سرخی من ربطی به تو ندارد

درباره تاریخچه چهارشنبه سوری نقل های متعددی وجود دارد که هیچ کدام را نمی توان به یقین قبول کرد زیرا همگی بر اساس حدس ها و گمان های تاریخی و یا تشابه بعضی مراسم با حرکاتی که در این شب انجام می گردد بیان شده است. نکته مهم این است که این تاریخچه چندان مهم نیست، بلکه آنچه مهم است چیزی است که امروزه انجام می شود و ملاک اصلی نیز این است که اتفاقاتی که امروزه در این شب به عنوان یک مراسم آیینی باستانی روی می دهد مورد تایید عقل و شرع هست یا نه.

عمل نیاکان

نمی توان یک عمل را به صرف این که گذشتگان ما انجام می داده اند تایید کرد. چه بسا که نیاکان ما در انجام اعمال خطاهایی داشته اند. خداوند در 18 آیه قرآن به این مطلب اشاره فرموده و سبب هلاکت و عذاب اقوامی مانند عاد، ثمود، بنی اسرائیل و... را پیروی کورکورانه از روش های ناپسند اجدادشان بیان می فرماید. مانند آیه زیر:

وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَینا عَلَیهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یعْقِلُونَ شَیئاً وَ لا یهْتَدُونَ ـ بقره170 ـ و هنگامی که به آن ها گفته شود: «از آن چه خدا نازل کرده است، پیروی کنید!» می گویند: «نه، ما از آن چه پدران خود را بر آن یافتیم، پیروی می نماییم.» آیا اگر پدران آن ها، چیزی نمی فهمیدند و هدایت نیافتند (باز از آن ها پیروی خواهند کرد)؟!

رفتار مسلمانی

مسلمان یعنی کسی که پذیرفته است در چهارچوب قوانین اسلام و قرآن عمل کند و وقتی اسلام عملی را حرام و گناه دانست، به سراغ آن ن رود. حتی اگر از آن لذت ببرد.

مسلمان یعنی کسی که وقتی خواست شادی کند، مواظب است شادیش از چهارچوب اسلام خارج نشود.

آیا جشن چهارشنبه سوری مطابق با خواست خداوند است؟ آیا آتش بازی مطابق با قوانین اسلام است؟ آیا ترقه بازی و ایجاد صداهای مهیب در نظر دین اسلام، عملی پسندیده است؟

مردم آزاری

شاید عمده ترین گناهی که افراد در این شب مرتکب می شوند، آزار و اذیت مردم به خصوص سالمندان و بیماران از طریق ترقه و ایجاد صداهای مهیب است. بی شک اذیت کردن مؤمن شرعاً حرام و موجب هلاک ابدی است.

به این روایات که از رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم نقل شده است توجه فرمایید:

«هر کس مؤمنی را اذیت کند، مرا اذیت کرده و هر کس مرا اذیت کند، خدا را اذیت کرده و هر کس خدا را اذیت کند، در تورات و انجیل و زبور و قرآن لعن شده است.» (بحارالأنوار ج72 ص150)

«خداوند تبارک و تعالی فرموده است: به جنگ من برخاسته است کسی که بنده ی مؤمن مرا اذیت کند و از خشم من ایمن است کسی که بنده ی مؤمن مرا اکرام کند.» (مستدرک الوسائل ج9 ص100)

«هر کس مؤمنی را به غیر حق اذیت کند، گویا مکه و خانه ی خدا را ده بار خراب کرده است و گویا هزار مَلَک از ملائکه ی مقربین را به قتل رسانده باشد.» (همان)

«کسی که مؤمنی را ناراحت کند سپس دنیا را به او بدهد، کفّاره ی گناهش نمی شود و هیچ اجری هم نمی برد.» (همان ص99)

بازی ها و سرگرمی های بی فایده

اسلام، کامل ترین دین است. چون درباره ی تمام کارهای انسان نظر خداوند را فرموده است. در روایات بسیاری، بازی ها و سرگرمی های بی فایده (لهو) نکوهش شده اند:

در موعظه های خداوند به حضرت عیسی بن مریم علیه السلام چنین آمده است: «ای عیسی؛ دنبال لهو نرو. چون لهو انسان را فاسد می کند.» (الکافی ج8 ص134)

امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده ا ند:

«اللهو من ثمار الجهل ـ سرگرمی از ثمرات جهل و نادانی است.» (غررالحکم 10537)

«اللهو قوت الحماقة ـ سرگرمی مایه ی حیات حماقت است.» (غررالحکم 10538)

«لا یفلح من وله باللعب و استهتر باللهو و الطرب ـ رستگار نمی شود کسی که شوق زیادی به بازی داشته باشد و اهتمام زیادی به سرگرمی و شادی بورزد.» (غررالحکم 10546)

«اللهو یفسد عزائم الجد ـ سرگرمی جدیت انسان را از بین می برد.» (غررالحکم 10550)

«مجالس اللهو تفسد الإیمان ـ مجالس سرگرمی ایمان را فاسد می سازند.» (غررالحکم 10560)

مشخص است که احادیث مذکور شامل بازی و سرگرمی با آتش و ترقه خصوصاً به شکی که معمول شده است می گردد. بنابر این اسلام این بازی و سرگرمی خاص را تأیید نمی کند.

نظر رهبر معظم انقلاب

بهترین دلیل برای عدم تایید این سرگرمی توسط اسلام نظر یک اسلام شناس آگاه به امور زمان است.

مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (اَدامَ اللهُ ظِلُّهُ) فرموده ا ند:

«بعضی از مراسم هست که قابل اصلاح نیست. مثلاً اسلام درباره ی مراسم خرافی از روی آتش پریدن، حرفی ندارد و تأیید نمی کند.» (1/1/78 در حرم رضوی)

خسارت جانی

خسارات جانی این رسم خرافی متاسفانه با وسایلی که در سال های اخیر رواج پیدا کرده است چند برابر شده.

بسیاری از قربانیان چهارشنبه سوری مردمی هستند که برای تماشا در کوچه و خیابان می ایستند.

تاکنون عده ای از شهروندان بینایی خود را به همین علت از دست داده اند.

صداهای مهیب انفجار باعث سقط جنین مادرانی شده است که در خانه مشغول استراحت بوده اند.

آلودگی های صوتی در این شب به بیشترین حد می رسد. صدای مهیب نارنجک و ترقه های بزرگ که جوانان را به وحشت می اندازد، خدا می داند چه بر سر اطفال و سالمندان می آورد.

دکتر محمد حسین دستجردی جراح و متخصص چشم می نویسد:

«اگر هر ساله در این ایام شما هم مانند من شاهد درد و غم قربانیان چهارشنبه سوری بودید که زیبایی و بینایی شان برای ابد، فدای یک لحظه هیجان ترکیدن ترقه شده، به من حق می دادید که در این روزها توصیه کنم که در وقت غروب و ساعت اولیه ی شب حتی المقدور از خانه هایتان به جز برای انجام کارهای ضروری بیرون نیایید یا اگر بیرون می آیید در هر کجا که اجتماع چند نوجوان را دیدید راهتان را کج و از مسیر دیگری رفت و آمد کنید و حتماً عینکی را برای محافظت در جلوی چشمانتان داشته باشید.»

معامله حرام

همان گونه که مطلعید اکثر وسایل آتش بازی توسط قاچاقچیان وارد کشور می شود. استقبال بعضی از مردم از ترقه بازی در چهارشنبه سوری باعث تشویق قاچاقچیان، تولیدکنندگان و عوامل فروش این محصول خطرناک می شود. قاچاق عملی است که از نظر قانونی ممنوع و از نظر شرعی حرام می باشد. رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای اَدامَ اللهُ ظِلُّهُ فرموده ا ند:

«پدیده ی قاچاق و قاچاق فروشی ضربه ی به اقتصاد و هویت ملی کشور و همه ی برنامه ریزی هاست. این از لحاظ شرعی یک عمل ممنوع و حرام قطعی است. چون موجب افساد است.» (1/4/80)

خریدن کالای قاچاق یعنی توانمند ساختن قاچاقچیان برای از بین بردن نظام اقتصادی میهن اسلامیمان ایران و از طرفی خرید اجناس قاچاق نیز محل اشکال است.

خداوند در قرآن فرموده است:

«ای کسانی که ایمان آورده اید؛ اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید مگر اینکه تجارتی با رضایت شما انجام گیرد.» (بقره188)

همه ی فقها فتوایشان این است که در خرید و فروش و معاملات، آنچه ردّ و بدل می شود باید مالیت داشته باشد. آیا ترقه و وسایل آتش افروزی مالیت دارند؟ آیا پولی که از طریق فروش ترقه به دست می آید حلال است؟ بسیاری از مراجع تقلید خرید و فروش مواد محترقه و اقسام ترقه را جایز نمی دانند. آنچه مسلّم است این است که اهل ایمان از به دست آوردن پول از این راه ها احتراز می نمایند.

رقص با ساز دشمن

هر سال در روزهای پایانی سال، شبکه های فارسی زبان ماهواره ای دشمنان اسلام و نظام اسلامی با ایجاد جنگ روانی مردم را به برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم شب چهارشنبه سوری دعوت می کنند.

رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای اَدامَ اللهُ ظِلُّهُ فرموده ا ند:

«شما می بینید که راجع به تحویل سال در تبلیغات رادیوهای بیگانه صحبت زیادی نیست. اما راجع به چهارشنبه سوری در این چند روز قبل از سال تقریباً تمام رادیوهای بیگانه راجع به آن صحبت کردند. درست نقطه ی مقابل آن نظر اسلامی.» (1/1/78)

نظر مراجع تقلید درباره ی چهارشنبه سوری

(از کتاب "مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید" اثر سید محسن محمودی)

رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای فرموده ا ند: «مبنای عقلایی ندارد.»

حضرت آیت الله مکارم شیرازی: «سنت مراسم چهارشنبه سوری هم که احترامی برای آتش قائل می شدند سنتی از آتش پرستان است.» «این کارها شایسته ی مسلمان نیست.»

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: «اشکال دارد.»

حضرت آیت الله تبریزی: «هیچ یک از این امور رجحان شرعی ندارد و تشویق مردم به این مورد، تشویق به دنیا و غافل کردن از آخرت است.»

حضرت آیت الله سیستانی: «اموری که به جامعه ضرر می زند و موجب ایذاء مردم است مانند استعمال ترقه، خرید و فروش آن جایز نیست.»

حضرت آیت الله بهجت: «این کارها مشروعیت ندارد.»

سؤال: استفاده از ترقه و مواد قابل انفجار و ساخت و خرید و فروش آن ها اعم از این که موجب آزار و اذیت شوند یا خیر، چه صورت دارد؟

رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای فرموده ا ند:

«در صورتی که موجب اذیت و آزار دیگران باشد یا تبذیر مال محسوب شود و یا خلاف قانون و مقررات نظام جمهوری اسلامی باشد، جایز نیست.»

حضرت آیت الله مکارم شیرازی: «جایز نیست.»

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: «اگر استفاده از آن ها موجب اذیت و آزار دیگران باشد جایز نیست و همچنین خرید و فروش آن ها برای جهت مذکوره جایز نیست.»

حضرت آیت الله تبریزی: «چنانچه بر خلاف مقررات باشد جایز نیست.»

حضرت آیت الله بهجت: «در صورت ایذاء و آزار حرام است.»

سو تیترها

بقره170 ـ و هنگامی که به آن ها گفته شود: «از آن چه خدا نازل کرده است، پیروی کنید!» می گویند: «نه، ما از آن چه پدران خود را بر آن یافتیم، پیروی می نماییم.» آیا اگر پدران آن ها، چیزی نمی فهمیدند و هدایت نیافتند (باز از آن ها پیروی خواهند کرد)؟!

رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم: «هر کس مؤمنی را به غیر حق اذیت کند، گویا مکه و خانه ی خدا را ده بار خراب کرده است و گویا هزار مَلَک از ملائکه ی مقربین را به قتل رسانده باشد.»

امیرالمؤمنین(ع): مجالس اللهو تفسد الإیمان ـ مجالس سرگرمی ایمان را فاسد می سازند.

مقام معظم رهبری: «بعضی از مراسم هست که قابل اصلاح نیست. مثلاً اسلام درباره ی مراسم خرافی از روی آتش پریدن، حرفی ندارد و تأیید نمی کند.»

رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای: «شما می بینید که راجع به تحویل سال در تبلیغات رادیوهای بیگانه صحبت زیادی نیست. اما راجع به چهارشنبه سوری در این چند روز قبل از سال تقریباً تمام رادیوهای بیگانه راجع به آن صحبت کردند. درست نقطه ی مقابل آن نظر اسلامی.»