×

در مسیر تربیت فرزند


تعداد بازدید : 1646     تاریخ درج : 1390/08/08

24

اشاره:

از آنجا که تربیت کودک از مقدمات شکل گیری شخصیت انسان می باشد و در تهذیب اخلاق بسیار مؤثر است شما را به مطالبی در این باره میهمان می کنیم:

آیت الله محمد بهاری همدانی قدس سره، از عالمان عارفی است که تربیت یافته استاد کم نظیر آیت الله ملاحسینقلی همدانی قدس سره می باشد. در شماره قبل از کتاب «تذکرة المتقین» ایشان مصاحبه ای مجازی تقدیم شد و در این شماره ادامة آن می آید.

خُلُق: با توجه به اینکه زیاده روی در خورد و خوراک برای بزرگ سالان از نظر معنوی نامطلوب است، آیا فرزند را نیز باید از کودکی به رعایت آداب در خورد و خوراک عادت داد یا اینکه این مراعات ها مخصوص بزرگ ها است؟

بله، باید از همان کودکی یاد بگیرد. باید به او تعلیم داد که غرض از خورد و خوراک، تأمین سلامت است، نه لذت، یعنی بداند همان طور که داروها برای دفع امراض تجویز می شوند، غذا هم برای رفع گرسنگی است. به هر حال، غرض، دور کردن فرزند از شکم پرستی است. خوب است که یاد بگیرد بر سر سفره به یک نوع غذا اکتفا کند و غذاهای گوناگون و رنگارنگ نخورد. بهتر است آن یک نوع هم گوشت باشد؛ زیرا گوشت برای طفل مفیدتر از سایر چیزها است. همچنین تا وقتی که طفل است، بهتر است روزها کمتر غذا بخورد و شب ها غذای سیر به او بدهند.

علاوه بر آن، آداب شرعی غذا خوردن را آرام آرام به او یاد دهند تا از بچگی با ادب شرعی، غذا بخورد.

خُلُق: ممکن است بعضی از این آداب را بفرمایید.

این آداب را فقهارضوان الله علیهم در رساله های عملیه آورده اند؛ مثلاً در غذا خوردن عجله نکند، چشمش به غذای خودش باشد، از غذای جلو خودش بخورد، لقمه را بزرگ برندارد، خوب بجَود، و آداب دیگری که ذکر کرده اند.

خُلُق: دربارة خواب فرزندان، چه اموری باید رعایت شود؟

بچه را باید از پرخوابی منع کرد [و لازم است با توجه به سن و سالش خواب مورد نیازش تأمین شود.]؛ چه اینکه خواب بسیار، او را بدشکل و کند ذهن می کند. بهتر است در روز نخوابد، به خصوص اگر بین الطلوعین (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب) نخوابد، برای ذکاوت و مزاج و رنگ و روی او مفید است.

خُلُق: از خواب و خوراک که بگذریم، دربارة رعایت برخی آداب به خصوص آداب اجتماعی، اگر مطالبی هست بفرمایید.

کودک را باید آموزش داد به اکرام و احترام دیگران، چه پیر باشند و چه جوان. همچنین آداب مجالس را باید به او تعلیم کرد که در مجالس مؤدب بنشیند، روبه روی کسی خمیازه نکشد و خنده نکند و پا روی پا نگذارد. تا چیزی از او نپرسیده اند پاسخ نگوید. به قدر حاجت بگوید و شنوایی داشته باشد و... .

همچنین باید عادت داد او را به راست گویی و عدم خلف وعده و همچنین قسم نخوردن، نه از روی صدق و نه از روی کذب...، و باید او را از کلام زشت و ناسزا و بیهوده گویی منع کرد و در مقابل، او را به کلام نیکو و جمیل عادت داد و نیز احترام و خدمت به والدین و معلم و اطاعت آنها.

همچنین نباید گذاشت اطفال دیگر را اذیت کند و بترساند، بلکه باید واداشت که با آنها با رفق و مدارا رفتار کند و به آنها بذل و بخشش کند و از دوستان چیزی قبول نکند تا طمّاع نگردد.

خُلُق: دربارة معاشرت و رفاقت کودکان بیشتر توضیح دهید.

مجالست و هم نشینی مؤثر است؛ لذا نباید گذاشت که فرزند، با کودکان بی ادب و پست فطرت، افت و خیز کند. همچنین فرزند را باید از دوستی پول و مال دنیا بسیار برحذر داشت.

خُلُق: این امور را چگونه باید به طفل آموخت؟ منظورم این است که شیوة تعامل و برخورد با بچه باید چگونه باشد؟ باید سخت گیرانه و جدی باشد یا اینکه همراه نرمی باشد؟

البته نباید توقع عقل پنجاه ساله خود را که با سال ها تجربه حاصل کرده ایم، از اطفال داشته باشیم و نباید او را اذیت و آزار کنیم، بلکه با او باید مدارا و محبت کرد. بنابراین باید اوقاتی را برای بازی های بی ضرر قرار داد و او را آزاد گذاشت تا کمی از سختی ادب و رعایت آداب راحت شود.

خُلُق: در پایان، اگر مطلب دیگری هست بفرمایید.

علاوه بر اینها که عرض شد، در فقه و روایات نکات دیگری هم آمده است؛ مانند نام گذاری خوب، عقیقه کردن برای او، فراهم ساختن زمینه تحصیل، سخت گیری نکردن در خرج بر او، و... . آنچه گفتیم، اگر چه برای تربیت اولاد بود، لیکن باید دانست اکثر این آداب در حق خودش و سایر عیالاتش هم جاری است و آنها باید در عمل بر او مقدم باشند و یا به تعبیر دیگر کودک با دیدن عمل آنها به آن آداب ترغیب شود، نه اینکه پدر و مادر، خود انجام ندهند ولی از کودک بخواهند انجام دهد.

کلمات کلیدی
خواب  |  خلق  |  کودک  |  تربیت  |  خوراک  |  تربیت فرزند  |  رعایت آداب در خورد  | 
لینک کوتاه :