سوره مائده که آن را سوره «عقود» یعنی قراردادها و پیمان ها نیز می نامند از سوره هایی است که در اواخر عمر شریف پیامبر اکرم(ص) بر او نازل شده است و طبق روایت های متعددی از شیعیان و سنی ها،هیچ یک از آیاتش نسخ نشده ولی ممکن است در برخی موارد آیات سایر سوره ها را نسخ کرده باشد.1
بنابراین،این سوره از ویژگی خاصی برخوردار است.نکته جالب این که ترجیع بند آیات این سوره فراز «و اتقواللّه» می باشد که دوازده مرتبه در این سوره تکرار شده و چنین فراوانی در هیچ یک از سوره های قرآن یافت نمی شود،حتی سوره بقره که مدنی است و حجمی بیش از دو برابر سوره مائده دارد،تعداد «و اتقواللّه» هایش کمتر از ده تاست (دقیقاً نه تا) و سوره شعراء که سخن انبیاء را نقل می کند که هر یک به قوم خود می گفتند:«فاتقوا اللّه و اطیعون» باز تعدادش کمتر از ده تا می باشد.(دقیقاً هشت عدد)
به نظر می رسد این مقدار تأکید بر تقوای الهی دلیل بر این است که وقتی افراد به مال،مکنت،مقام و موقعیتی می رسند از خداوند غافل می شوند و به اموری دست می زنند که علاوه بر بد نام کردن و جهنمی ساختن خود، به روابط بین انسان ها،به پیمان هایی که بسته اند و باید به آنها وفا کنند و به اخلاق جامعه و … ضربه می زنند.مردم مدینه در اواخر عمر پیامبر(ص) چون که به چنین مکنت هایی رسیده بودند در شرف چنین انحراف هایی بودند.به همین جهت این همه تأکید بر تقوا ضروری بوده است.
بنابراین باید پیوسته ندای «و تقوا اللّه» در گوششان باشد تا شاید کمی به خود آیند و همه چیز را فدای مقام و موقعیت خویش نسازند.
احتمالاً علت تأکید زیاد بر دعوت به تقوای الهی در هر دو خطبه نماز جمعه و وجوب وجود هفت نفر از جمله:امام، قاضی، حاکم، مدعی،مدعا علیه و دو شاهد و مجری حکم2 برای همین جهت است.که همه این افراد به تقوا سفارش شوند و در کارها از جمله قضاوت، تقوای الهی را رعایت کنند.
1.در عصر نزول و زمان نزدیک به آن لفظ نسخ، دارای گستره مفهومی بوده و شامل تخصیص نیز گشته است.بنابراین می توان نتیجه گرفت که آیات این سوره ممکن است آیه های سایر سوره ها را تخصیص بزند ولی آیات سوره های دیگر نمی توانند آیات این سوره را تخصیص بزنند و هر آیه عامی که در این سوره باشد بر عمومیت خودش باقی است.
2.وسائل الشیعه، ابواب صلاة و آداب ها،باب 2، حدیث 9.
جستجو در قاموس نور