فَمَنْ حَآجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ»[1]
حضرت ختمی مرتبت در جزیرةالعرب پیام آور آیینی بود که مهر ختام به همه ادیان و پیامبران زد و عهده دار رستگاری جامعه بشری تا واپسین ایام روزگار گشت. در همان ایام بود که برخی از پیروان ادیان پیشین او را باور نداشته و با وی از سر ستیز و مخالفت در آمدند. همان ها که در نخستین گام بندگی، یعنی اعتقاد به وحدانیت پروردگار، دچار انحراف و کجی بودند. از این روی پیام آور رحمت از در منطق و استدلال با آنها درآمد که در پی به گزارشی از هیأت نجرانی به محضر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم اشاره می کنم.
در روز 24 و 25 ذی الحجه در محلی خارج از شهر مدینه (که هم اکنون درون شهر واقع است و مسجد الاجابه نام گرفته) رخدادی عظیم به وقوع پیوست که نمادی از پیروزی نهایی اسلام در فرجام تاریخ توسط آخرین پیامبر خدا را به نمایش گذاشت.
گفته اند که این آیه و آیات قبل از آن درباره هیأت نجرانی مرکب از عاقب و سید[2] و گروهی که با آنها بودند نازل شده است. آنها خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم رسیدند و عرض کردند آیا هرگز دیده ای فرزندی بدون پدر متولد شود؟ در این هنگام آیه «ان مثل عیسی عندالله...» نازل شد و سپس پیامبر اکرم آنها را به مباهله دعوت کرد.
در آیه مذکور «تعالوا» اشعار بدین دارد که خصومت را پشت سرگذاریم و برتر آییم و در ساحت ابتهال با هم و هماهنگ شویم. چون مسأله توحید و شرک، نخستین اصل رسالت نفی و اثباتی «لااله الا الله» و انقلابی پیغمبران و سرنوشت انسان است. آنچه شرک و توحید به هم آمیخته و جوش خورده مسیحیت که قرن ها بدان دمیده شده است، نه شرک صریح و نه توحید صریح که باید باز و منفک شود و اگر با نیروی برهان باز نشود چاره ای جز تعالی و ابتهال نیست.[3]
آنها تا فردای آن روز از حضرتش مهلت خواستند و پس از مراجعه به شخصیت های نجران، اسقف و روحانی بزرگشان به آنها گفت: شما فردا به محمد نگاه کنید، اگر با فرزندان و خانواده اش برای مباهله آمد، از مباهله با او بترسید واگر با یارانش آمد، با او مباهله کنید؛ زیرا چیزی در بساط ندارد.
فردا که شد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم آمد، در حالی که دست علی بن ابی طالب علیه السلام را گرفته بود و حسن و حسین علیه السلام در پیش روی او راه می رفتند و فاطمه علیها السلام پشت سرش بود. نصارا نیز بیرون آمدند، در حالی که اسقف آنها پیشاپیش شان بود.
هنگامی که نگاه کرد، دید پیامبر با آن چند نفر آمدند، درباره آنها سؤال کرد، به او گفتند: این پسر عمو و داماد او و محبوب ترین خلق خدا نزد اوست و این دو پسر، فرزندان دختر او از علی علیه السلام هستند و آن بانوی جوان، دخترش فاطمه علیها السلام است که عزیزترین مردم نزد او و نزدیک ترین افراد به قلب اوست.
سید به اسقف گفت: برای مباهله قدم پیش گذار.
وی گفت: نه! من مردی را می بینم که نسبت به مباهله با کمال جرأت اقدام می کند و من می ترسم راستگو باشد و اگر راستگو باشد، به خدا یک سال بر ما نمی گذرد در حالی که تمام دنیا یک نصرانی که آب بنوشد وجود نداشته باشد.
اسقف به پیامبر عرض کرد: ای ابوالقاسم ما با تو مباهله نمی کنیم، بلکه مصالحه می کنیم، با ما مصالحه کن. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با آنها مصالحه کرد.
در روایتی آمده است: اسقف مسیحیان به آنها گفت: من صورت هایی را می بینم که اگر از خداوند تقاضا کنند کوه ها را از جا برکند چنین خواهد کرد. هرگز با آنها مباهله نکنید که همه هلاک خواهید شد و یک نصرانی تا روز قیامت به صفحه زمین نخواهد ماند.[4]
نصارای نجران و یهودیان[5] که منطق و استدلال حضرت را نپذیرفتند، همچنان مسیر بیراهه را پیمودند و پذیرفتند که در ذمه مسلمین جزیه و مالیات بپردازند؛ چرا که حضور نبی مکرم صلی الله علیه و آله وسلم با آن وضعیت که حاکی از صلابت و اعتماد او بر دعوای پیغمبریش می کند آنها را منفعل نمود.
علامه طباطبایی می فرماید: این که به طور تفصیل موارد را یکی یکی شمرده، خود دلیلی دیگر است بر این که پیشنهاد کننده سخت به دعوت خود ایمان و به حق اعتماد و خاطر جمعی داشته، کانّه پیشنهاد می کند که ای مسیحیان بیایید همگی ما و همگی شما یکدیگر را نفرین کنیم تا لعنت بر دروغگویان شامل همه ما و یا شما شود. به طوری که لعنت شامل حال زن و فرزند ما هم بشود و در نتیجه نسل دروغگو از روی زمین برچیده شود و اهل باطل ریشه کن شوند.[6]
آری پیام آور نور و رحمت با آهنگی رسا در گوش تاریخ نواخت که «الدین عندالله الاسلام» و مهر بطلان بر هر گونه خرافات دینی و دوگانه پرستی زد و بانگ توحید و یگانگی را سر داد. اما عده ای بر آن باور شرک و توحید به هم جوش خورده خود پافشاری می کنند، چه زود است که آخرین خلف و ذریه[7] پیامبر خاتم و حجت خدا بیاید و این دعوت به رسوایی را تمام نماید و بار دیگر به سان قرآن چهره آلوده با خرافه عیسی را بزداید و با تکیه بر نقاط مشترک و برهان و دلیل دنیا را مجاب کند، چرا که قرآن کریم فرمود: « هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کلِّهِ وَلَوْ کرِهَ الْمُشْرِکونَ»[8].
آن قدر این وعده الهی یقینی و تخلف ناپذیر است که خداوند حکیم در سه آیه بدان تصریح می کند.[9]
جمله «لیظهره علی الدین کله» یعنی تا دین اسلام را به وسیله حجت و غلبه بر تمام ادیان پیروز گرداند، بدان سان که در روی زمین دینی به جای نماند جز آن که مغلوب حجت اسلام گردد و کسی نباشد که در حجت و برهان بر مسلمانان پیروز گردد.[10]
این غلبه هم غلبه منطقی و استدلالی است، چرا که اسلام از نظر منطق و استدلال از همه آیین ها برتر است و هم غلبه جسمانی و قدرت ظاهری است و این گونه کاربرد قرآنی در مواردی مشابه نظیر آیه 20 سوره کهف و آیه 8 سوره توبه به معنای استیلا و قدرت آمده است حال سؤال این است غلبه اسلام بر همه ادیان چه زمانی است؟ امام محمد باقر علیه السلام پاسخ می فرمایند: این جریان در زمان ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از آل محمد است که احدی روی زمین باقی نماند جز آن که به نبوت محمد صلی الله علیه و آله وسلم اعتراف کند.[11]
گویی ندای توحید و یکتاپرستی محمد صلی الله علیه و آله وسلم در گوش همه فرو نرفته است و این پیام توسط اهل بیت او و ذریه اش در فرجام تاریخ به گوش جهانیان خواهد رسید و طیف عظیمی خواهند پذیرفت. و نیز امام صادق علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند هنوز محتوای این آیه تحقق نیافته است و تنها زمانی تحقق می پذیرد که قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف خروج کند و به هنگامی که او قیام کند کسی که خدا را انکار نماید در تمام جهان باقی نخواهد ماند.[12]
به امید رؤیت خورشید
----------------------------------------
[1]. سوره آل عمران/61.
[2]. اسامی سران و بزرگان نصارای نجران هستند.
[3]. پرتوی از قرآن، طالقانی سید محمود، ج5، ص168.
[4]. تفسیر نمونه، ج2، ص579.
[5]. در روایتی نقل شده است: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم از یهودیان برای مباهله نیز دعوت نمود. نور الثقلین، ج1، ص348.
[6]. المیزان، علامه طباطبایی، ج3، ص352.
[7]. قاضی نورالله شوشتری حدود 60 نفر از بزرگان اهل سنت را نام می برد که گفته اند: آیه مباهله درباره اهل بیت علیهم السلام نازل شده است، مانند مسلم در صحیح، احمد بن حنبل، فخررازی، ابن اثیر، آلوسی، زمخشری، قرطبی و. ..، احقاق الحق، ج3، ص46.
[8]. سوره توبه/33.
[9]. سوره توبه/33، صف/9، فتح/28.
[10]. ترجمه مجمع البیان، ج11، ص75.
[11]. همان، ص26.
[12]. نور الثقلین، ج2، ص 211.
جستجو در قاموس نور