میرزا ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ق در تهران متولد شد. پدرش محمد بن ملا غلامحسین از نوادگان ملا فتح الله کاشانی صاحب تفسیر منهج الصادقین و مادرش فرزند محمدابراهیم نواب تهرانی صاحب کتاب فیض الدموع و تألیفات دیگر بود.[1]
شعرانی در اواخر عمر به جهت درمان بیماری قلبی، ریوی به آلمان منتقل شد و در شنبه، ۷ شوال ۱۳۹۳ق برابر با ۱۲ آبان ۱۳۵۲ش از دنیا رفت. جنازه وی در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.[2]
ابوالحسن قرآن را نزد پدرش آموخت و تحصیلات خود را از مدرسه مروی تهران آغاز کرد و ادبیات عرب، فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضی و مانند آن را در آنجا آموخت. پس از آن به حوزه علمیه قم که تازه تأسیس شده بود رفت و در درس خارج فقه و اصول شرکت کرد. در ۲۶ سالگی پدرش را از دست داد و به دنبال آن، به عراق مهاجرت و در حوزه علمیه نجف به تکمیل تحصیلات خود پرداخت.[3] در عراق، علاوه بر تحصیل فقه شیعی، با فقه اهل سنت نیز آشنا گردید. وی پس از تکمیل تحصیلات و سیر و سلوک عرفانی، در دوره سلطنت رضا شاه به تهران بازگشت و به تبلیغ و تدریس و تحقیق پرداخت.[4]
ابوالحسن شعرانی علاوه بر تحصیل و فعالیت در رشته های مختلف علوم اسلامی و حوزوی، با چندین زبان از جمله عربی، فرانسوی، ترکی، انگلیسی و عبری آشنا بود.[5]
برخی استادان شعرانی از این قرارند:
میرزا مهدی آشتیانی، میرزا محمود قمی[6]، حبیب الله ذوالفنون[7]، شیخ عبدالکریم حائری، شیخ عبد النبی نوری، سید ابوتراب خوانساری[8].
وی در طول زندگی خود، شاگردان زیادی را تربیت کرد. برخی از مهمترین شاگردان وی عبارتند از:[9]
میرزا هاشم آملی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن زاده آملی، محمد حسن احمدی فقیه یزدی، علی اکبر غفاری، محدث اُرمُوی.
شعرانی در زمینه های مختلف علوم دینی و انسانی، آثاری تالیف کرده است. فقه، اصول، فلسفه، کلام، علوم قرآنی و حدیث موضوع تألیفات وی است.[10]
پی نوشت ها:
[1] شعرانی، ابوالحسن، پژوهش های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، محقق: محمدرضا غیاثی کرمانی، ص ۱۱.
[2] مطلبی، سید ابوالحسن؛ «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۱۰۲.
[3] همان، ص۷۶.
[4] پژوهش های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، ص ۱۱.
[5] نگاه کنید به کیهان فرهنگی، سال ۱۳۶۵، ش۳.
[6] «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۷۶.
[7] روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸/ ۱۱/ ۱۳۷۱، دهخدا، ذیل: حبیب الله، برای آشنایی با آثار او. ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۴، ص۴۳۹۶ و ۴۰۱ و ۴۰۳؛ ج۸، ص۲۱۹، ر.ک: واعظ خیابانی، ملاعلی، علماء معاصرین، ص۱۳۹-۱۴۳، حرز الدین، محمد؛ معارف الرجال؛ ج ۳، ص۳۱۰، شعرانی، ابوالحسن، ترجمه نفس المهموم، ص۲.
[8] مجله نور علم، ش ۵۰-۵۱، ص۹۴، روزنامه جمهوری اسلامی، ۸ /۱۲/ ۷۱، مجله نور علم، ش ۵۲-۵۳، ص۱۹۵.
[9] «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۷۶-۷۷.
[10] کیهان اندیشه، شماره۴۵، ص۸۲؛ قوامی واعظ، تقی؛ چهره درخشان، ص۳۰.