شیخ محمد تقی ستوده، در ۱۴ ذیحجه سال ۱۳۴۰ ق. مطابق با سال ۱۳۰۰ ش. در خانواده ای روحانی در اراک از بیت علم و فضیلت، دیده به جهان گشود و در یک خانواده ای مذهبی زیر سایه پدری فاضل، عالم و با فضیلت، رشد و نمو کرد، تا به سنین نوجوانی رسید.
خودشان مراحل تحصیلات را چنین بازگو نموده اند:«من در سنین نوجوانی چند سالی در بازار بودم. در این ایام شب ها در اراک به خدمت آقای شیخ علی غفاری و آقای شیخ ابوالقاسم موچانی به تحصیل دروس ادبیات عرب مشغول شدم و روزها به بازار می رفتم. سرانجام به سبب علاقه شدیدی که به تحصیلات علوم دینی و حوزوی داشتم، بازار را رها کرده، و در سال ۱۳۲۰ شمسی (در سن ۲۰ سالگی) به مدرسه علمیه حاج محمد ابراهیم وارد شدم. تا ابتدای سال ۱۳۲۶ در همین مدرسه به تحصیل و مباحثه ادامه دادم.
در آغاز سال ۱۳۲۶ ش. به قم مشرف شده و وارد حوزه علمیه قم گشتم. قسمت دیگر از دروس سطح را که باقی مانده بود، در محضر آقایان: حاج شیخ مرتضی حائری (م ۱۴۰۶ ق)، آمیرزا محمد مجاهدی تبریزی، آقا شیخ محمود علمی اراکی به اتمام رساندم و در دروس خارج فقه و اصول اساتید ذیل شرکت نمودم:
درس خارج فقه آیة اللّه العظمی حاج آقا حسین بروجردی (ره) - آیة اللّه آقای حاج سید محمدرضا گلپایگانی -درس آیة اللّه حاج سید محمد محقّق داماد-فقه آیة اللّه شیخ محمد علی اراکی تلمذ نموده ام.
از مهم ترین امتیازات و توفیقات استاد ستوده، که او را در این جهت نمونه و ممتاز و به تعبیر بعضی بی نظیر کرده، مسئله تدریس و شاگرد پروری او در طول بیش از چهل سال است.
صدها بلکه هزارها شاگرد فرهیخته از محضر درس او کمال استفاده را بردند. و به راستی در شاگرد پروری و تدریس، بلکه در استاد پروری، نمونه و کم نظیر و شاید بی نظیر بود سید محمدعلی علوی گرگانی؛ محمد مهدی ربّانی املشی؛محمد مؤمن؛علی گرامی؛ هاشمی رفسنجانی؛سید علی محقّق داماد؛سید مصطفی محقّق داماد؛ سید جعفر شبیری زنجانی؛ ابوالحسن مصلحی اراکی.
بر همین اساس وقتی که شورای مدیریت حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۶ ش (۱۴۱۹ ق)، برای اولین بار خواستند مدرّس نمونه حوزه علمیه قم را معرفی کنند و لوح تقدیر به نام او بنویسند، در میان صدها مدرّس عالی مقام، آیة اللّه ستوده را برگزیدند.
در مورد آثار قلمی و تحقیقات علمی او می توان به آثار زیر اشاره کرد:
۱. تقریرات درس فقه و اصول. ۲. شرکت در تدوین کتاب مهم «جامع احادیث الشیعه.
از فضایل و ملکات اخلاقی ایشان وظیفه شناسی – توحید و اخلاق- همت، نظم و وقت شناسی است یکی از شاگردان او می نویسد: استاد ستوده، در مَدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه، تدریس می فرمود. یک روز اندکی دیرتر به مجلس درس آمد. معلوم شد در آن روز دختر کوچکش از دنیا رفته است. از شاگردان در مورد دیر آمدنش معذرت خواست و فرمود: «فرزندم از دنیا رفته است و در حالی که جنازه اش در وسط اطاق خانه قرار دارد، خودم را برای درس و بحث رساندم...».شیدای ولایت استاد ستوده ارادت خاصّ و رابطه تنگاتنگ با خاندان رسالت داشت. گاهی قبل از اذان صبح در کنار مرقد منوّر حضرت معصومه (س) دیده می شد که با عشق و علاقه خاصی زیارتنامه می خواند شوخ طبعی و اخلاق نیک، عبرت پذیری، زهد و پارسایی از ویژگی های آن بزرگوار می باشد.
استاد ستوده به طور مستقیم در انقلاب و مبارزات چندان دخالت نداشت؛ ولی دخالت غیرمستقیم استاد ستوده برای تقویت انقلاب اسلامی بسیار بود؛ چرا که تقویت بنیه های علمی حوزه علمیه قم و تربیت شاگردان برجسته - که بعضی از آن ها امروز از سران نظام هستند.
عارضه سخت چشم و کهولت سن و بیماری موجب شد که آیة اللّه ستوده، پس از پشت سر نهادن یک دوره بیماری، در ۸۰ سالگی (به سال قمری) در روز یک شنبه ۲۸ صفر الخیر ۱۴۲۰ ق، (۲۳ خرداد ۱۳۷۸ش)، مطابق با روز رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) ساعت پنج بعد از ظهر در بیمارستان کامکار به لقاء اللّه پیوسته، و چشم از جهان فانی فرو بندد.به راستی ستوده زاد، ستوده زیست و ستوده رفت.
جستجو در قاموس نور