×

انقلاب اسلامی؛ خیزش های مردمی و بیداری اسلامی


تعداد بازدید : 901     تاریخ درج : 1392/06/28

 

1.1.1.                   مقدمه

امام خمینی Š برای نخستین بار گفتمان بیداری اسلامی را به «عمل سیاسی» تبدیل و آن را وارد حوزه عمل همه توده های مسلمان و همة مستضعفان جهان کرد. ایشان فرمود:

از جانب من و همه ملت ایران به همه مسلمانان اطمینان بدهید که جمهوری اسلامی ایران پشتیبان شما و حامی مبارزات و برنامه های اسلامی شماست و در هر سنگری علیه متجاوزان در کنار شما ایستاده است و از حقوق گذشته و امروز و آینده شما ان شاءا... دفاع خواهد کرد.[i]

نهضت های اسلامی و جریان های فعال متأثر از متن مردم جوامع اسلامی، شعائر و شعارهای انقلابی ایران مانند جهاد، شهادت و ایثار را مبنای اصول اساسی مبارزاتی خود قرار داده اند. شعارهای لاشرقیه و لا غربیه، الله اکبر، هیهات منا الذله، و الموت لآمریکا و لاسرائیل از جمله شعارهای صادراتی انقلاب اسلامی است که جنبش ها و جریان ها در تحرکات و راهپیمایی های خود همواره بر آن تکیه می کنند.

بسیاری از حوادث بزرگ تاریخی، نه در ابعاد جغرافیایی و نقطه تولد خود می ایستند و نه از نظر زمان در ظرف زمانی محدودی متوقف می شوند. برخی از وقایع و حوادث از یک مکان شروع می شوند اما دامنه اثرگذاری و پیامدها و بازتاب های آنها جهانی است. [ii]

انقلاب اسلامی یکی از این حوادث است؛ اکنون پس از گذشت سی و دو سال از انقلاب اسلامی شاهد حرکت های اعتراض آمیز در خاورمیانه [iii] هستیم که نشان می دهد انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از مردم جهان یک الگوی عملی تلقی شده که موجب احیای نهضت ها و جنبش های مردمی و اسلامی در این کشورها شده است.

در این سی و دوسال که ازعمرانقلاب می گذرد نه تنها همه تلاش های غرب وهم پیمانان منطقه ای آنها برای شکست و یا تغییر ماهیت و رفتار انقلاب و نظام برخاسته ازآن درایران، بی نتیجه ماند، بلکه علاوه برتثبیت و نهادینه شدن آن درداخل کشور، آثارآن به خارج ازمرزها کشیده شد و صدورانقلاب به معنای واقعی، یعنی صدور مبانی فکری آن به واقعیت پیوسته است.[iv]

بررسی پیامدها و تأثیرات انقلاب اسلامی ایران در مناطق و کشورهای مختلف، در پیدایش جنبش های اسلامی و انقلاب و نظام های حکومتی جدید نیازمند تحقیق گسترده میدانی است اما آنچه روشن است تأثیر انقلاب اسلامی و پیام های الهام بخش آن در تحولات اخیر جهان اسلام در خاورمیانه و شمال آفریقا در چند ماه اخیر می باشد.

موفقیت های چند سال اخیر در فلسطین، سودان، شمال افریقا و ناکامی آمریکا در عراق و افغانستان و شکست رژیم غاصب صهیونیستی در جنگ با حزب الله و حماس، جلوه هایی از نفوذ معنوی انقلاب اسلامی ایران را نمایان می سازد.

در ماه های اخیر جنبش های سیاسی – اجتماعی مردم درتونس و مصر، تظاهرات میلیونی مردم در یمن، مقاومت هزاران نفر از مردم بحرین در مقابل تانک ها و سربازان اعزامی از عربستان سعودی و حرکت های تحول آفرین در بسیاری از کشورهای دیگر منطقه، چشم جهانیان را خیره و همه را دچار بهت و حیرت نموده است.

گرچه نسل جوان این کشورها دوران پیدایش انقلاب اسلامی ایران را به صورت مستقیم ندیده است، اما گذشت زمان موجب می شود که هرنسل ازتجارب نسلهای گذشته درس بگیرد و نیز حجم دانسته های هرنسل بسیاربیشتر ازنسل های گذشته است.

آنچه مردم خاورمیانه و شمال آفریقا را برای حضور در صحنه امیدوار ساخته، مشاهده مقاومت مردم لبنان و فلسطین دربرابر رژیم صهیونیستی و شکست هیمنه آمریکا و اروپا درعراق و افغانستان است که متأثر ازانقلاب اسلامی می باشد.

گرچه این نهضت های مردمی هنوز درمیانه راه هستند و تا دستیابی به یک انقلاب تمام عیار نیازمند طی مراحل دیگری می باشند، با این وجود در مرحله کنونی نیزمی توان آنهارا مورد مطالعه قرارداد و ویژگی های آنهارا برشمرد.

در این بخش به بررسی نهضت و انتفاضه در تونس و مصر و مقایسه آنها با بعضی از جنبه ها در انقلاب اسلامی ایران می پردازیم:

1.1.2.                   الف ) اشتراک در جبهه دشمنان:

1. دربرابرهردوجنبش، نظام سلطه مرکب از آمریکا و هم پیمانان آن به ویژه رژیم صهیونیستی بسیارنگرانند و امنیت و حیات خود را مورد تهدید می بینند. [v]

2. در داخل روش اصلی انقلاب اسلامی ایران برخلاف انقلاب های سوسیالیستی و یا جنبش های ناسیونالیستی پیش از خود که بیشتر بر شیوه های مبارزه حزبی و سازمانی و نبردهای چریکی ومسلحانه تأکید داشتند، به صحنه آوردن مردم و برگزاری تظاهرات بزرگ مردمی و اعتصابات و دیگراقدامات جمعی بود. کشورها نیز دارای یک نظام حکومتی مستبد، موروثی و فاسد و مطیع سیاست های آمریکا بودند. [vi]

1.1.3.                   ب) اشتراک دراهـــداف:

1. سرنگونی نظام حاکم فاسد، ظالم و مستبد؛

2. مخالفت با وابستگی حکومت به قدرتهای سلطه گر جهانی؛

3. تأمین عدالت اجتماعی و اقتصادی؛

4. مشارکت مردم درتعیین حکومت.

1.2.             ج) اشتراک درشیوه ها:

1. روش اصلی انقلاب اسلامی ایران به صحنه آوردن مردم از همه اصناف، اقشار، جنسیت ها و سنین و برگزاری تظاهرات بزرگ مردمی و اعتصابات و دیگر اقدامات جمعی بود؛

درنهضت های تونس و مصر نیز شیوه اصلی تجمع مردم واعلام مواضع خود است؛

2- حضورقشر جوان به عنوان نیروی محرک اصلی جنبش؛

3- استفاده از مساجد، ساعات برگزاری نماز و شعارهای اسلامی (الله اکبر و....)؛

4- به کارگیری رسانه های عمومی برای فراخوانی مردم و ارتباطات نهضت.

وجود شباهت های بسیار، نمی تواند برخی تفاوت ها را از دیدها پنهان نماید از جمله:

1. نداشتن رهبری واحد و متمرکز:

در نهضت های تونس و مصر فرد خاصی به عنوان رهبر دارای نقش برجسته نیست و یک حزب، نهاد یا گروه اجتماعی خاص نیز مرکزیت ومرجعیت ندارد و گروه های متعدد سیاسی وموضوعی واقشاری درآن نقش دارند؛

1.2.1.                      2. غلبه نداشتن یک ایدئولوژی باوجود گرایش دینی:

درانقلاب اسلامی ایران ایدئولوژی اسلامی درهمه ابعاد سیاسی و اجتماعی، مبنای سیاست ها و اقدامات اکثریت مردم بود؛ که در این دو کشور هنوز یک ایدئولوژی مانند ایران وجود ندارد.

1.2.2.                      3. نداشتن طرح خاص برای نظام مورد نظر:

درایران، مردم چشم انداز نظام و جمهوری اسلامی را ترسیم کرده و ازآغاز اوج گیری انقلاب، همواره درشعارها و تجمعات و راهپیمایی ها خواسته و ایده آل خودکه همانا حاکمیت قوانین الهی در چارچوب نظام اسلامی بود را فریاد می زدند، مردم تونس و مصر و دیگرکشورها از آزمون تاریخی و تجربه پردازش مردم ایران دربه پیروزی رساندن انقلاب خود و حفاظت از دستاوردهای آن، می توانند بهره های زیادی ببرند و درسهای آموختنی آن را به کار گیرند. در تونس و مصر جنبه سلبی نهضت قوی و جنبه ایجابی آن ضعیف است، به عبارت دیگر سرنگونی نظام کنونی هدف روشن نهضت مردمی است، اما نظام جایگزین و ویژگی های آن چندان معلوم و روشن نیست و درصورت پیروزی نهایی، طرح های مختلف برای نوع و شکل حکومت آینده ازجانب گروه های سیاسی مختلف ارائه خواهد شد.

درسهایی که این نهضت ها می توانند از انقلاب اسلامی ایران بیاموزند:

1. ضرورت ایجاد مرکزیت واحد برای تصمیم در مراحل حساس و هدایت مردم. حتی اگر فرد خاصی دارای ظرفیت های لازم برای رهبری نیست، یک شورای رهبری مقتدر می تواند این نقش را داشته باشد؛

2. تبیین اهداف سیاسی مورد نظر تا مرحلة نهایی و تبدیل نهضت مردمی به انقلاب مردمی و تمام عیار؛

3. اتخاذ روشهای مبارزاتی مؤثر مانند تظاهرات عمومی، اعتصاب در مراکز مهم اقتصادی؛

4. جذب ارتش و جدا ساختن آن از نظام حاکم؛

5- سراسری کردن نهضت درهمه مناطق کشور؛

6- ایجاد کمیته های مردمی در مناطق مختلف برای دفاع از مردم و حفظ امنیت. [vii]

1.2.3.                   د) نگرانی ها

1. آنچه برخی از مسلمانان دیگر کشورها را نگران می کند، نبود رهبری مشخص در رأس این انقلاب هاست. آنان با تصوری که از انقلاب اسلامی ایران دارند، احساس می کنند بدون رهبری برجسته و شاخص، خطر عدم پیروزی و یا به انحراف کشیده شدن انقلاب جدی است که این موضوع نقطه امید غرب نیز هست.

مجموعه شرایط حاکم بر جهان اسلام به گونه ای است که ضرورتی برای ایجاد رهبری در شخص واحدی در هر کشور نمی بیند؛ زیرا تجربه انقلاب اسلامی باعث شد تا غرب نخستین اقدام علیه انقلاب ها و نهضت ها در دیگر کشورها را حذف رهبری قرار دهد. در ایران که بیشتر کادرهای انقلاب ترور شدند، ولی چون رهبر باقی ماند، آنان نتوانستند انقلاب را با شکست روبه رو کنند. از این رو، عارف حسینی، رهبر شیعیان در پاکستان، سیدمحمدباقر حکیم در عراق، سیدعباس موسوی در لبنان و... نخستین قربانیان مزدوران غربی بودند.

از سوی دیگر، میزان رشد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مسلمانان به میزانی رسیده که با انگیزه، روش و هدف مشترک حرکت کنند. امروز رهبران محله ای و شهری کارسازترند؛ مساجد، حوزه های علمیه و دانشگاه ها محل حضور رهبرانی است که شهره نیستند، اما راه می دانند و روش دشمن را هم می شناسند. [viii]

2. نگرانی دیگر، حاکم شدن رهبران بدلی است.این، نگرانی به جایی است و تنها راهی که غرب در پیش رو دارد، فریب مسلمانان است تا رهبرانی که به ظاهر ضدغربی اند و همراه با مسلمانان هستند، جانشین دیکتاتورهای وابسته و شناخته شده کند. [ix]

3. پس از حکومت های وابسته، ارتش ها در این کشورها مهم ترین نقطه اتکای غرب است. در برنامه غرب برای حفظ حکومت های دست نشانده، ایجاد ارتشی تعلیم دیده و لائیک که با ارزش های غربی شکل گرفته و دارای مراودات نزدیکی با ارتش آمریکاست، جایگاه مهمی دارد. این ارتش ها به گونه ای آموزش می بینند که هیچ گونه گرایشی به جریان های سیاسی داخلی نداشته باشند اما حفظ کشور را مشروط به حضور در برنامه سیاسی غرب بدانند؛ بنابراین، هرچند به ظاهر غیرسیاسی اند ولی در چهارچوب سیاست غرب رفتار کاملا سیاسی دارند. [x]

2.                   ارتباط انقلاب اسلامی ایران با خیزش های منطقه از نظر متفکران اسلامی

2.1.             الگوی انقلاب های مردمی

«ایمن ابوهاشم» عضو جبهه خلق برای آزادی فلسطین گفت: امروز همه ملت های اسلامی، انقلاب امام خمینیŠ را الگوی حرکت ها و انقلاب های خود قرار داده اند.

وی با اشاره به الگوپذیری انقلاب های مردمی در کشورهای اسلامی از انقلاب اسلامی ایران خاطرنشان کرد: انقلاب امام خمینیŠ کاملا برخاسته از میان مردم بود و بقا و ماندگاری آن در بیش از سه دهه بعد از پیروزی انقلاب موجب شده تا ملت های اسلامی آن را الگوی مناسبی برای قیام در مقابل دیکتاتورها در کشورهای خود بدانند.

ابوهاشم تصریح کرد: همچنین انقلاب امام خمینیŠ درس مبارزه با فقر و دفاع از مظلوم را به ملت های اسلامی و جهان آموخت و این درسی فراموش نشدنی است.[xi]

2.1.1.                   رهبر جهان اسلام

«محمدباقر شیخ زاده» عضو مجلس نمایندگان افغانستان می گوید: جهان مرهون انقلاب اسلامی ایران است و مردم آزاده جهان انقلاب خود را از رهبری حکیمانه حضرت امام خمینیŠ الهام گرفته اند.

این نماینده مجلس افغانستان افزود: انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینیŠ تنها رژیم محمدرضا شاه پهلوی را شکست نداد بلکه به پایان سلطه و رژیم آمریکا و غرب در منطقه انجامید.

وی همچنین اظهار داشت: خیزش های اخیر مردمی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در نتیجه تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران و توجه به توصیه های گهربار حضرت امامŠ شکل گرفته است. [xii]

3.                   امام و مسئله فلسطین

«شیخ علوی امین السید» درباره نقش حضرت امام در حمایت از مسائل جهان اسلام گفت: حمایت امام خمینیŠ از مسائل مهم جهان اسلام مانند قضیه فلسطین همانند نور آفتاب در وسط آسمان است که برای همه واضح و روشن است و کسی نمی تواند وجود آن را انکار کند و جز آن چیزدیگری بگوید. وی افزود: مسئله فلسطین از جمله دغدغه همیشگی امام بود.

شیخ علوی در پاسخ به این سؤال که چرا بعضی از کشورها سعی می کنند انقلاب های اخیر ملت های عربی را به دور از الهام گرفتن از افکار امام خمینی معرفی کنند و سعی می کنند که جلوی این نوع نگرش را بگیرند؟ تصریح کرد: این در واقع تلاش های کشورهای غربی است؛ آنها نه فقط سعی می کنند که این انقلاب ها را ناشی از افکار امام خمینی معرفی نکنند بلکه می خواهند بگویند که اصلا این انقلاب ها ماهیت اسلامی ندارند و تنها به خاطر اینکه ملتها نان شب خود را به دست آورند دست به این انقلاب ها زدند کما اینکه این اتهامات امروز از سوی آنها متوجه انقلاب ملت مصر شده است. [xiii]

3.1.1.                   نهادینه کننده فرهنگ مقاومت

«صلاح الدین زی محمد» مدیر اداره پژوهش های شبکه الجزیره قطر با تأکید بر اینکه انقلاب های اخیر در کشورهای عربی باید از انقلاب ایران الگو بگیرند گفت: امام خمینی فرهنگ مقاومت و قیام مردمی را در جهان نهادینه کرد.

وی افزود، در بیشتر این قیام های عربی رهبری واحد وجود ندارد و این انقلاب ها باید از انقلاب ایران الگو بگیرند؛ چرا که امام خمینیŠ رهبر محبوب قلوب نه تنها در بین مردم ایران بلکه در بین جهان عرب و اسلام است.

وی تصریح کرد: امام خمینی این اندیشه را بنا نهاد که مردم می توانند در مقابل حکومت های دیکتاتوری به پا خیزند و به پیروزی برسند.[xiv]

3.1.2.                   چراغ راه

«فتحی ابوالعردات» دبیر جنبش فتح در لبنان با توجه به فرا رسیدن سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی اظهار داشت: حضرت امام خمینیŠ دارای احترام و جایگاه ویژه ای نزد ملت فلسطین است و افکار و آرمان های ایشان چراغ راهی در مسیر اعاده حقوق فلسطینی ها خواهد بود.

وی به تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر انقلاب فلسطین اشاره کرد و گفت: انقلاب اسلامی ایران عمق انقلاب فلسطین است و ما به عنوان جنبش فتح روی دو اصل استمرار مقاومت و تأکید بر اصول فلسطینی حرکت و نسبت به ایفای چنین نقشی از جمهوری اسلامی ایران تشکر می کنیم. [xv]

3.1.3.                   پشتیبانی از مستضعفین

کارشناس مرکز پژوهشگاه اسلامی ریاست جمهوری تاجیکستان می گوید: امام خمینیŠ اسلام واقعی را به جهانیان معرفی و ثابت کرد که دین اسلام نه تنها پاسخگوی تمام خواسته های بشری است، بلکه همیشه جامعه را به سوی رشد و توسعه هدایت می کند.

«عبدالله محقق» اظهار داشت: امام خمینیŠ، روزهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامی را با پشتیبانی از مردم مستضعف ایران آغاز کرد و آن را اساس تشکیل جامعه اسلامی قرار داد.

محقق درباره تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر رخدادهای کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه، گفت: این انقلاب تأثیر زیادی بر این مناطق داشت؛ زیرا مردم این کشورها با آگاهی از اندیشه ها و افکار امام خمینیŠ دیگر نمی خواهند زیر سلطه حکام خودکامه و دیگر زورگویان جهان بروند و می خواهند دولت مردانی داشته باشند که آلام آنها را رفع کند.

وی اضافه کرد: جوانان این کشورها با الهام از پیشرفت های روزافزون جمهوری اسلامی ایران، دست به تظاهرات علیه حکومت های خود زدند که این امر می تواند زمینه دستیابی آنها به استقلال واقعی را فراهم سازد. [xvi]

3.1.4.                   حامی مقاومت اسلامی

«عبدالله التریاقی» رئیس جریان فجر مقاومت اسلامی لبنان گفت: امام خمینیŠ بزرگ ترین حامی جنبش های جهاد و مقاومت در لبنان و فلسطین بود و پیروزی های پی درپی مسلمانان در مبارزه علیه رژیم های دیکتاتور منطقه ناشی از افکار و اندیشه های امام خمینیŠ است. وی افزود، امام خمینی عشق و علاقه به فلسطین و قدس شریف و رزمندگانی که در راه آزادسازی فلسطین تلاش می کنند در دل مردم ایران کاشت.

وی اظهار داشت: رهبری امام خمینیŠ به گونه ای بود که حتی پس از رحلت ایشان نیز مردم کشورهای اسلامی منطقه از افکار ایشان تبعیت کردند و علیه رژیم های دیکتاتور قیام کردند. التریاقی همچنین گفت: گرچه در تحولات اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا رهبری قدرتمند مانند حضرت امام خمینیŠ دیده نمی شود اما نفس حضور گسترده مردم برگرفته از انقلاب اسلامی ایران است.[xvii]

3.1.5.                   نتیجه گیری

انقلاب اسلامی ایران در شرایطی به وقوع پیوست که تفکرات و ایده حاکم بر دنیا با واقعیتی غیردینی تصور شکل گیری انقلاب و جریان دین محور را پیش بینی نمی کرد؛ زیرا برآوردهای ناشی از وضعیت جهانی در دوران دو قطبی و حمایت غرب از نظام حاکم بر ایران، بیانگر آن بود که تحولات جهانی با محوریت نظام سرمایه داری و جریان کمونیستی جایی برای نشر تفکرات اسلامی نگذاشته بود. لذا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر ایده مردم سالاری دینی و محوریت دین گرایی در جامعه به تدریج این ایده به دلیل افکار آرمانی و ضداستکباری و طرح ارزش های جدید در عرصه بین الملل، در تقابل با غرب و شرق قرار گرفته و منافع غالب کشورها را نیز به خطر انداخت.

انقلاب اسلامی موجب تغییر و دگرگونی معادلات سیاسی و موازنه قوا در مقیاس جهانی به سود ملت های اسلامی شد و اکنون با گذشت سه دهه از عمر پر برکت آن، راهبرد تفکر اسلامی به مثابه الگویی نجات بخش برای تمام ملت های اسلامی و بشریت محسوب می شود.

بی تردید موارد مشترک فراوانی بین انقلاب اسلامی ایران و آرمان های جهان اسلام وجود دارد که اهم آنها عبارتند از: ایده واحد، آرمان مشترک، دشمن یکسان، وحدت گرایی، مردم مداری و... [xviii]

پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روزنه های امید، بیداری و بصیرت را در دنیای اسلام به وجود آورد، به گونه ای که پیروزی انقلاب اسلامی که همزمان با مذاکرات «کمپ دیوید» در مصر رخ داد؛ با محکومیت پیمان کمپ دیوید از سوی ایران، گروه های اسلامی از جمله اخوان المسلمین میانه رو و جماعهْْ الاسلامیه، دولت مصر را به پیروی از الگوی ایران و مبادرت به مبارزه با اسرائیل فراخوانده و از موضع ایران در عقب نشینی اسرائیل از تمامی خاک فلسطین اشغالی استقبال کردند.

به طور کلی تاثیر انقلاب اسلامی ایران در شکل گیری نهضت بازگشت به خویشتن اسلامی و احیای فکر دینی در مصر را نمی توان انکار نمود و در این خصوص باید اظهار نمود که الهام پذیری این گروه ها از انقلاب اسلامی منجر به تقویت جریان اسلام گرا و شکل گیری نهضت اسلامی در دنیای اسلام به ویژه لبنان، فلسطین، بحرین، عراق، افغانستان، تونس، مصر، لیبی و شکل گیری جریانات اسلام خواهانه در برابر حکومت های دست نشانده غربی در منطقه گردیده که این مسئله نشأت گرفته از بیداری و بصیرت ملت ایران در طول سه دهه عمر با برکت انقلاب اسلامی است.

از این رو، نفوذ معنوی انقلاب اسلامی در «جهان اسلام» باعث شده که آنها با الگوبرداری از تجربه ایران و ایجاد جسارت در بیان خواسته های خود، نهضت جدیدی را با سه مشخصه مردمی بودن، ضد آمریکایی و ضد صیهونیستی بودن و اسلامی بودن را تشکیل دهند که همه این جنبش ها با هدف سرنگونی سکولاریسم و رژیم های وابسته ضداسلامی حاکم، نوید روی کار آمدن حکومت به سبک حکومت اسلامی ایران را به جهانیان نشان می دهد.



[i] . صحیفه نور‌، رهنمودهای امام خمینیŠ،  (وزارت ارشاد اسلامی، 1361 هـ . ش) ج 20، ص 132.

[ii] . «تاثیر انقلاب اسلامی بر کشورهای منطقه»، محمد باقر، حشمت زاده، (تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385 هـ . ش).

[iii] . اصطلاح خاورمیانه به شکلی که ما در این مقاله به کار بردیم در اصل، شامل سه حوزه ژئوپلتیکی است که عبارتند از:آسیای جنوب غربی و حوزه خلیج فارس و مجموعه کشورهای عربی خاورمیانه تا مصر که در این تعریف، ایران، مصر، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس و سوریه و رژیم صیهونیستی و کشورهای واقع در بین این حوزه ها همگی مورد نظر هستند.

[iv] . «بازتاب های نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین الملل، دهقانی فیروز آبادی، سید جلال. (تهران: سمت، 1389 هـ . ش).

[v] . مقاله: تحلیل از نگاه نزدیک، ویژه نامه تحولات اخیر منطقه، سونامی انقلاب اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا، شورای نویسندگان، شماره 10، فروردین1390، قرارگاه مهندسی وبازسازی خاتم الانبیاء ….ص 47.

[vi] . همان، ص 49.

[vii] . همان، ص51.

[viii] . « بحران سرمایه داری در غرب » مصاحبه با کارشناسان ماهنامه دریچه، اردیبهشت 1389. (برداشت آزاد).

[ix] . «آمریکا در منطقه چه می خواهد؟» بابلی، احمد روزنامه رسالت:12/10/89.

[x] . همان، ص 73.

[xi] . مصاحبه با مهمانان خارجی مراسم بیست و دومین مراسم سالگرد رحلت امام خمینی Š، روزنامه کیهان 21/3/90.

[xii] . خبرگزاری فارس، ویژه نامه بیست و دومین سالگرد امام خمینی Š22/3/90.

[xiii] . همان، روزنامه کیهان.

[xiv] . روزنامه رسالت، عاشقان روح الله Š چه می گویند؟، مصاحبه با میهمانان بیست ودومین سالگرد رحلت حضرت امام خمینی Š23/3/90.

[xv] خبرگزاری مهر، ویژه نامه:نام همیشه جاودان، گفت‌وگو با دلدادگان امام خمینیŠ در بیست ودومین سال رحلت ایشان.

[xvi] . همان، روزنامه کیهان.

[xvii] . همان، خبرگزاری مهر.

[xviii] . سایت بیداری، مقاله: نقش جمهوری اسلامی در بیداری اسلامی جهان اسلام، بی نام.1/3/90.

کلمات کلیدی
اسلام  |  امام  |  انقلاب  |  مردم  |  اسلامی  |  انقلاب اسلامی  |  انقلاب اسلامی ایران  |  فلسطین  | 
لینک کوتاه :