میرزا ابوالفضل زاهدی قمی

مفسر بزرگ شیعه، فقیه مفسر آیت الله العظمی حاج میرزا ابوالفضل زاهدی (قدس سره) در 15 شعبان 1309 ق در شهر مقدس قم دیده به جهان گشود.

او از خاندان فقه، ارشاد و سیادت بود، چرا که پدرش مرحوم آیت الله حاج ملا محمود، از علما و وعّاظ والامقام قم و مادرش از سادات رضوی، نوه مرحوم سید عبدالباقی رضوی از خادمان حرم کریمه اهل بیت(سلام الله علیها) بود و در عصر خود احترام و موقعیّت خاصی در میان مردم داشت.

مقدّمات و سطوح را در محضر درس مرحوم علامه میرزا سید محمد برقعی فرا گرفت. دیگر از اساتید درس سطح و خارج او عبارتند از: مرحوم آیت الله حاج میرزا محمد ارباب (متوفی 1341ه. ق) و مرحوم آیت الله حاج سید صادق قمی (وفات یافته سال 1338ه. ق).

آیت الله زاهدی درس فلسفه و حکمت (منظومه سبزواری و...) را در محضر حکیم و استاد گرانمایه، آیت الله میرزا علی کبر مدرّس یزدی خواند. پس از پیمودن سطوح عالیه، حدود ده سال در درس خارج عالم فرزانه، مرجع بزرگ حضرت آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم کبیر قمی شرکت کرد و استفاده کافی برد.

آیت الله حاج میرزا ابوالفضل زاهدی(قدس سره) در سال 1336و 1339ه. ق، دو بار به اراک مسافرت کرد. در حوزه علمیّه اراک که تحت نظر آیت الله شیخ عبدالکریم حائری (وفات یافته سال 1335ه. ق) اداره می شد، دو سال به تدریس و ادامه تحصیل پرداخت.

وی در این حوزه، از اصحاب آیت الله حائری به شمار می آمد و زمانی که حاج شیخ عبدالکریم(قدس سره) (در سال 1340ه. ق) به قم هجرت و حوزه علمیه را تأسیس کرد، حضرت آیت الله زاهدی در کنار آیات عظام: گلپایگانی، مرعشی نجفی، سید احمد خوانساری، امام خمینی، حسن فرید و...(قدّس الله اسرارهم) در محضر درس ایشان شرکت کرد و از شاگردان برجسته ایشان شد و بی گمان آیت الله حائری با بودن چنین افراد برجسته ای در قم، علاقمند شد که جلسه درس خود را به قم انتقال دهد. در حقیقت این علما باعث شدند آیت الله حائری به قم بیاید و با همّت عالی و همکاری یاران باصفایش، حوزه علمیه قم را نوسازی و تأسیس کند و سنگ زیرین بنای یک دانشگاه عظیم جعفری را در قم بنیان گذارد.

حضرت آیت الله زاهدی به قدری مورد وثوق حضرت آیت الله العظمی حائری(قدس سره) بود که هر گاه ایشان برای نماز جماعت در صحن عتیق مرقد مطهّر حضرت معصومه(سلام الله علیها) حاضر نمی شد، آیت الله زاهدی را به جای خود تعیین می کرد. همچنین در برخی از دشواری های سیاسی و اجتماعی که در عصر مرجعیت آیت الله العظمی حائری(قدس سره) رخ می داد، آقای زاهدی به عنوان نماینده و سخنگوی آیت الله حائری، نقش به سزایی در آرام کردن اوضاع و امور و رسیدگی به مشکلات مردم داشت.

وی پس از درگذشت حاج شیخ عبدالکریم حائری (در سال 13155ق) به تهران مهاجرت کرد و به وعظ و ارشاد و اقامه جماعت در «مسجد جمعه» پرداخت و پس از مراجعت به قم. به اقامه جماعت در مسجد امام حسن عسکری(علیه السلام) و به گفتن تفسیر قرآن اشتغال ورزید.

آیت الله زاهدی از اصحاب آقای بروجردی(قدس سره) بود و در درس ایشان شرکت می کرد. آقای بروجردی(قدس سره) و آقای زاهدی به هم علاقه فراوانی داشتند، آقای بروجردی ایشان را برای انجام کارهای مهم از جمله تبلیغ و بحث های علمی با صاحبان ادیان، مأمور می کرد.

معظم له در زمان آیت الله بروجردی به عنوان امین و مشاور آن مرجع بزرگ قرار داشت و به نمایندگی از ایشان. در اغتشاش طرفداران حزب توده در قم -که منجر به زد و خورد با طلاب و روحانیون حوزه و زخمی شدن چند نفر شد- ماموررسیدگی و آرام ساختن اوضاع شد. که به خوبی از عهده برآمد.

نیز مرحوم آیت الله زاهدی به نمایندگی آیت الله بروجردی برای مبازره با بهائیت و خنثی ساختن فعالیت های اقتصادی و تبلیغاتی آنان رهسپار استان فارس شد و قدمهای بلندی را برداشت و کوششهایش را برای روشنگری مردم و تحریم کالاهای ساختِ بهائیان (به خصوص تحریم نوشابه پپسی کولا) بسیار نتیجه بخش بود.

همچنین در دوران ملی شدن صنعت نفت. نقش بارزی در حمایت از آیت الله کاشانی و آیت الله سید محمد تقی خوانساری در قم ایفا می کرد و در سخنرانی هایش طرفدار ملی شدن نفت و قطع دست استعمار انگلیس بود و مرم را به حمایت از ایده ها و طرح های آیت الله کاشانی فرا می خواند.

ایشان تمام عمر خویش را به تالیف و تدریس و اقامه جماعت و وعظ و ارشاد مردم و تفسیر قرآن گذرانید. شاگردانی را پرورش داد که از جمله آن هاست: آیت الله سید مصطفی خمینی. آیت الله سید مهدی و سید کاظم اخوان مرعشی. آیت الله حاج شیخ جعفر صبوری قمی. آیت الله شیخ عبدالرحیم سامت قزوینی و مرحوم استاد علی دوانی و استاد حاج احمد سیاح و بسیاری از مردم شریف قم را با گفتار شیرینش. با قرآن آشنا ساخت.

یکی از آثار وجودی آیت الله زاهدی. بنیاد قسمت غربی مسجد امام حسن عسکری (علیه السلام) است. این مسجد باشکوه که در دو طبقه و با وسعتی در خور توجه بنا گردیده. در و دیوارش با کاشیکاری. آکنده از آیات و سوَر قرآنی است که هم اکنون با گذشت حدود پنجاه سال یکی از زیباترین مساجد قم است و در طول سال. شاهد نماز و محافل دینی است و در ایام اعتکاف هم. صدها نفر در این بخش از مسجد معتکف شده و با خدای بزرگ به راز و نیاز می پردازند.

ایشان علاوه بر نوسازی مسجد امام حسن عسکری(علیه السلام)، با همّت و نفوذ خود در میان مردم، موفّق شد مسجد چهارمردان، در خیابان چهارمردان و مسجد ملّا جعفر، در بازار را توسعه دهد. وی در تهران، مساجد گوناگونی ساخت. گرمخانه مسجد جامع تهران و مسجد راهجرد واقع در جاده قم و ارک را نیز نوسازی و فعّال کرد. به علاوه در کمک رسانی به مستضعفان و حل مشکلات مردم، خدمات شایانی انجام داد. در کنار خدمات علمی و فرهنگی، به خدمات اجتماعی نیز اشتغال و تلاش فراوان داشت.

مرحوم آیت الله آقا میرزا ابوالفضل زاهدی(قدس سره) تألیفات و آثار خوبی از خود به یادگار گذاشت، از جمله تألیفات او عبارتند از:

اثبات المعلوم فی نفی المفهوم، رساله الشرط و آثاره، مقصد الحسین (علیه السلام)، منطق الحسین (علیه السلام)، افعل و ما افعل، ارغام الکفره فی تفسیره سوره البقره، تسهیل الامر فی بحث الامر، تعالیق علی جواهر الکلام، توضیح المسائل، حاشیه علی العروه الوثقی، رساله فی نفی الضرر، اقسام الدین(در علم فقه).

آن فقیه بزرگ، سرانجام در 89 سالگی چشم از جهان فروبست و در روز شنبه 22 ربیع الثانی 1398 ق (12 فروردین 1357ش) بدورود حیات گفت و پیکر پاکش در قبرستان شیخان - نزدیک مقبره جناب زکریا بن آدم اشعری - به خاک سپرده شد.