×

گفتمان بی مرز (چت، آسیب ها و کاربردها)


تعداد بازدید : 949     تاریخ درج : 1392/06/25

مقدمه

 بیش از یک دهه از ورود جدّی اینترنت (Internet) در ایران می گذرد. اینترنت نیز مانند بسیاری از پدیده های جدید دیگر از لحاظ فنی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و... مورد ارزیابی قرار گرفته و همواره مخالفان و موافقان مربوط به خود را داشته است، امّا، نحوه برخورد امروز جامعه ما با اینترنت بسیار متفاوت از ذهنیتی است که چند سال قبل از آن از اینترنت داشتیم. حدود 15 سال قبل دو مفهوم رایانه (Computer) و اینترنت برای ما بیگانه بودند و دامنه اطلاعات مردم از آنها از شنیده ها و نقل شده ها فراتر نمی رفت. اما امروزه بسیاری از ایرانی ها این واژگان را می شناسند و در عمل با بسیاری از کاربردهای آن آشنا هستند. این امر حاکی از رشد و حرکت سریع میل به استفاده از آنها در کشور است. چندی پیش خبرگزاری فارس خبری منتشر ساخت که ایران اینترنتی ترین کشور خاور میانه است. این خبر را می توان به فال نیک گرفت و مسرور شد از اینکه روز به روز شاهد رشد روزافزون استفاده از اینترنت و کاربردهای آن در ایران هستیم. گرچه نباید تبعات منفی و مخرّب آن را نیز از نظر دور بداریم. همه می دانیم بزرگ ترین قشر کاربران (Users) اینترنت در ایران جوانان هستند و با توجه به اینکه ایران یکی از جوان ترین کشورهای دنیاست شاید اهمیت موضوع مضاعف گردد.

 اینترنت به جهت سهولت دسترسی و استفاده بدون حد و مرز زمانی و مکانی و نیز طیف وسیع کاربران آن، می تواند به مراتب خطرناک تر از وسایل ارتباط جمعی (MassMedia) دیگر باشد. هر فردی به سادگی می تواند با داشتن گوشی همراه (mobile) یا یک دستگاه رایانه، از داخل منزل، اتاق کار یا هر محلی دیگر به این شبکه جهانی اتصال یافته، بدون هیچ زحمتی و به ساده ترین روش با فرسنگ ها دورتر از محل خویش رابطه برقرار سازد. این ارتباط به خودی خود می تواند منفی و مخرّب و یا بسیار مثبت و سازنده باشد؛ بسته به این که با چه نگاهی و با چه هدفی آن را دنبال کنیم.

 

 کاربردهای اینترنت

 امروزه کاربردهای اینترنت به کاربردهای عمومی و تخصصی رایانه گره خورده است، چرا که اکثر نرم افزارهای رایانه ای در پایگاه های وب (web site) نیز قابل اجرا هستند. پس موارد استفاده و کاربردهایی که برای رایانه می شناسیم برای اینترنت نیز صدق پیدا می کند، گرچه می توان دامنه کاربرد اینترنت را گسترده تر نیز دانست.

 کاربردهای اینترنت فراوان است و در فهرستی که در زیر آورده ایم خلاصه نمی شود. ولی به عنوان نمونه تعدادی از موارد استفاده اینترنت را به منظور یادآوری متذکر می شویم: 1. امور تجارت و بازرگانی 2. امور تبلیغی فرهنگی 3. ارتباطات 4. امور سیاسی امنیتی 5. کنترل از راه دور مراکز حساس، منازل و... 6. عملیات بانکی 7. آموزش های مجازی و....

 اما آنچه مدّ نظر ما در این مقاله می باشد، یکی از مصداق های کاربرد اینترنت است که معمولاً بیشتر جوانان با آن سر و کار دارند، یعنی چت (chat).

 

 چت (chat)

 چت در لغت یعنی گپ زدن، گفت وگو کردن، گرم گرفتن با کسی. در اصطلاح رایج قرن(فرهنگ معاصر، محمدرضا باطنی، چاپ دوم، سال 1374)

 بیست و یکم، ارتباط و گفت وگو از طریق اینترنت را چت می گویند. حال، این ارتباط یا نوشتاری است، یا صوتی، یا تصویری و یا همه حالات مذکور به صورت همزمان.

 سیستم چت به علت سهولت استفاده و نیز قابلیتی که در برقراری ارتباط میان افراد گوناگون و در مناطق مختلف دارد نه تنها در کشور ما بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر جهان در صدر کاربردهای اینترنت قرار گرفته و توجه افراد گوناگونی از ملّیت های مختلف را به خود معطوف ساخته است.

 سابقه چت در ایران با سابقه ورود اینترنت به کشور عجین شده است. سایت های معروف دنیای اینترنت با ارائه سرویس های چت امکان برقراری ارتباط افراد را در شبکه مجازی فراهم آورده اند. یاهو مسنجر (yahoo messenger)، گوگل تاک (google talk) و پالتاک (paltalk) از جمله نرم افزارهایی هستند که در این زمینه ارائه شده اند. البته با گسترش فناوری اطلاعات (IT) اکثر سایت ها دارای اتاق گفت وگو یا همان چت روم (chatroom)های اختصاصی خود هستند.

 در ایران هنوز چت روم اختصاصی معروف و بزرگی شکل نگرفته است، ولی کاربران ایرانی با استفاده از سرویس دهندگانی که معروف ترین آنها را نام بردیم از قابلیت های این پدیده فوق العاده، بهره می برند.

 کاش می شد بسیاری از مسئولین ذی نفوذ و صاحب منصب کشوری و مدیران فرهنگی و پژوهشی را به پای میز رایانه کشاند و ساعتی از اوقات پرمشغله آنان را به آشنایی با چت تخصیص داد. و ای کاش مسئولین و رؤسای مراکز تحقیقی، پژوهشی و فرهنگی کشور بإ؛لل 00/ این قابلیت شگرف اینترنتی مأنوس می شدند و آنگاه در تصمیماتشان در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردها و آسیب های آن با دید و آگاهی بیشتری می نگریستند! کاش در زمینه چت گامی به موقع و آگاهانه برداشته و نوش داروی! بعد از مرگ سهراب نشود. گرچه زودتر از اینها باید اقدامات مؤثری انجام می شد، اما از هم اینک نیز می توان شروع کرد و فردا چه بسا که خیلی دیر باشد.

 در این مکتوبه مجال آن نیست که توضیح دهیم چه اقداماتی می توان برای بهره گیری از این دستاورد بشری در کشور انجام داد و یا اینکه بخواهیم روش چت کردن را در چند خط توضیح دهیم که خود جای مجالی دیگر می طلبد تا به طور مفصّل به آن بپردازیم. اما، یک جمله می توان گفت و آن اینکه »آشنایی با چت و کاربردهای آن در این برهه زمانی برای بسیاری از مدیران تصمیم گیر یک الزام است.«

 

 - چت؛ تهدید یا فرصت!

 با یک نگاه گذرا به آسانی می توان دریافت که تمامی کاربردهای اینترنت بالاخص چت می تواند سودمند و مفید و یا مخرّب و مضر باشد؛ همانند تمامی وسایل و ابزار موجود در اطرافمان که چت هم از آنها مستثنی نیست؛ و این بستگی به نوع و نحوه استفاده کاربر دارد. چت نیز یکی از قابلیت های اینترنت است که به طور وسیع در معرض استفاده جوانان قرار دارد و می تواند دارای پیامدهای مثبت و یا منفی باشد.

 به منظور تشریح بهتر موضوع مطلب زیر برایم جالب آمد که:

 عصر اطلاعات که در پیش رویمان قرار دارد، همچون بادهایی هستند که در حال وزیدن می باشند. برخی در برابر آن دیوار می سازند و برخی با آن همسو و هم جهت می شوند. آنها که در برابر این عصر دیوار می سازند بدین خاطر است که می خواهند خود را در برابر آن باد و طوفان در امان بدارند، اما بهتر است که در این عصر ما بجای دیوار ساختن بیاییم بادبانها را برافراشته و آسیاب های بادی بسازیم.(مجله عصر فناوری اطلاعات، سال اول، شماره 3، ص 9)

 آری، این روش همان تبدیل تهدید به فرصت است. عدم استفاده صحیح از فرصت(رئیس جمهور محترم، جناب آقای دکتر احمدی نژاد بارها در سخنان خود به این موضوع اشاره کرده اند)

 نیز می تواند تهدید قلمداد گشته، فرصت ها را بسوزاند و معلوم نیست فرصت های از دست رفته دوباره بازگردند. با کلام نورانی امیر مؤمنان علیه السلام برای غنیمت شمردن فرصت همه آشنایی دارید:

 اَلْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحاب.(نهج البلاغه، حکمت 21، ترجمه محمد دشتی، چاپ دوم، سال 1379)

 فرصت ها چون ابر می گذرند.

 پس وقت را از دست ندهیم و با برنامه ریزی و پشتیبانی همه جانبه از چت، این قابلیت بزرگ ارتباطی، و در واقع با از دست ندادن فرصت طلایی، بهترین استفاده ها را ببریم و با بادبانهای برافراشته آسیاب ها و نیروگاه های تولید انژری را فعّال سازیم. والّا همسویی با این باد و طوفان بسیاری از بهترین دستاوردهایمان را نیز خواهد برد و دیوار ساخته شده در برابر آن نیز قطعاً بر سرمان خراب خواهد شد.

 

 رویکرد جوانان به چت!

 طبق گزارش سایت "Internetworldstates.com" در فوریه سال 2005 میلادی آمار کاربران اینترنت در خاور میانه نزدیک به هفده و نیم میلیون نفر بوده و ایران با حدود 5 میلیون نفر کاربر، در صدر استفاده کنندگان اینترنت در خاور میانه قرار داشته است. همین گزارش حاکی است که آمار کاربران ایرانی نسبت به دسامبر سال 2000 میلادی بالغ بر 1820 درصد رشد داشته است. حال که در سال 2008 میلادی هستیم، با رشد فزاینده کاربران اینترنتی در ایران قطعاً تعداد کاربران فعلی نسبت به آمار داد شده سه سال گذشته افزایش چشمگیری پیدا کرده است. هدف از مطرح کردن این موضوع، ارائه آمار دقیق راجع به کاربران اینترنت در ایران نیست؛ بلکه توجه به این نکته مهم است که اینترنت در ایران از رشد قابل توجهی برخوردار است و قالب استفاده کنندگان نیز جوانان و نوجوانان هستند و اکثر آنان نیز در محیطهای چت پرسه زده و یا می زنند. امروزه »چت« به عنوان یکی از مسیرهای پیش روی جوانان و نوجوانان این مرز و بوم جای خود را به خوبی باز کرده است. پس نباید غافل شویم که دیر یا زود فرزندان، خواهران و برادران ما که حق استفاده از این تکنولوژی روز دنیا را دارند مسلماً سری به اتاق های چت خواهند زد و ما هستیم که باید به آنان خط مشی نشان دهیم که چگونه با آن رو به رو شوند و بهترین بهره ها را ببرند.

 

 مراحل تجربیات اینترنتی

 اگر بخواهیم اولین تجربیات عموم کاربران جوان و نوجوان اینترنت را به ترتیب بیان کنیم اغلب به نتیجه زیر می رسیم:

 اوّل، جستجو (search) توسط یکی از سایت ها و موتورهای جستجو مانند گوگل (google.com).

 دوم، درست کردن یک صندوق پست الکترونیکی (Email).

 سوم، زیر و رو کردن سایت های مختلف دیگر.

 چهارم، رو آوردن به چت. چت به دلایل کلی زیر یکی از پرطرفدارترین قابلیت های اینترنت برای کاربران جوان و نوجوان محسوب می شود:

 الف) قابلیت دسترسی آسان از منزل خود به کلیه نقاط دنیا در هر زمان دلخواه.

 ب) جذابیت نامحدود بودن بی حد و مرز ارتباط با دیگر کاربران.

 ج) کاربر به جز هزینه اتصال (connect) به اینترنت هزینه دیگری پرداخت نمی کند.

 د) ناشناس بودن کاربر در اتاق های عمومی و خصوصی چت.

 ه’ ) برقراری ارتباط مستقیم و زنده (online) با کاربران دیگر بصورت نوشتاری، صوتی و تصویری.

 و) ارسال و دریافت پیام های غیر مستقیم (offline) با کاربران دیگر.

 

 یک نکته برای خانواده ها

 بدون تردید امروزه نمی توان خود را زندانی و محصور کرد و به سراغ اینترنت و کاربردهای آن نرفت، چرا که با سرعتی که رشد وسایل و ابزار ارتباطی دارند آنها به سراغ ما می آیند و ناخودآگاه در زندگی ما رسوخ خواهند کرد؛ بنابراین ناگزیریم با درایت، آگاهی و هوشیاری آن را به تسخیر بکشیم، نه اینکه آنها به تسخیرمان بکشند. بدین منظور باید با کاربردها و آسیب های آن آشنا شویم. پس آموزش و توجیه فرزندانمان به استفاده صحیح و اصولی به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. قبل از آنکه هر یک از اعضاء خانواده اقدام به اتصال به اینترنت کنند و به عبارت دیگر به وِب گردی و یا چت بپردازند و قبل از عادت به آن لازم است تا تک تک آنان بدانند و بفهمند که هنگام آن لاین شدن چه کارهایی باید و نباید انجام دهند و چگونه آماج آسیب های آن قرار نگیرند و همچنین چگونه بهترین استفاده را از هر اتصال ببرند. این امر میسّر نیست مگر اینکه نکات ایمنی و مفید مربوطه را بدانیم و به آنان نیز گوشزد نماییم.

 به دلیل محدودیت صفحات نمی توان در اینجا نکاتی در رابطه با حفاظت از فرزندان خود در استفاده از اینترنت را بیان کنیم ولی یادآور می شویم که نحوه ارتباط هر یک از سنین کودکی، نوجوانی و جوانی با مقوله اینترنت و قابلیت های آن من جمله چت متفاوت است و راهنمایی والدین برای هر یک از مقاطع سنّی نیز باید متفاوت باشد. فلذا، در جای خود می توان بررسی های جداگانه ای در این خصوص صورت داد. گرچه برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانیم شما را به سایت www.cometonet.com راهنمایی کنیم.

 

 کاربردهای چت

 از آنچه تاکنون دنبال کردیم به واضح دریافتیم که بدون شک در دنیای کنونی دوری از اینترنت و قابلیت های آن من جمله چت اجتناب ناپذیر است و اینکه باید از این قابلیت و دستاورد به سود اجتماع، خانواده و کاربر استفاده کرد نه مورد تهدید آن قرار گرفت.

 در اینجا به ذکر چند نمونه از کاربردهای چت بسنده می کنیم و باقی را برعهده خواننده گرامی می گذاریم. توضیح درباره هر یک از کاربردها را نیز به گفتاری دیگر با عنوان »کاربردهای چت« وامی گذاریم. و اینک نمونه هایی از کاربردهای چت:

 1. ارسال و دریافت متن (text)، عکس و فیلم شبیه به E.mail با این تفاوت که در چت ارتباط به صورت زنده انجام پذیر است.

 2. ارسال و دریافت پیام های تجاری، بازرگانی، تبلیغی و... به صورت آنلاین و آفلاین.

 3. امکان انواع مشاوره (حقوقی، قضایی، تجاری و...) بصورت آنلاین و آفلاین.

 4. پرسش و پاسخ دینی و رفع شبهات به صورت آنلاین و آفلاین.

 5. سخنرانی صوتی و تصویری به صورت زنده در اتاق های چت خصوصی و عمومی.

 6. ارسال پیام تبریک و تسلیت به فرد یا افراد مورد نظر.

 7. دید و بازدید خانوادگی (در صورت دوری فاصله مخصوصاً با خارج از کشور) به صورت آنلاین.

 8. امکان مباحثه طلاب، دانشجویان و دانش آموزان به صورت فرد به فرد یا گروهی.

 9. برگزاری کنفرانس (conference) علمی، سیاسی، فرهنگی و... به صورت عمومی و خصوصی.

 10. برقراری ویدیو کنفرانس برای برگزاری جلسات گروهی به منظور حذف ترددهای اضافی درون و برون شهری (جلوگیری از اتلاف وقت و کم کردن بار ترافیک).

 11. برگزاری دوره های آموزش خصوصی و عمومی مهارت های مختلف (رایانه، آشپزی، جغرافیا، زبان های خارجه و...).

 12. تبلیغات ارزان، آسان، فراگیر و سریع در کلیه موضوعات مخصوصاً تبلیغ سایت و وبلاگ (با قرار دادن لینک مربوطه در اتاق های چت و ترفندهای ساده دیگر...).

 13. ارجاع آسان و سریع چَتِرها (chater؛ استفاده کنندگان از چت) به بازدید از نشریات الکترونیکی، تازه های نشر و....

 14. یکی از آسان ترین راه ها برای آشنایی با اعتقادات، آداب و رسوم و دیدگاه های مردم دیگر در سراسر جهان برای محققان و پژوهشگران.

 15. آشنایی با پژوهشگران، اندیشمندان و محققان دیگر نقاط کشور و حتی سراسر جهان و تبادل نظر و اطلاعات.

 16. یکی از بهترین راه های نظرسنجی از افراد مختلف با کمترین هزینه و کمترین زمان ممکن.

 17. چت درمانی که از روش های نوین در روانپزشکی است و روز به روز در حال ترویج می باشد.

 18. کنترل از راه دور فرزندان با ارتباط مداوم با آنان حتی در خارج از کشور.

 19. پر کردن اوقات فراغت البته با کنترل، نظارت و هدف مندی.

 و صدها کاربرد مفید وسازنده دیگر که آدمی را مجاب می کنند تا به دلیل فقط یکی از کاربردهای فوق هم که شده، کمی با چت مأنوس شده، از این قابلیت و دستاورد بزرگ بشری غافل نشویم.

 

 آسیب های چت

 مسلماً چت را می توان تیغ دو لبه ای دانست که هم در جهت مثبت و مفید و هم در جهت منفی و مضر عمل خواهد کرد و این بستگی دارد که چگونه از آن استفاده کنیم. تمام کاربردهای مثبتی که برای چت بیان شد، در جهت عکس آن نیز می تواند صادق باشد و باعث انحرافات مذهبی، اخلاقی، سیاسی و... گردد.

 ارتباط مستقیم و زنده (online) در چت روم می تواند به ویژه برای کودکان و نوجوانان خطرناک باشد. زیرا، معمولاً مشخص کردن اینکه طرف دیگر گفتگو آدم درستی است یا نه تقریباً ناممکن و یا بسیار مشکل است؛ فرد به ظاهر 13 ساله ای که در طرف دیگر تایپ می کند، ممکن است یک بزرگسال با مقاصد کاملاً سوء باشد. با آنکه نرم افزارهای نظارت اینترنتی مانند (Net Nanny و Quiet Eye) می توانند تا حدّی به پدران و مادران کمک کنند که جلوی چنان تهدیداتی گرفته شود، اما هنوز هیچ راه حل نرم افزاری کاملی برای همه خانواده ها وجود ندارد.

 موارد زیر، تنها فهرست برخی از آسیب های چت است که می تواند فرزندان و یا عموم کاربران را مورد تهدید جدی قرار دهد. گرچه باید یادآور شد که همیشه برای هر زهری یک پادزهر نیز وجود دارد و یا می توان پیدا نمود:

 1. آسیب رساندن عمومی به سخت افزار و نرم افزارهای طرف مقابل؛

 2. اعتیاد به چت؛

 3. دوستی های بدون مرز و ضابطه؛

 4. خطرناک تر از ماهواره، ویدیو و حتی فیلم های مستهجن و...؛

 5. قرار دادن فایل های مبتذل در دسترس عموم کاربران؛

 6. پخش اطلاعات خصوصی افراد بدون مجوز؛

 7. ناشناس بودن کاربران در اتاق های چت؛

 8. رفتارهای وقیحانه و بی ادبانه (pornography)؛

 و نمونه های دیگری که در جای خود باید مطرح و بحث شود.

 ذکر این موارد و نمونه های دیگر چیزی جز احساس مسئولیت بیشتر به مدیران ذی صلاح کشور نباید دست بدهد و اینها بار وظیفه همه دست اندرکاران فرهنگی کشور را بیشتر و سنگین تر می کند. علاوه بر آن توجه ما را به اهمیت چت و در نهایت توجه به جوانان و نوجوانان اطرافمان وامی دارد تا با اتخاذ تصمیماتی صحیح و عاقلانه آنان را با حمایت مجدّانه و مراقبت مشفقانه بیشتر به سر منزل مقصود رسانده تا جایی که هر یک از آنان، خود برای دیگری هادی و راهنما باشند.

 

 نتیجه گیری:

 1. استفاده از اینترنت و آشنایی با کاربردهای آن - مثبت و منفی - به یک الزام تبدیل شده است؛

 2. چگونگی استفاده از چت باید برای مسئولین، خانواده ها و جوانان آموزش داده شود تا فرهنگ استفاده صحیح از آن رواج پیدا کند.

 3. »چت« با توجه به کاربردهای آن ابزاری است برای سهولت و پیشرفت زندگی بشری در بسیاری از ابعاد و به ویژه ابعاد مدیریتی.

 4. »چت« قابلیتی است که کاربری آن بسته به میزان آگاهی کاربر تغییر می کند.

 5. بسیاری از نیازهای مطالعاتی، سرگرمی، آموزشی و... از طریق چت قابل رفع است.

 6. دوستی های اینترنتی باید با ضابطه، کنترل شده و اصولی باشد تا نه تنها پیامدهای منفی و مخرب در پی نداشته باشد، بلکه مفید فایده هم قرار گیرد.

 7. هر دستاورد بشری به همراه خود تبعات مفید و مضری به دنبال دارد که باید تهدیدات آن را شناخته و به فرصتی برای بهره وری بیشتر تبدیل کرد. چت نیز از این مقوله مستثنی نیست، و مسئولان و مدیران فرهنگی کشور بیش از پیش در این مورد وظیفه دارند.

کلمات کلیدی
اطلاعات  |  جوان  |  آسیب  |  اینترنت  |  کاربر  |  کاربرد  |  چت  |  کاربرد اینترنت  | 
لینک کوتاه :