پنج ماه پس از وفات پدرش به دنیا آمد. پدرش محمد بن عبدالله مظفر از سلسله آل مظفر و در زمره فقیهان و مجتهدان نجف بود. مادرش دختر شیخ عبدالحسین طریحی (متوفای ۱۲۹۳ق) است. در آغاز برادر بزرگترش، شیخ عبدالنبی (درگذشت ۱۳۳۷ق) کفالت او را بر عهده گرفت[1].[2] پس از درگذشت شیخ عبدالنبی، برادر دیگرش، شیخ محمدحسن مظفر (درگذشت ۱۳۷۵ق) سرپرستی او را به عهده گرفت.[3]

محمدرضا مظفر تحصیلات خود را در نجف آغاز کرد. او پس از فراگیری خواندن و نوشتن، در سیزده سالگی راهی مکتب علوم دینی شد و به آموختن مبانی و اصول ادبیات عرب پرداخت.[4] او در این مقطع از درس شیخ محمد طه حویزی بهره برد. مظفر سپس دوره سطح فقه و اصول را سپری کرد و در جلسات دروس عالی استادان صاحب نام حاضر شد.[5] برخی از استادان او عبارت اند از: محمدحسن مظفر (برادر بزرگش)، محمدحسین نایینی، آقا ضیاءالدین عراقی، سید عبدالهادی شیرازی، سید علی قاضی طباطبایی و محمدحسین غروی اصفهانی.[6]

مظفر شاگردان بسیاری را در منتدی النشر، دانشکده فقه و مراکز آموزشی دیگر تربیت کرد. برخی از شاگردان او عبارت اند از: شیخ احمد وائلی، سیدجواد شُبَّر، عبدالهادی فضلی، سیدمحمد صدر، محمدعلی تسخیری، محمدمهدی آصفی و سیدهادی فیاض.[7]

«منتدی النشر» به معنای فراخوانی یکدیگر در گسترش فرهنگ و علوم اسلامی است. مظفر با تشکیل جمعیت «منتدی النشر» کم کم به اهداف اصلاحی خود نزدیک تر شد. این تشکل علمی و مذهبی در سال ۱۳۵۳ق، از دولت وقت عراق مجوز فعالیت گرفت.[8] در ماده ۴ اساسنامه جمعیت آمده است:

اهداف منتدی النشر عبارت است از عمومیت دادن فرهنگ اسلامی و علمی، و اصلاح اجتماعی به وسیله نشر، تألیف، و آموزش، با استفاده از شیوه های مشروع.[9]

مظفر در سال ۱۳۵۵ق به دنبال تحقق اهداف جمعیت منتدی النشر، مدرسه علوم دینی را تأسیس کرد که در آن، دروس فقه استدلالی، تفسیر، اصول فقه و فلسفه تدریس می شد. شیخ محمدجواد بلاغی، شیخ عبدالحسین دشتی و شیخ عبدالحسین حلی از استادان این دانشکده بودند.[10]

سید محمد کلانتر، شیخ محمد رضا مظفر، سید محمد سعید آل صاحب عبقات

تأسیس مدارس منتدی النشر گام بعدی مظفر بود که با استقبال بزرگان حوزه نجف و خاندان های مشهور این شهر مواجه شد و این اقبال عمومی در توسعه این مدارس کارگشا بود. در این مدارس، در طول چند دهه، مقاطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه(ثانویه) و پیش دانشگاهی(اعدادیه) دایر بود و در مجموع، دروس جدید با گرایش ترویج فرهنگ دینی آموزش داده می شد.[11]

مظفر در سال ۱۳۷۶ق دانشکده فقه را در نجف اشرف تأسیس کرد. وزارت فرهنگ عراق در سال ۱۳۷۷ق، آن را به رسمیت شناخت. مواد درسی این دانشکده عبارت بودند از: فقه امامیه، فقه تطبیقی، اصول فقه، تفسیر، حدیث، درایه، علوم تربیتی، روان شناسی، ادبیات، تاریخ ادبیات، جامعه شناسی، تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی، فلسفه جدید، منطق، تاریخ جدید، اصول تدریس، نحو، صرف و زبان خارجی. محمدرضا مظفر در این دانشکده به تدریس فلسفه مشغول بود، و هم زمان با آن، کتاب اصول الفقه را آماده می کرد تا در دانشکده فقه تدریس شود. او همچنین سرپرستی دانشکده و نظارت بر کارهای تألیفی آن را بر عهده داشت.[12]

علامه مظفر تألیفات فراوانی دارد که به شیوه نو و ساده نگارش شده است. تدوین کتاب های المنطق، اصول الفقه و عقائد الامامیه گونه ای نوسازی در نگارش کتاب های درسی به شمار می رود. هم اکنون این کتاب ها از متون درسی حوزه قم به شمار می آید.[13] آثار علامه مظفر در مجموعه ای با عنوان «موسوعة العلامة الشیخ محمد رضا المظفر» در ۱۰ جلد در انتشارات العتبة العباسیة المقدسة گردآوری شده است.[14]

اصول الفقه: مظفر این اثر را به قصد تدریس در دانشکده فقه (نجف) و به منظور رفع خلأ موجود بین دو کتاب «معالم» و «کفایه» نوشته است. مظفر با تأسی از ابتکار استادش شیخ محمد حسین غروی اصفهانی - در دسته بندی مباحث - این اثر را تنظیم کرده است. اصول الفقه نیز همچون بسیاری از آثار او با قلمی ساده نگاشته شده و ویژگی اصلی آن ارائه مطالب پیچیده اصولی با بیانی روشن و قلم معیار علمی است.[15]

عقاید الامامیه: این کتاب، مجموعه ای از عقاید اسلامی بر اساس روش اهل بیت(ع) بوده که به صورتی فشرده و رسا تنظیم شده است. مظفر پیشتر، این مطالب را در سال ۱۳۶۳ق در دانشکده دینی منتدی ارائه کرده بود و سپس آن را به این نام و همچنین به نام «عقاید الشیعه» به چاپ رساند و هدف او از نگارش آن، تقریب بین مذاهب اسلامی بود.[16]

المنطق: این اثر مجموعه درس های ارائه شده مظفر در باب منطق، از سال ۱۳۵۷ق در دانشکده منتدی النشر است. این کتاب به عنوان متن درسی حوزه و دانشگاه، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است.[17]

مظفر از جوانی به سرودن شعر روی آورد. گفته اند جرقه های آغازین سرودن شعر نزد شیخ محمد طه حویزی زده شد. در «دیوان شعر» مظفر، نزدیک به پنج هزار بیت شعر وجود دارد.[18]

شیخ محمدرضا در شب ۱۶ رمضان ۱۳۸۳ق در نجف درگذشت و در کنار مزار برادرش شیخ محمدحسن به خاک سپرده شد.[19]

پی نوشت ها:

[1] مظفر، عقائد الامامیه، ص۲.

[2] تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۷۷۲.

[3] الخاقانی، شعراء الغری، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۴۵۱.

[4] سلیمانی فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.

[5] مظفر، عقائد الامامیه، ص۳.

[6] شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۱۷۱.

[7] شیخ محمدرضا مظفر، سایت فرهیختگان.

[8] سلیمانی فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.

[9] شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۱۷۰.

[10] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۸۲.

[11] گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۸۲.

[12] سلیمانی فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.

[13] ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح گر حوزه ها»، ۱۳۸۴ش.

[14] موسوعة العلامة الشیخ المظفر، شبکة الکفیل العالمیة.

[15] ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح گر حوزه ها»، ۱۳۸۴ش.

[16] ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح گر حوزه ها»، ۱۳۸۴ش.

[17] ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح گر حوزه ها»، ۱۳۸۴ش.

[18] مظفر، عقائد الامامیه، ص۶و۷؛ شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۱۷۰.

[19] شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۱۷۱؛ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۷۷۳.

کلمات کلیدی
پدر و مادر  |  زندگینامه  |  تحصیلات  |  شیخ محمد رضا مظفر  |  مبارزات سیاسی  |  استادان  |  شاگردان  |  رحلت  |  تولد  |  آثار و تألیفات  |  ذوق شعری  |  جمعیت منتدی النشر  |  دانشکده منتدی  |  دانشکده فقه  | 
لینک کوتاه :  
نویسنده : شهرام مظفر تاریخ : 1398/07/11

سلام . از مطلب خوبتان تشکر میکنم

نویسنده : حسن تقی زاده تاریخ : 1397/04/23

با سلام و تشکر. آیا می دانید اصالتا منسوب به چه قوم و ملت و شهری هستند؟ آیا تبار ایشان در همان نجف خلاصه می شود و عرب زبان بوده اند؟

نویسنده : سبحانی تاریخ : 1392/12/13

باسلام و تشکر از زحمات شما ای کاش زندگی نامه علمایی که آثارشان در حال تدریس شدن می باشد به همین شکل مختصر در ابتدای کتاب آورده می شدمثل علامه مظفر که در بین نسل جدید ناشناخته می باشند.