علما و مفاخر  /  علما و بزرگان دینی  /  قرن پانزدهم

محمد صدوقی

محمد صدوقی (۱۲۸۷-۱۳۶۱ش) روحانی شیعه از روحانیان فعال در انقلاب اسلامی و نماینده امام خمینی در استان یزد و امام جمعه این شهر بعد از انقلاب بود. در مجلس خبرگان قانون اساسی نماینده مردم یزد در این مجلس بود. وی بعد از اقامه نماز جمعه توسط عناصر سازمان مجاهدین خلق مشهور به منافقین به شهادت رسید. وی در ادبیات جمهوری اسلامی ایران از شهدای محراب شمرده می شود. امام خمینی بعد از شهادت وی با صدور بیانیه ای وی را دوست سی ساله خود خواند.

تعداد بازدید : 6441     تاریخ درج : 1387/07/18    

محمد صدوقی در سال ۱۲۸۷ش برابر با ۱۳۲۷ قمری در یزد متولد شد. پدرش آقامیرزا ابوطالب یکی از روحانیون یزد بود. در هفت سالگی، پدر و نه سالگی مادر خود را از دست داد از آن پس تحت سرپرستی پسر عمویش، میرزا محمد کرمانشاهی قرار گرفت.[1] وی بخشی از تحصیلات خود را در یزد و اصفهان گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد. او ۲۱ سال در قم به فراگیری علوم ­اسلامی پرداخت و از محضر شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمری و امام خمینی بهره برد.[2]

پس از درگذشت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس و مدیر حوزه علمیه قم، اداره قسمتی از حوزه علمیه به وی واگذار شد که می ­توان از تولیت مدارس و تقسیم شهریه ­های طلاب یاد کرد.[3] «در آن وقت حافظه من معروف بود و وقتی که ده هزار طلبه شهریه می گرفتند من دفتر و دستکی در موقع پرداخت نداشتم، هر کس که شهریه می گرفت در خاطرم بود و دیگر احتیاجی نبود که اسم و مبلغ را بنویسم و شب که به منزل می رفتم به هر کس هرچه داده بودم، یادداشت می کردم».[4]

سال ۱۳۳۰ش با فوت عالم بزرگ دینی یزد شیخ غلامرضا فقیه خراسانی، با درخواست مردم و توصیه آیت الله خمینی و بزرگان،[5] به یزد بازگشت و به انجام وظایف دینی پرداخت. صدوقی رابطه ویژه ای با آیت الله خمینی داشت: «بنده وقتی وارد قم شدم، دو سه روز پس از ورود با امام خمینی آشنا شدم و کم کم آشنایی ما بالا گرفت و به رفاقت کشید و گاه در تمام مدت شبانه روز با ایشان بودم. در این مدت طولانی که در قم بودیم انس ما عمده با ایشان بود و نمی شد هفته ای بگذرد و دو، سه جلسه خدمتشان نباشیم.»[6]

اساتید: امام خمینی، شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، سید محمد تقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمره ای، سید علی محمد کازرونی، شیخ غلامرضا فقیه خراسانی[7]

شاگردان: محمدتقی جعفری، سید هاشم رسولی محلاتی، محمد فاضل لنکرانی، مرتضی مطهری، یوسف صانعی، اکبر هاشمی رفسنجانی، علی قدوسی، احمد جنتی[8]

صدوقی از فدائیان اسلام حمایت می ­کرد در سال ۱۳۳۰ش وقتی سیدعبدالحسین واحدی (مرد شماره دو فدائیان اسلام) تحت تعقیب قرار گرفت، آیت­ الله صدوقی او را در خانه ­اش پنهان کرد. ماموران شاه دو مرتبه خانه او را وارسی کردند، ولی موفق به دستگیری واحدی نشدند.[9]

 بعد از واقعه فیضیه در ۲ فروردین ۱۳۴۲ صدوقی اعلامیه ­ای نوشت و آن را به امضا دیگر علما نیز رساند. طی این اعلامیه از اقدامات رژیم، چنین اعلام نفرت شده بود: «... ضرب و شتم و نهب و قتل عده­ای از محصلین علوم دینیه در مدرسه فیضیه، قضیه­ای نیست که زود از خاطر مسلمین محو و نابود شود و جراحات قلوب به مرور التیام پذیرد. اینک در ضمن عرض همدردی، خاطر آقایان محترم را مستحضر می ­داریم که مادامی­که روح در بدن و نیم­جانی در تن است، طبق تصمیمات علمای اعلام و راهنمایی­های آیات ­الله ­العظام از هیچگونه اقدامی به منظور حفظ احکام و شعائر اسلام فروگذار نخواهیم کرد.»[10]

 بعد از قیام ۱۹ دی قم و ۲۹ بهمن ۵۶ تبریز، صدوقی ضمن پیامی، نوروز ۵۷ را عزای عمومی اعلام کرد: «سال نو با سفره های آغشته به ­خون بیگناهان قم، تبریز و سایر شهرستان­ ها که برای دفاع از حریم مقدس قرآن و روحانیت قربانی شده­اند؛ لذا مناسب است از برگزاری مراسم نوروز خودداری فرموده و به سوگ و ماتم شهیدان بنشینند.»[11]

 در ماه­های آخر سال ۵۷ دولت به بازاریان پیشنهاد کرد که با انتخاب نماینده­ای با دولت مذاکره بنشینید. اما صدوقی بیانیه­ ای صادر کرد که در آن بیانیه این پیشنهاد را نوعی حیله شیطانی قلمداد کرد که دولت می ­خواهد بدین­وسیله میان صفوف انقلابیون رخنه کرده و با تفرقه میان آنان نتیجه­ گیری نماید.[12]

 صدوقی اعلامیه های دیگری نیز صادر کرد: اعلام عزای عمومی ۱۵ خرداد ۱۳۵۷، بیانیه تحریم جشن­های نیمه شعبان، بیانیه به مناسبت واقعه سینما رکس آبادان، صدور اعلامیه بر علیه دولت آشتی ملی (دولت شریف امامی) و صدور بیانیه به مناسبت جمعه خونین ۱۷ شهریور ۱۳۵۷.[13]

 صدوقی در زمان اقامت آیت الله خمینی در پاریس به دیدار او رفت و همچنین در تحصن علما در دانشگاه تهران شرکت کرد این تحصن در اعتراض به بسته شدن فرودگاه توسط بختیار انجام شده بود که بعد از تحصن فرودگاه بازگشایی شد.

آیت الله صدوقی بعد از انقلاب به عنوان نماینده امام و امام جمعه یزد به فعالیت مشغول شد و فعالیت های خود را در راستای برقراری امنیت در جامعه و حفظ وحدت و یکرنگی داشت. وی همچنین در مجلس خبرگان قانون اساسی از طرف مردم یزد انتخاب و وارد مجلس شد در مجلس خبرگان «از جمله اقدامات وی اصرار در وارد کردن «سپاه پاسداران» در قانون اساسی بود و این کار انجام شد.»[14]

با شروع جنگ عراق و ایران وی در تجهیز مردم برای رفتن به جبهه می کوشید و گاهی خود شخصا در جبهه ها به قصد سرکشی و تقویت روحیه رزمندگان حاضر می شد آیت الله خامنه ای درباره جبهه رفتن آیت الله صدوقی می گوید: «گفتند می خواهم بروم یزد و به جبهه هم بروم که من به ایشان گفتم شما خوبست اگر جبهه می روید به طرف غرب بروید که آنجا هوایش در فصل بهار و اردیبهشت خوب است و جنوب نروید چون گرم است ایشان گفتند تا ببینم چه می شود و ناگهان دیدیم ایشان سر و کله اش از جنوب پیدا شد و در حمله بیت المقدس حاضر بود.»[15]

آیت­ الله محمد صدوقی در ۱۱ تیر ۱۳۶۱ مطابق با ۱۰ رمضان ۱۴۰۲ قمری، پس از ادای نماز جمعه توسط سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید.[16] در بخشی از اطلاعیه امام خمینی بمناسبت شهادت آیت الله صدوقی آمده است: «اینجانب دوستی عزیز که بیش از سی سال با او آشنا و روحیات عظیمش را از نزدیک درک کردم از دست دادم، و اسلام خدمتگزاری متعهد را، و ایران فقیهی فداکار، و استان یزد سرپرستی دانشمند را از دست داد».[17]

پی نوشت ها:

[1] زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.

[2] نورمحمدی، محمدجواد؛ ۱۳۸۱، صص ۱۱۶­_۱۱۲.

[3] مجموعه اطلاعیه ­های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت، ۱۳۶۲، ص ۲۹.

[4] زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.

[5] مجموعه اطلاعیه ­های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت،۱۳۶۲، ص ۳۰.

[6] زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.

[7] گلشن ابرار، ج۲، ص ۸۸۵.

[8] گلشن ابرار، ج۲، ص ۸۸۶.

[9] موسوی، سیدمحمد؛ زندگی­نامه شهید آیت­ الله صدوقی، قم، نشر بشیر، بی تا، ص ۱۲.

[10] موسوی، سیدمحمد؛ زندگی­نامه شهید آیت­ الله صدوقی، قم، نشر بشیر، بی تا، ص ۱۲.

[11] مجموعه اطلاعیه ­های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت،۱۳۶۲، ص ۳۳.

[12] بختیاری، شهلا؛ ۱۳۷۸، ص ۲۵۵.

[13] نورمحمدی، محمدجواد؛ ۱۳۸۱، ص۱۰۰ به بعد.

[14] فاجعه دهم رمضان، ۱۳۶۲، ص ۴۱.

[15] فاجعه دهم رمضان، ۱۳۶۲، ص ۴۵.

[16] گلشن ابرار، ج۲، ص ۸۸۹.

[17] امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص ۳۶۷ تا ۳۶۹.

کلمات کلیدی
شهادت  |  زندگینامه  |  آیة الله صدوقی  |  شهید صدوقی  |  مبارزات سیاسی  |  استادان  |  زادگاه  |  سیره عملی  |  تحصیل  |  تولد  |  خدمات اجتماعی  | 
لینک کوتاه :