شکاف های اجتماعی در کشورهای در حال توسعه به عنوان عامل تهدیدی، در مسیر پیشرفت و توسعه قرار دارند. فعال شدن این شکاف ها می تواند منازعاتی را پیش روی مسئولین اداره کشور قرار داده و بخشی از توان مدیریتی کشور را صرف خود نماید. تشدید این شکاف ها و آمیخته شدن و ترکیب شکاف ها که از آن به عنوان شکاف های متراکم یاد می کنند، می تواند سطح منازعات را تا بحران های پرشدت بالا برده و حتی در برخی موارد به سرنگونی نظام سیاسی بکشاند.
با این وصف فعال ساختن شکاف های اجتماعی به عنوان یکی از راهکارهای مهم دشمنان برای ضربه زدن به وحدت ملی این کشورهاست و به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی این نظام های سیاسی محسوب می گردد و در این میان کشورهای انقلابی همچون نظام مقدس جمهوری اسلامی که تعارض بنیادین با استکبار جهانی دارد، بیش از دیگران در معرض این تهدید قرار دارد.
شکاف های نسلی، جنسیتی، قومی، مذهبی، طبقاتی و ... تَرَک هایی هستند که به عنوان نقاط آسیب پذیر، می توانند جامعه ی یکپارچه را دچار تزلزل نمایند و وحدت ملی را تضعیف کنند. منازعات بی ثمر و تفرقه افکن سیاسی و جناحی نیز بر ایجاد شکاف اجتماعی و تضعیف وحدت ملی و در نتیجه زوال امنیت ملی نقش به سزایی دارد. درگیری ها و مناقشات شدید سیاسی جناحی نیز از ابزارهای ناامن کننده ی کشور به حساب می آیند. در مجموع می توان گفت که هر عنصر و مولفه ای که بر وحدت ملی جامعه بیفزاید را می توان به عنوان فرصتی برای تقویت امنیت ملی برشمرد و از سویی دیگر عناصر تفرقه افکن را به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی ارزیابی نمود.
حضرت آیت الله خامنه ای درباره ی تاثیر وحدت ملی در ایجاد امنیت ملی می فرمایند: «امنیت هم ناشی از وحدت است. اگر وحدت نباشد، امنیت ملی هم به خطر می افتد و ایجاد ناامنی می شود.» (26/1/79)
ایشان در ادامه تعریفشان را از وحدت چنین بیان می دارند: «منظور ما از وحدت چیست؟ یعنی همه مردم یکسان فکر کنند؟ نه. یعنی همه مردم یک نوع سلیقه سیاسی داشته باشند؟ نه. یعنی همه مردم یک چیز را، یک شخص را، یک شخصیت را، یک جناح را، یک گروه را بخواهند؟ نه؛ معنای وحدت اینها نیست. وحدت مردم، یعنی نبودن تفرقه و نفاق و درگیری و کشمکش. حتی دو جماعتی که از لحاظ اعتقاد دینی مثل هم نیستند، می توانند اتحاد داشته باشند؛ می توانند کنار هم باشند؛ می توانند دعوا نکنند.» (همان)
با این شناخت و تعریف از جایگاه شکاف های اجتماعی در حفظ وحدت ملی و در نتیجه تاثیر آن در تامین امنیت ملی مشخص می گردد که تقویت عناصر و مولفه هایی که می توانند فراتر از شکاف های اجتماعی نوعی همبستگی ملی و انسجام همگانی را به همراه آورند، از ضروریات مهم در تامین امنیت کشور است.
در این بین یکی از مولفه ها و عناصر کلیدی که جایگاه ممتاز و بی نظیری در ایجاد همبستگی ملی در انقلاب اسلامی را برعهده دارد، مجموعه ی بسیج می باشد. بسیج بیست میلیونی که از همان روزهای ابتدای انقلاب اسلامی شکل گرفته و در عرصه های مختلف انقلاب نقش محوری و کلیدی داشته است.
بسیج تنها مجموعه ی فراگیری است که از همه اقشار مختلف از زن و مرد و پیر و جوان، با گرایش ها و سلایق مختلف در آن گرد آمده اند و این تنوع و تکثر در عین وحدت در ذیل عنوان بسیج، رمز همگرایی و وحدت زایی بسیج می باشد. این عنصر مهم در بسیج مورد توجه و دقت نظر و تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار گرفته است و معظم له در عبارات دقیقی با تاکید بر این ویژگی بسیج می فرماید:
«بسیج مرز سنی نمی شناسد؛ جوانهای کم سال تا پیران کهنسال در آن شرکت دارند. بسیج مرز جنسی نمی شناسد؛ زن و مرد در آن حضور دارند. بسیج مرز صنفی و مرز جغرافیایی و قومی نمی شناسد؛ همه ی اقوام ایرانی، همه ی اصناف گوناگون ملی در سطوح مختلف فکری از انسان های نخبه ی برجسته ی ممتاز در میان اهل علم و دانشجویان تا جوان های فعال و پرشور صحنه های دیگر، همه در بسیج جمع اند. بسیج نماد حضور ملی و مقاومت ملی و آگاهی یک ملت است؛ آن هم آگاهی همراه با تحرک، همراه با معنویت و همراه با اخلاص. بسیج، حقیقت است؛ اما شبیه افسانه هاست.»(2/6/84)
بسیج فراتر از اختلافات طبقاتی و شکاف های نسلی و رقابت های قومی و منازعات مذهبی و حتی رقابت های سیاسی و حزبی، مجموعه ای است که با تاکید بر مفهومی متعالی تر از این اختلافات، همچون آرمان ها و ارزش های انقلاب اسلامی و با تاکید بر ایدئولوژی انقلابی که بر بنیان های دشمن شناسی و توسعه ملی شکل گرفته، توانسته است کرد و لر، شیعه و سنی، مسلمان و مسیحی، کارگر و بازاری، باسواد و بیسواد، زن و مرد، پیر و جوان را گردهم آورد و برای تحقق آرمان های متعالی انقلاب اسلامی بسیج نماید.
در واقع این مولفه و شاخصه ممتاز کثرت در عین وحدت بسیج بوده است که در طول تاریخ سی ساله انقلاب اسلامی همواره بزرگ ترین حماسه ها را آفریده است، چرا که هرگاه اراده ها، استعدادها، توانایی ها و سلائق مختلف در ذیل یک حرکت واحد قرار گیرند و در قالب ید واحده عمل نمایند می توان در مسیر رسیدن به هدف، هر مانعی را به کنار زده و به سرمنزل مقصود رسید.
نگاه از این منظر به ظرفیت بسیج برای ایجاد امنیت ملی می تواند چشم انداز جدیدی پیش روی مسئولین و بسیجیان بگشاید و تلاش ایشان را برای تحقق بسیج بیست میلیونی بیشتر نماید. سرمایه اجتماعی بزرگ و قابل اعتمادی که نظام جمهوری اسلامی می تواند دکترین امنیتی خود را با این ستون استوار بنیان گذارد.
جستجو در قاموس نور