علما و مفاخر  /  علما و بزرگان دینی  /  قرن سوم

محمد بن خالد برقی

محمد بن خالد برقی از جمله محدثان بزرگ شیعه در قرن سوم هجرى و از اصحاب سه امام معصوم یعنی امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السلام) است. برقی در زمینه هاى علوم رایج آن زمان مانند تفسیر، علوم قرآن، تاریخ، حدیث، ادبیات عرب و علم رجال، صاحب‌نظر و صاحب تألیفات بود.

تعداد بازدید : 7441     تاریخ درج : 1388/10/19    

خاندان محمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی برقی اصالت کوفی دارد و پدر وی از کوفه به قم منتقل و در برقه رود سکنی گزیده است. خاندان برقی به عنوان «بیت علم و فقه و حدیث» شناخته می شوند و برادران او حسن و فضل، نواده و برادر زاده او نیز از روات و عالمان شیعه معرفی شده اند.

درک دوره سه امام شیعه یعنی امام کاظم، امام رضا و امام جواد(ع) از خصایص وی به شمار می رود.

رشد و نمو علمی او در قم رقم خورده است و گزارش دقیقی از سفرهای علمی او ارائه نشده، اما روایت مستقیم از مشایخ مهم کوفی از ارتباطات او پرده برمی دارد.

مجموعه آثار وی در نجاشی به این شرح معرفی شده است: «کتاب التنزیل والتعبیر، کتاب یوم ولیلة، کتاب التفسیر، کتاب مکة والمدینة، کتاب حروب الأوس والخزرج، کتاب العلل، کتاب فی علم الباری، کتاب الخطب».

صدوق و طوسی به روایات او طریق دارند که همه طرق ایشان به وی در من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام و الاستبصار صحیح خوانده شده است.

مطالعه شخصیت محمد برقی در منابع حدیثی نشان می دهد وی بیشترین حجم دریافت روایات در کتب اربعه را به ترتیب از وهب بن وهب، نضر بن سوید، سعد بن سعد اشعری، عبدالله بن مغیره بجلی، محمد بن سنان، قاسم بن عروه و محمد بن ابی عمیر داشته است.

در مورد شاگردان برقی نیز می توان گفت قریب به تمام میراث روایی او در کتب اربعه به فرزندش احمد و احمد بن محمد بن عیسی اشعری منتقل شده است. در منابع حدیثی مدرسه قم از جمله آثار صدوق، نام راویانی همچون ابراهیم بن اسحاق، ابراهیم بن هاشم، بکر بن صالح رازی، علی بن ابراهیم معلی، علی بن مهزیار، محمد بن اورمه، محمد بن عبدالجبار، محمد بن علی کوفی، محمد بن عیسی دامغانی و هیثم بن ابی مسروق نهدی نیز دیده می شود.

آیت الله خویی فقط دو روایت را به نقل مستقیم او از امام در کتب اربعه منتسب می داند. و روایتی دیگری نیز از حضرت جواد(ع) در کتاب "عیون اخبار الرضا" به چشم می خورد. پس مجموع روایات مستقیم او از امام به عدد سه می رسد.

گونه نقل روایات و گوناگونی شاگردان وی نشان می دهد او صاحب اندیشه و فکر بوده است و تنها به نقل روایت بسنده نکرده است. انتشار روایات او در ابواب متعدد و عناوین اصلی مباحث امام شناسی در کتاب الحجه کافی و بصائر می تواند شاهد این مدعا باشد.

کلمات کلیدی
اخلاق  |  روایات  |  فقه  |  زندگینامه  |  محمد بن خالد برقی  |  استادان  |  عقائد  |  آثار  |  شاگردان  |  رحلت  |  فعالیت سیاسی  |  از نگاه دیگران  |  خاندان  |  حسین بن سعید اهوازی  |  جایگاه علمی  |  صحابی امام(ع)  |  گرایش روائی  |  احمد بن محمد بن خالد برقی  |  برقرود  | 
لینک کوتاه :