استاد فقهاء معاصر و مرجع تقلید عصر خویش میرزا فتح اله فرزند محمد جواد نمازی، شیرازی معروف به شیخ الشریعه اصفهانی نجفی در 12 ماه ربیع الاول در سال 1266 هجری در اصفهان در یکی خانواده علم و دانش و فقه و فقاهت متولد گردید، و تحصیلات ابتدائی را در همان شهر از اساتیدی مانند شیخ عبد الجواد خراسانی، مولی حیدر علی اصفهانی، ملا احمد سبزواری، شیخ محمد صادق تنکابنی و شیخ محمد تقی اصفهانی، قرار گرفت سپس در راه پی گیری تحصیلات خویش، و کسب فیض از انوار امامت به مشهد مقدس مهاجرت کرد، و مدتی در آن آستان قدس رضوی، اقامت گزید سپس به موطن اصلی خویش بازگشت، به تحصیل و تدریس اشتغال ورزید و درس و بحث های او مورد اعجاب و شگفت شاگردان و اساتید قرار گرفت، حوزه اصفهان آنروز بمدت طولانی نتوانست نیاز روحی او را اشباع کند. پس از مدتی اقامت در اصفهان به نجف حوزه علمیه بزرگ اسلام در سال 1295 مهاجرت نمود، و زانوی ادب را به عنوان کسب معلومات بیشتر، پیش اساتید عظام به زمین زد، و شب و روز در پی فراگیری علوم اسلامی تلاش و جد و جهد بخرج داد، و از محضر بزرگانی مانند عالم ورع و پرهیزگار آیه الله حاج میرزا حبیب الله رشتی و شیخ محمد حسین کاظمی و دیگر بزرگان و اساطین فقه و فقاهت کسب علم و فقه نمود و به مقام عالی اجتهاد نائل آمد.
او در سال 1313 هجری به قصد انجام مناسک حج، و زیارت قبر رسول اکرم (ص)به مکه و مدینه عزیمت نمود پس از بازگشت به تالیف و تصنیف و تدریس، اشتغال ورزید بحدی که حوزۀ درس او یکی از حوزه های بزرگ و پرجمعیت حوزه علمیه نجف گردید که صدها دانشجو و طالب علم را دربرمی گرفت افرادی که به شرح حال او پرداخته اند عموما اتفاق نظر دارند که او صدها تن از شاگردان فقه و اصول را تربیت نمود و رجال نامی اسلامی را تحویل جامعه داد که از این نظر، کم نظیر می باشد.
هر کدام از فقهاء و بزرگان ما در زندگی خویش امتیازات ویژه ای دارند و امتیاز شخصیت مورد ترجمۀ ما وسعت اطلاعات و معلومات او داشتن حافظۀ قوی و سرشار در فراگیری علوم مختلف و متنوع بود.
او تنها به فقه و اصول (رشته اختصاصی خود) نمی پرداخت بلکه در کنار تبحر در آن دو به علم کلام، عقاید، فلسفه، تفسیر، ادبیات، ریاضیات حتی طب نیز پرداخته بود، بحدی که در هر کدام از این رشته ها کتاب یا رساله ای تالیف و تدوین نموده است.
او در علم تفسیر کتاب "قرائت مالک و ملک" و اختلاف آراء در آن، موضوع را نگاشت آنچنان که در علم حدیث "القول الصراح" را تدوین نمود که دقت نظر او را در احاطه به مسائل علم حدیث، می رساند بحدی که شاگرد بزرگوارش مرحوم حاج آقا بزرگ تهرانی در کتاب "مصفی المقال" می نویسد:
«او پس از استاد بزرگوارم شیخ نوری، عالم ترین و داناترین استادی بود که درعلم حدیث و رجال و درک کرده ام.»
او به موازات تبحر در علوم اختصاصی خویش، به طب و ریاضیات نیز پرداخته بود برخی از بزرگان گفته اند هنگامی که در حال مریضی یکی از پزشکان به بالین سر او آمد با او در مورد مرض از کتاب "قانون "ابن سینا مطالبی بیان داشت پزشک معالج تصور کرد که او آن مبحث خاص را مورد مطالعه قرار داده است ولی با تشریح و توضیح بیشتر معلوم گردید که او اغلب ابواب کتاب قانون را مطالعه کرده است و احاطه کامل به مباحث و فصول آن کتاب دارد.
صاحب کتاب "اعیان الشیعه" درباره او می گوید: «او در فنون فلسفه قدیم، حکمت الهی، کلام، در ایه و شناخت اقوال و آراء و مقالات دیگران، عالم و متبحر بود.»
تالیفات و کتابهای بازمانده از دانشمندان بهترین نمودار معلومات و دانشهای آنان می باشد از اینرو از مرحوم شیخ شریعت نیز کتابها و تالیفات گرانبهائی به یادگار مانده است که هرکدام نشانگر تبحر و وسعت اطلاعات او در علوم اسلامی است که از آن میان می توان اسامی کتابهای زیر را آورد:
1- انارة المالک من قرائة ملک و مالک؛ 2- ارث الزوجه من ثمن العقار؛ 3- صیانة الابانة عن وصمة الرطانه؛ 4- افاضة القدیر فی احکام العصیر(مطبوع در قم 1370 ه)؛ 5- قاعده لاضرر و لا ضرار؛ 6- قاعده طهارت؛ 7- قاعده الواحد البسیط؛ 8- رساله در متمم کرّ؛ 9- رساله ای در جلود سباع و کتابها و رساله های دیگر که بر 15 جلد بالغ می گردد.
حوزه درسی او یکی از حوزه های پربرکت از نظر تربیت شاگردان دانشمند بود و صدها تن از عاشقان علم و تشنگان معرفت در حوزه درس فقه و اصول او شرکت می جستند که از میان آن جمع می توان از:
آیت الله سید محمد حجت کوه کمره ای، آیت الله سید صدر، آیت الله سید محمد تقی خوانساری، آیت الله شیخ محمد حسین سبحانی خیابانی تبریزی متوفی 1392 و دیگر بزرگان و مراجع معاصر نام برد...
روحانیت مبارز اسلام کشور عراق را از دست انگلستان نجات داد در این طرد استعمار از یک کشور مسلمان، تعداد کثیری از مجتهدین عالیمقام از آن جمله مرحوم میرزا محمد تقی شیرازی(میرزای دوم) آیت اله سید مصطفی کاشانی، سید ابو القاسم کاشانی و شخصیت مورد گفتگوی ما، مرحوم شیخ الشریعه شرکت جسته بودند پس از درگذشت میرزای دوم رهبری انقلاب عراق به او محول گردید.
او با رشادت و فداکاری و قدرت فکر و صلابت رای از ایفای این وظیفه به خوبی درآمد پس ازا ین گزینش طبیعی وی جای بلندی قرار گرفت و نطق بلیغ و مفصلی ایراد نمود در قسمتی از آن سخنان گفتند:
«امام شیرازی پیشوای مسلمانان هم وفات نمود و به رحمت ایزدی پیوست. فقید سعید امانتی را که به او تفویض شده بود کاملا نگهداری کرد اینک بر ما حتم و لازم است که گامهائی که او برداشتند کامل و تکمیل نمائیم...»
در این حالت دولت انگلیس که منافع خود را در خطر می دید از باب گفتگو در آمد و فرماندار کل انگلیس نامه ای توهین آمیز خطاب به شیخ الشریعه اصفهانی نوشت و این نامه به دست ایشان رسید و آن را چیزی جز تهدید به قدرت و زور ندید و در مقام پاسخ برآمد و جواب دندان شکنی به خواسته های نامشروع حاکم انگلیسی داد و ضمن آن تصریح نمود «نظر ما در این موضوع این است که به عراقی ها استقلال تام داده شود، استقلالی که خالی از هر نوع قید و شرطی باشد...»
شهرت علمی و فضیلت و تقوای او در محافل علمی نجف و اصفهان، مردم مسلمان را واداشت که در مسائل دینی از او تقلید نمایند پس از فوت استاد بزرگوار مرحوم شیخ میرزا محمد تقی شیرازی مردم، به او مراجعه کردند.
او در اثناء جهاد مقدس به مرض سخت درد سینه مبتلا گردید بحدی که روزبروز شدت مرض او افزوده می گشت تا اینکه در سال 1339 ه در ماه ربیع دوم به فیض لقاء پروردگار شتافت، و در صحن غروی در نجف اشرف در یکی از غرفه های شرقی آن مدفون گردید. رحمة الله علیه رحمة واسعه.
جستجو در قاموس نور