×

گزینش و آموزش طلاب غیر ایرانی در مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین آقای محامی مدیر مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی


تعداد بازدید : 1159     تاریخ درج : 1390/08/08

28

نظام آموزشی طلاب غیر ایرانی در حوزه علمیه قم از موضوعات مورد توجه بوده و هست. به نیت رهیافت به رویدادهای این عرصه و نیز افزایش اطلاعات خود و خوانندگان، و استفاده از شیوه های آموختنی و در حال تجربه این مرکز، با حجت الاسلام و المسلمین محامی مدیر محترم مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، گفت و گویی صورت گرفته که تقدیم حضور می شود.

ضمن تشکر از وقتی که در اختیار نشریه پگاه حوزه قرار دادید، نظر شما در باره چگونگی ارائه دروس و روش های تحصیل و تدریس برای طلاب خارجی چیست؟

چنان که مستحضرید، مرکز جهانی علوم اسلامی، متولی تعلیم و تربیت طلاب غیر ایرانی است که در داخل کشور جمهوری اسلامی ایران حضور دارند. مرکز جهانی برنامه های متنوع و مدارس متعددی دارد. چند سال پیش نیز مدرسه عالیه فقه و معارف اسلامی، با هدف هماهنگ نمودن و همسان سازی چند مدرسه، تشکیل شد. هدف این مجموعه که با ادغام چند مدرسه تشکیل شد، این بود که بتواند رشته ای را طراحی کند که بر دروس حوزوی و حتی الامکان، متون رایج حوزه تحفظ داشته باشد؛ لیکن با بهره گیری از تجربیات جدید بتواند، دروس یاد شده را در غالبی جدید تعریف کرده، به آموزش عالی کشور و دیگر کشورها ارائه دهد.

بر این اساس، رشته فقه و معارف اسلامی طراحی گردید که خصوصیات آن تحفظ بر ستون فقرات نظام سنتی حوزه است. ادبیات، منطق، فلسفه، اصول، فقه و نیز آشنایی با دیگر حوزه های معارف اسلامی چون تفسیر، حدیث، تاریخ، کلام و... همگی در این رشته وجود دارد به این ترتیب ما در دو دوره سطح یک و دو، 190 واحد درسی داریم که شامل ادبیات، منطق، فلسفه، اصول، فقه، کلام، تاریخ اسلام، تفسیر و حدیث می شود.

مجموعه ای از همین مباحث را در سطح 3 (کارشناسی ارشد) نیز داریم که 110 واحد درسی است. 70 واحد درسی در اصول و فقه اختصاص دارد که دروس رسمی حوزه در آن تدریس می شود. در کنار آن 7 واحد کلام قدیم و جدید، 4

واحد تفسیر موضوعی، 3 واحد تاریخ اسلام، 2 واحد روش تحقیق و 4 واحد پایان نامه داریم که در مجموع 20 واحد است. افزون بر این، گرایش هایی هم طراحی شده تا طلبه علاوه بر گذراندن فقه و اصول و برخی مواد درسی که به آن اشاره شد، در یکی از حوزه های معارف اسلامی وارد شده و آشنایی بیشتری پیدا کند. گرایش هایی که تاکنون برای مدرسه، در یک برنامه پنج ساله، در سطح کارشناسی ارشد و سطح 3 تصویب شده، عبارت است از: گرایش های فقه و اصول، فقه سیاسی، فقه مقارن، قرآن، حدیث، فلسفه، کلام، اخلاق اسلامی، تربیت اسلامی، ادبیات عرب، تاریخ اسلام، ادیان، مذاهب، تبلیغ، ارتباطات و شیعه شناسی. طلبه پس از گذراندن 20 واحد درسی، در یک حوزه از معارف اسلامی ورود بیشتری پیدا می کند و سپس مشغول نگارش پایان نامه در آن حوزه و گرایش می شود.

پس از گذراندن سطح یک و دو که کاردانی و کارشناسی است، در سطح 3 با مباحث آشنایی بیشتری می یابد که چنان که گفته شد، هم سطح تحصیلاتش در فقه و اصول افزایش خواهد یافت و هم در یکی از حوزه های معارف اسلامی به صورت گرایش وارد می شود. در مرحله بعد، به سطح 4 و دروس خارج می رسد که برنامه جدید مدرسه است. براساس این برنامه جدید، طلاب گرامی افزون بر اینکه در درس خارج آیات عظام حوزه و مدرسان حوزه حاضر می شوند، باید یکی از اساتید اعلام شده از سوی مدرسه را به عنوان استاد راهنمای خود در اصول و یک استاد را به عنوان استاد راهنما در فقه انتخاب کنند و هفته ای یک جلسه را در خدمت استاد، در کلاسهای 3 الی 5 نفره حضور بیابند. در واقع آنها باید مشاوره آموزشی و راهنمایی آموزشی را از استاد فرا بگیرند و مشکلات درسی خود را بر طرف کنند و احیاناً روش تحصیل و آموزش درس خارج را بیاموزند. افزون بر این، واحدهای درسی دیگری در نظر گرفته شده که بر محور درس های اصول و فقه می چرخد و نیازهای طلاب محترم را در مورد شیوه های درس خارج، اقتضائات درس خارج، مانند مطالعه، تحقیق، شیوه های استنباط، تطبیق قوانین اصولی در مسائل فقهی و سایر مباحثی که به اصول و فقه مربوط است، تأمین می کند.

در پایان این دوره 5 ساله طلاب باید رساله ای را بنویسند و ارائه دهند. این برنامه سطح چهار مرکز جهانی علوم اسلامی است که در مدرسه اجرا می شود. علاوه بر این، در پی راه اندازی دوره دکترای فقه و معارف اسلامی، در ادامه بحث کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد هستیم که مورد تأیید و تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم قرار گرفته است و مدارک ارائه شده، به امضای آنها نیز می رسد.

کلیاتی که در مرکز تصویب شده، شامل یک دوره 5 ساله است. که طلاب گرامی، 3 سال آن را به تحصیل می پردازند و طبعاً، بخش عمده ای از آن به درس های فقه و اصول اختصاص دارد. افزون بر این طلاب با توجه به تحصیلات خود در کارشناسی ارشد، یکی از گرایشات را انتخاب می کنند و 18 واحد درسی را طی آن می گذرانند. سپس رساله ای با ارزش 18 الی 20 واحد درسی، در2 سال آخر دوره تحصیل ارائه می دهند. این برنامه در مدرسه فقه و معارف اسلامی و مدارس تابع آن که مدارس مؤمنیه و شهابیه است، به اجرا در می آید.

حضور طلاب غیر ایرانی را در متن حوزه علمیه قم چگونه ارزیابی می کنید؟

با توجه به اینکه حوزه علمیه قم، پایگاه علم، جهاد و اجتهاد است و با توجه به اینکه نظام اسلامی و جمهوری اسلامی ایران، ام القرای جهان اسلام است و به برکت قیام حضرت امام (قدس سره)، بسیاری افراد در اقصی نقاط عالم به ایران چشم امید بسته اند و مترصد این اند که از معارف اهل بیت (علیهم السلام) که در اینجا منتشر می شود، استفاده کنند.

اکنون ما باید پاسخ گوی نیاز جهان اسلام و پذیرای تشنگان زلال معرفت از اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله و سلم) باشیم. آنان که به اینجا مشرف می شوند و به تحصیلات خود ادامه می دهند، پس از بازگشت به کشور خود، در حقیقت سفیران انقلاب، اسلام ناب و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) هستند. از این رو لازم است بخش عمده سرمایه گذاری حوزه علمیه قم برای طلاب غیر ایرانی باشد؛ یعنی این سرمایه گذاری باید به مراتب بیش از آنچه هست، باشد متقاضیان حوزه بسیارند و در مدیریت حوزه علمیه قم و طلاب ایرانی عده زیادی از طلاب حضور دارند که غالباً برای داخل کشور تربیت می شوند. با توجه به پراکندگی و کثرت

جمعیت شیعیان در مرحله نخست و عموم مسلمانان در مرحله بعد در کشورهای مختلف، طبعاً باید سرمایه گذاری مضاعفی صورت گیرد.

درباره جذب و گزینش طلاب غیر ایرانی، چه شیوه ای را در مدارس دنبال می کنید؟

جذب و گزینش طلاب غیر ایرانی به صورت متمرکز، توسط مرکز جهانی علوم اسلامی صورت می گیرد؛ یعنی مرکز خود برای پذیرش طلبه از جاهای مختلف اقدام می کند و سپس براساس برنامه ای که دارد، آنان را بین مدارس مختلف توزیع می کند.

البته در این باره چند نکته شایان یادآوری است: نخست اینکه اصل پذیرش طلاب توسط مرکز، از چند راه است:

1. اعزام هیئت پذیرش به کشورهای مختلف؛ هئیت ها به کشورهای مقصد مسافرت می کنند و با مصاحبه و امتحاناتی که برگزار می کنند، افرادی را می پذیرند.

2 مراجعه حضوری و سفر طلاب به ایران و شرکت در آزمون ها در مصاحبه هایی که در اینجا برگزار می شود، شرکت کرده و پذیرش می شوند. این راه رایج تر است.

در مورد پذیرش مکاتبه ای و غیر حضوری هم برنامه هایی داریم که در حال انجام است؛ اما بیشتر از این دو روش است.

نکته دوم اینکه طلاب بر حسب ملیت های مختلف و تناسب شان با مدارس مختلف، به صورت اولیه توزیع می شوند و سپس آموزش زبان فارسی برای کسانی که با زبان فارسی آشنایی ندارند، در مدرسه المهدی صورت می گیرد. پس از پایان این دوره، دوره تمهیدیه که آشنایی اولیه با معارف اسلامی به همراه آشنایی با زبان فارسی است، آغاز می شود. پس از تکمیل آن، طلاب به مدارس مختلف معرفی می شوند.

این در صورتی است که طلاب مبتدی باشند. اگر طلاب غیر مبتدی باشند، باید با توجه به وضعیت فعلی مرکز جهانی علوم اسلامی و رشته های متعدد و متنوعی که در آن طراحی شده است، رشته مورد نظر خود را انتخاب کند و با شرکت در مصاحبه های مربوطه، در دوره کارشناسی سطح 1 و 2 و در صورت قبولی، وارد آن رشته می شود. البته سطح 3 غیر از مصاحبه، آزمون ورودی هم دارد .

سطح دروس طلاب غیر ایرانی به چه صورت ارائه می شود؟

طبعاً برای آنها به تناسب رشته هایی که دارند، سر فصل هایی تعیین و تصویب شده است. اگر برای این سرفصل ها متنی موجود باشد، همان به عنوان متن درسی معرفی شده است. در مواردی هم که متن درسی مناسبی موجود نبود، در مرحله نخست، با ارائه منابع و جزواتی که از ناحیه اساتید معرفی می شود و درسی که استاد محترم ارائه می کند، کلاس برگزار می شود؛ لیکن دفتر برنامه ریزی و متون درسی که در معاونت آموزشی مرکز مستقر است، متولی تدوین متون درسی است که متون درسی مورد نیاز را به ترتیب اولویت تأمین می کند. این معاونت بحمدالله تا به حال فعالیت های خوبی هم داشته و متون زیادی را به عنوان متن درسی آماده و منتشر کرده است که این روندهمچنان ادامه دارد.

مشکلات و دغدغه های طلاب غیر ایرانی چیست؟

از مشکلات مهم این طلاب، جنبه عاطفی آنان است. ایشان از کشورهای مختلف، با راه های طولانی هجرت کرده و با تحمل رنج غربت، میهمان کشور ما شده اند. از این رو، وظیفه ما خدمتگذاران سنگین تر می شود. ما باید به این خلا عاطفی تا اندازه ممکن توجه داشته باشیم. مشکل دیگر آنان نیز، مسئله معیشت و تنگنای معیشتی است. قطعاً این طلاب با سختی های بیشتری دست و پنجه نرم می کنند؛ گر چه موارد خاص هم وجود دارد. طلاب گرامی ایرانی، با توجه به اینکه در کشور خود هستند و آشنایی بیشتری دارند، چه بسا راحت تر بتوانند،زندگی و معیشت خود را بگذارنند. طلاب غیر ایرانی این مسیر را سخت تر طی می کنند.

نکته سوم تفاوت فرهنگ ها است. گاهی تفاوت فرهنگشان با فرهنگ ایرانی مشکلاتی به بار می آورد. ممکن است برخی ایرانی ها نیز با فرهنگ آنان آشنا نباشند. افزون بر تفاوت فرهنگ، تفاوت زبان و رنگ نیز هست که گاهی نمی توان ارتباط مناسبی میان آنان و برخی ایرانی ها برقرار کرد. این مسئله مشکلاتی را برای طلاب غیر ایرانی حاضر در ایران ایجاد می سازد. شکل مزبور، به اطلاع رسانی، توضیح و توجیه مردم گرامی قم نیاز دارد تا بدانند که حضور این طلاب در ایران، چه اهمیتی دارد و این طلاب در راستای نشر و گسترش اسلام و معارف اهل بیت (علیهم السلام) چه نقش مهمی دارند.

البته اگر بخواهیم بحث دغدغه ها را هم بیفزاییم از مشکلات این چنینی فراتر می رویم؛ این مشکلات باید مد نظر مسئولان محترم و برنامه ریزان مرکز جهانی قرار گیرد تا برنامه ها و هم شیوه اجرای آنها به گونه ای بین المللی باشد و نیازهای طلاب محترم، به تناسب کشورهایشان مد نظر قرار گیرد این طلاب باید به گونه ای پرورش بیابند که در کشور خود مؤثر باشند و با استفاده از ابزارهایی که ما در اختیار آنها قرار می دهیم، به تبلیغ دین مبین اسلام و معارف اهل بیت علیهم السلام بپردازند.

نکته دیگر در بحث دغدغه ها، تربیت از حیث مدل فکری و نگاه متناسب با آنچه از معارف اسلام به دست می آید است یعنی باید تربیت را با وضعیت منطقه همسان کرد تا طلبه بتواند جایگاه خود را در منطقه بیابد و به تناسب آن منطقه به تبلیغ دین بپردازد.

آیا حوزه برای بر طرف ساختن مشکلات مادی طلاب غیر ایرانی برنامه ای دارد؟ چنان که می دانید این طلاب درآمد دیگری ندارند و سفر تبلیغی هم نمی توانند بروند .

چنان که بیان کردید، این طلاب در آمدهای ممکن برای طلاب ایرانی را ندارند؛ گر چه برای تبلیغ به کشور خود باز می گردند؛ ولی آن هم مستلزم هزینه های بسیار بالایی است که گاهی از ناحیه مراکز اقدام کننده مبلغ تأمین می شود و گاهی هم چنین نیست. علاوه بر این برخی کمک های ویژه در دستور کار مرکز جهانی علوم اسلامی قرار دارد؛ برای مثال گاهی برای هزینه سفر رفت و آمد طلاب و خانواده هایشان، کمک هزینه پرداخت می شود یا هزینه مسکن که برای طلاب ایرانی هم در نظر گرفته شده است. در مجموع می توان گفت، مرکز جهانی در حد توان، برای رفع مشکلات این طلاب می کوشد؛ ولی باز هم خدمات ارائه شده، برآورده کننده نیازهای این طلاب نیست.

با توجه به تفاوت ملیت ها و نژادها، آیا این طلاب در بین خود هم مشکلات فرهنگی دارند؟

اگر در مسئله تفاوت فرهنگی، خوب تدبیر شود، در جهت رشد، تعالی و ارتباط ملیت ها با یک دیگر مؤثر خواهد بود. وقتی در یک مدرسه طلابی با فرهنگ های مختلف حضور داشته باشند، به طور طبیعی با فرهنگ های مختلف آشنا می شوند؛ لیکن از نظر مسکن و پراکندگیشان در شهر بر خورد با مردم، گاهی مشکلاتی ایجاد شده است که چنان که عرض کردم باید از سوی برنامه ریزان مورد توجه قرار گیرد.

آیا طلاب غیر ایرانی از نظر علمی فرهنگی نسبت به طلاب ایرانی امتیاز خاصی هم دارند؟

اگر منظور شما امتیاز خاص برای اینها و ارائه خدمات ویژه به آنهاست، پیش تر توضیح دادم. اگر منظور استعداد است، باید بگوییم که استعدادها مانند طلاب ایرانی متفاوت است. در کشورهای دیگر نیز همین طور است. البته گاهی مردم بعضی کشورها ضریب هوشی بیشتری دارند یا کیفیت و سابقه ارتباطشان با معارف اسلامی متفاوت است؛ برای مثال طلاب کشورهایی که حوزه های علمیه شیعی از گذشته در آنجا وجود داشته، آشنایی بیشتری با معارف اسلامی دارند و به طور طبیعی با سرعت بیشتری مدارج علمی را طی می کنند. به عکس طلابی که به تازگی با اسلام آشنا شده اند، طبعاً کندتر و آهسته تر این مراحل را طی می کنند.

مسئله دیگر، بحث حضور و پراکندگی این طلاب در کشورهای مختلف است. اگر این طلاب به درستی تربیت شوند، چه بسا دست ما برای تبلیغ دین بسیار بازتر خواهد بود. با توجه به حساسیتی که احیاناً بعضی کشورها نسبت به بعضی طلاب اعزامی از ایران دارند، تربیت این طلاب می تواند در این جهت مؤثر باشد، چون وقتی باز می گردند، می توانند به زبان قوم خود سخن بگویند.

آیا طلاب غیر ایرانی پس از بازگشت به کشور خود، به تعهداتشان عمل می کنند؟

در این جهت، تفاوتی میان طلاب ایرانی و غیر ایرانی نیست؛ اکنون طلاب ایرانی که در حوزه تحصیل می کنند، چه تعهدی دارند و چگونه عمل می کنند؟! چه نظارتی بر آنها صورت می گیرد. در این رابطه دو مسئله وجود دارد: بحث نخست تعهد این طلاب است و مسئله دیگر ارتباط با ایشان. در مورد مسئله ارتباط تا به حال چنین بود که طلاب وقتی به کشور خود باز می گشتند، عده ای در مسیر تبلیغ دین، با دست اندرکاران مدارس مرکز جهانی ارتباط داشتند. البته این ارتباط غیر رسمی بوده است. از کارهای خوبی که مرکز جهانی طی سال های اخیر آغاز کرده این است که در چند قسمت سرمایه گذاری می کند. چون مأموریت اولیه مرکز جهانی ،تربیت و تعلیم طلاب است. طبعاً نسبت به به کارگیری این طلاب در خارج کشور مسئولیتی ندارد؛ لیکن

سال های اخیر در چند جهت برنامه ریزی صورت گرفت: یکی راه اندازی دفتر مدیریت هماهنگی اعزام است. ما اعزام کننده نیستیم؛ اما می توانیم با همکاری مراکز اعزام کننده، زمینه کار و بهره گیری این طلاب را فراهم سازیم.

نکته دوم بحث شناسایی فارغ التحصیلان مرکزجهانی است که اکنون در کشورهای خود به چه کاری مشغولند. در همین راستا انجمن فارغ التحصیلان مرکز جهانی در کشورهای مختلف، با برقراری ارتباط مستمر و پشتیبانی علمی و فرهنگی این فارغ التحصیلان راه اندازی شده است. البته این برنامه هنوز کامل نیست. قرار است سالانه از فارغ التحصیلان فعال، زبده و نخبه ای که در کشورهای مختلف فعالیت دارند، دعوت شود تا ارتباط بیشتری با مرکز برقرار کنند که ارتباطشان به روز باشد و احیاناً نیازهایشان از حیث علمی و فرهنگی برآورده شود تا با قوت بیشتر به تبلیغ بپردازند. در سال گذشته نیز نخستین گردهمایی فارغ التحصیلان برگزار شد که مورد عنایت مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت.

آیا این فارغ التحصیلان توانسته اند، در کشورخود مؤثر واقع شوند؟

اگر توجه داشته باشید، وضعیت آشنایی مسلمانان با اسلام و سطح علمشان در کشورهای مختلف، یکسان نیست. به این نکته خواهیم رسید که در بسیاری کشورها، حتی کسی که مدت کمی در اینجا تحصیل کرده و به دیده ما، با معارف اسلامی آشنایی اجمالی دارد، در کشور خود یک عالم بزرگ اسلامی و علامه دهر است؛ از این جهت بسیاری فارغ التحصیلان مرکز جهانی که با انگیزه الهی رنج سفر را به جان خریدند و در اینجا درس خواندند و با همین انگیزه کار را در کشور خود دنبال کردند، بسیار تأثیر گذار بودند؛ حتی کسانی که احیاناً به جهاتی توفیق ادامه تحصیل نداشته اند و سال های زیادی در ایران بوده اند، می بینید که مؤسسات مختلف اسلامی را در کشور خود راه اندازی کردند و امامت جماعت و جمعه و... را به عهده دارند.

این عده ارتباط خود را با کشورشان حفظ می کنند و فعالیت های گسترده ای در حد توان خود دارند. ما گاهی به حال اینها غبطه می خوریم که با همین فرصت کم و سرمایه گذاری اندک حوزه برای آنها، این مقدار انگیزه دارند و تلاش می کنند و تأثیر گذار هم هستند.

البته چند نکته را باید مورد توجه قرار دهیم؛ به طور طبیعی ما ریزش هایی هم داریم؛ ممکن است عده ای برگردند و ادامه ندهند یا این راه را دنبال نکنند. نکته دوم اینکه این تأثیر گذاری می تواند، با تدبیر، درایت و فراهم ساختن مقدمات افزایش یابد. یکی از این مسائل بحث ارائه و اعطای مدرک رسمی و شناخته شده به این طلاب است که از گذشته مورد تأکید و اصرار مقام معظم رهبری بوده است؛ حتی زمانی برخی طلاب به ابعاد این مسئله توجه نداشتند و به توهم و گمان اینکه اعطای مدرک، حوزه را دانشگاهی می کند، با این بحث مخالفت می کردند؛ اما تحولات جهانی نشان داد که پیش بینی مقام معظم رهبری، به حق و صلاح این طلاب بوده است با توجه به تحولاتی که در دو کشور همسایه، یعنی عراق و افغانستان رخ داد، بیشترین متقاضیان ما از این دو کشوراند. البته مرکز جهانی با مدرک خود در این دو کشور بسیار شناخته شده است. هر چند این طلاب مدارک آموزش عالی را هم دنبال می کنند؛ حتی گاهی طلاب لبنان هم چنین نگاهی داشتند و با اعطای مدرک مخالفت می کردند. من به ایشان عرض کردم، برای من بسیار روشن است که یک یا دو سال دیگر، به جمع متقاضیان مدرک خواهید پیوست. برخی از آنها هم گفتند: ما همین حالا به این مدرک نیاز داریم، چون در لبنان عرصه های مختلفی داریم که به علت نبود مدرک نمی توانیم وارد شویم.

مسئله دیگر حمایت و هدایت مجموعه های وابسته به ایران است؛ سفارتخانه ها و رایزنیهای فرهنگی، ارگانها و مجامعی مانند مجمع جهانی اهل بیت، سازمان فرهنگ و ارتباطات و... که به ایران مرتبط هستند و در خارج کشور فعالیت می کنند، می توانند تأثیر گذاری و گستره فعالیت طلاب را بیفزایند. البته حمایت هایی که تا به حال انجام گرفته، بسیار تأثیر گذار بوده است.

در پایان اگر صحبت خاصی برای خوانندگان ما دارید، بیان بفرمایید.

با توجه به برنامه خوبی که خداوند تبارک و تعالی به مسئولان محترم مرکز و دست اندرکارانش، به خصوص ریاست محترم مرکز حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای اعرافی داده است و کار خوبی در طراحی رشته ها و برنامه ریزهایی که انجام گرفته و جمعی که در مجموعه

تربیت شده و می شود که همه از برکات قیام ابر مرد تاریخ معاصر حضرت امام خمینی قدس الله نفسه الزکیه ایشان و درایت و هدایت مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای مدظله الشریف است، امیدواریم با توفیقات الهی و عنایات خاصه حضرت حجت (عج) و همکاری و مساعدت و راهنمایی مراجع بزرگوار و مجموعه های همسو و تعمیم نیازمندی های مرکز و سرمایه گذاری بیشتر حوزه، ان شاء الله این فعالیت ها گسترده تر شود و زمینه ظهور حضرت مهدی (عج) فراهم گردد.

از اینکه وقت خود را در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم.

کلمات کلیدی
اسلام  |  فقه  |  مدرسه  |  ایران  |  طلبه غیر ایرانی  |  آموزش طلبه غیر ایرانی  |  معرفت اسلامی  |  سطح درس طلبه غیر ایرانی  | 
لینک کوتاه :