معرفی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

مقدمه

در پرتو پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، و استقرار نظامی براساس ارزشهای معنوی و احکام الهی در ایران، بار دیگر تفکر دینی به عنوان اندیشه ای امیدزا، حیاتبخش و مترقی، در عرصه حیات انسان معاصر ظاهر گردید.

تجدید حیات اندیشة وحیانی و ارزشهای معنوی، از سویی سبب بیداری و خودباوری ملتهای مسلمان و احیای روح ستم ستیزی در آنان شد و از دیگر سو باعث نمایانتر شدنِ سست پایگیِ مسلکها و مکاتب بشر پرداخته و نظامهای استوار بر آنها گردید.

بایستگی تحقیق دقیق، جامع و منسجم، پیرامون زیرساختهای اندیشة دینی و نظامات اجتماعی مبتنی بر آن و ضرورت پرداخت علمی و روزآمد به حوادث واقعة فکری، به فراخور شرایط کنونی و در خور این رستخیز عظیم، و نیز لزوم آسیب شناسی در حوزة فرهنگ ملی و باورداشتهای دینی، به منظور تبیین عرضة صحیح و دفاع معقول از اندیشه دینی و زدودن پیرایه های موهوم و موهون از ساحت قدسی دین، و صیانت از هویت فرهنگی و سلامت فکری اقشار تحصیلکرده و نسل جوان کشور، تأسیس نهاد علمی ـ پژوهشی و آموزشی ممحض و کارآمدی را فرض می نمود.

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نهادی علمی و غیرانتفاعی است که برای تحقق اهداف تحقیقاتی زیر در سال 1373ش. تأسیس شد:

اهداف و رویکردها

نقادی و بازپیرایی ذخائر فکری و علمی اسلامی در حوزة حکمت و معرفت دینی و الهیات، تنسیق و ساماندهی مناسب معارف فکری و دینی با لحاظ نظرها و نیازهای نو، اهتمام به نوآوری و گرهگشایی در قلمرو اندیشة دینی و نظامات اجتماعی اسلام، مطالعة تطبیقی و نقد عالمانه مکاتب و مناظر فکری معارض، دفاعی علمی از حکمت و اندیشه و فرهنگ دینی.

وظایف کلی

تحقیق، تألیف، ترجمه و نشر آثار علمی متقن و کاربردی، با بهره گیری از قالب و بیان فراخور نسل معاصر، در زمینه های:

ـ پایه ها و پی ساختهای تفکر دینی، حکمت و کلام اسلامی...،

ـ نظام ارزشی، پایه ها و ویژگی های نظامات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی تربیتی اسلامی

ـ غرب شناسی، دین پژوهی معاصر، فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و ایرانی،

ـ مبانی، آرمانها و مواضع اصولی انقلاب اسلامی،

بررسی علل و عوارض آسیب پذیری جامعه به ویژه نسل جوان، در زمینه باورداشتهای دینی، فرهنگ ملی، و یافتن راهکارهای مناسب و تألیف و نشر آثار مکتوب.

نقد و بررسی علمی مبانی و مواضع مکاتب فلسفی، فکری معارض و پاسخگویی به استفهامات و شبهات القابی آنان،

تشکیل دوره های آموزش عالی و رشته های تخصصی، در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری و سطح چهار حوزوی به منظور تربیت محققان و صاحبنظران کارآمد (برابر مقررات)،

اطلاع رسانی و تهیه و نشر گاهنامه ها و نشریه های علمی با تأکید بر نیاز دانشگاهیان، حوزویان، هنرمندان، فرهنگیان، و سایر اقشار اجتماعی تأثیرگذار، به منظور انگیزش و سمت دهی آنان به سوی اهداف پژوهشگاه، برپایی همایشها و نشستهای علمی و تحقیقی، ایجاد ارتباط فعال با شخصیتها، تشکلها، دستگاههای علمی تحقیقی، حوزوی و دانشگاهی داخل و خارج و رسانه های همگانی، به منظور همکاری و بهره برداری از نظرات، تجارب و دستاوردهای تحقیقاتی و مطالعاتی آنان در زمینه اهداف و وظایف پژوهشگاه ، شناسایی، جذب و به کارگیری محققان، مترجمانِ و حمایت از پژوهشگرانی که د رحوزه فعالیت پژوهشگاه به پژوهش و نگارش می پردازند.

مخاطبان

پژوهشگاه بر حسب حدود سنی و علمی، مخابان خود را به دو گروه زیر تقسیم کرده است:

دانشوران و نخبگان فکری، علمی و اجتماعی

جوانان و دانشجویان

نصابنامة علمی ـ صوری پژوهش و نشر

(مختصات تحقیقات و آثار پژوهشگاه)

الف) از جهت رویکرد تحقیق

الف/1. تحقیقات با یکی از روی آوردهای زیر صورت می بندد:

ـ پژوهش بنیادی در جهت گسترش مرزهای معرفت دینی،

ـ پژوهش راهبردی جهت بسترسازی برای تحقیاقت کاربردی،

ـ پژوهش کاربردی در جهت تعمیق تفکر و تحکیم تدین اسلامی و گرهگشایی برای نظام اسلامی،

الف/2. التزام حداقل به یکی از رویکردهای پنجگانة: بازپیرایی، نقادی، تبیین مناسب و تنسیق نو، نظریه پردازی، دفاع و نقد (با توجه به نیاز مخاطبان و به تناسب موضوع تحقیق)

ب) از جهت نوع تحقیق

تحقیقات پژوهشگاه یکی از انواع زیر است:

ـ پژوهش کلیدی جهت نظریه پردازی و گره گشایی،

ـ پژوهش کلان (گسترده نگاشته) جهت زمینه سزای برای اجرای پژوهش کلیدی (مانند دانشنامه ها)،

ـ پژوهش جاری در جهت پرداختن به مسائل فکری روز.

ج) از نظر محتوا و مضمون

ـ گزینش موضوعات بدیع و بدون پیشینه (حدالامکان)،

ـ اهتمام به ارائة نظریة جدید یا تبیینی نو یا راهکارهای تازه (بر حسب مورد)،

ـ نقد عالمانه و اساسی یک مکتب یا نظریة مشهور و معتبر.(بر حسب مورد)،

ـ استقرار نظریات مطرح در زمینة موضوع تحقیق و اهتمام ویژه به نظریات معاصر،

ـ سعی بر احراز قابلیت برای مرجعیت علمی.

د) از لحاظ سامانة پژوهشی و نگارشی

ـ کاربرد روشهای نو پژوهی و نگارشی،

ـ تحفظ بر حسن تألیف و سازمان علمی بدیع و قویم (علاوه بر رعایت اصول فنی تدوین و آرایش اثر)،

ـ التزام به اخلاق پسندیدةعلمی در نقد و نقل مطالب و آراء،

ـ افزودن نقد و تعلیقه های علمی (در ترجمه)،

ـ استناد به منابع معتبر و روزآمد.

ه (از حیث ادبیات و نثر

ـ استخدام نثر شیوا، رسا و جاذب،

ـ به کار بردن ادبیات ویژة حوزة موضوع تحقیق و لحاظ ذوق و سطح علمی مخاطبان اثر،

ـ رعایت کامل و فنی شیوه نامة ویرایش پژوهشگاه،

ـ برگردان دقیق و ادیبانة عبارات غیرپارسی.

و) از جنبة فنی و صوری اثر

ـ برخورداری از حروفزنی و صفحه آریی فنی، توأم با کمترین غلط مطبعی،

ـ برخورداری از طرح جلد مناسب و درخور موضوع و مخاطب، حدالامکان استفاده از مناسبترین کاغذ و مقوای جلد و سایر مواد چاپ، برخورداری از بالاترین درجه کیفیت از نظر چاپ و صحافی مطابق با استاندارد موجود مطابق با استاندارد موجود.

جایگاه و وظایف ارکان پژوهشگاه

هیأت امناء

هیأت امنای پژوهشگاه متشکل از سه تن از شخصیتهای علمی برجسته می باشد که عهده دار وظایف و اختیارات زیر هستند:

تصویب تغییرات اساسنامه، به پیشنهاد ریاست پژوهشگاه،

تصویب نهایی سیاستهای کلی و خطوط مشی جامع پژوهشگاه،

تصویب نهایی محورهای اساسی تحقیقات،

بررسی و تصویب توسعه پژوهشگاه،

پشتیبانی و مادی و معنوی از پژوهشگاه و ترغیب فضلای حوزه و دانشگاه به همکاری با آن.

رئیس پژوهشگاه

رئیس پژوهشگاه به عنوان بالاترین مقام مدیریتی، مسؤولیت هدایت تصمیمات و فعالیتها و تدبیر امور کلان و هماهنگ سازی بخشهای گوناگون را عهده دار است. معاونان، مسؤولان قسمتهای مختلف و مدیران مؤسسات وابسته به پژوهشگاه نیز با نظر مستقیم وی گزینش و گمارده می شوند.

از ابتدای تأسیس پژوهشگاه تاکنون حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر رشاد عهده دار ریاست پژوهشگاه می باشد.

شورای پژوهش

شورای پژوهشی مرکب از معاونان پژوهشگاه، رؤسای پژوهشکده ها و مدیران واحدهای مستقل، مسؤولیت تهیه و تدوین برنامه های پژوهشی و آموزشی، کمک به امور اجرایی و فراهم آوردن امکانات در زمینه فعالیتهای پژوهشی و آموزشی، را برعهده دارد.

وظایف شورای پژوهشی

پیشنهاد اهداف و خط مشی پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه، بررسی و تصویب برنامه ها و اولویتهای تحقیقاتی، مطالعاتی، آموزشی، فرهنگی و انتشاراتی پژوهشگاه همراه با تعیین مختصات کیفی و کمی آنها با توجه به سیاستها و خطوط مشی مصوب،

بررسی و تصویب برنامه جامع سالانه و کلان پژوهشگاه،

بررسی و اتخاذ تصمیم در آمور زیر:

ـ بهبود شرایط و رفع موانع تحقیق در پژوهشگاه،

ـ هماهنگ ساختن فعالیتهای پژوهشی گروههای مختلف،

ـ مشارکت با شخصیتهای حقوقی دیگر در اجرای طرحهای پژوهشی و تعیین نحوة همکاری با مراکز تحقیقاتی و آموزشی داخل و خارج پژوهشگاه،

ـ بررسی نحوة ارائة خدمات پژوهشی به سازمانهای مختلف،

ـ برنامه های پژوهشی و آموزشی،

ـ نحوة اجرای برنامه های پژوهشی و آموزشی،

ـ تهیه و تدوین آیین نامه های مختلف پژوهشی و آموزشی برای پیشنهاد به شواری عالی یا ریاست پژوهشگاه،

ـ بررسی و اظهارنظر دربارة مسائل ارجاعی از سوی ریاست یا معاون امور پژوهشی،

ـ تصویب طرحهای پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه،

ـ تعیین و پیشنهاد خط مشی کل کاربرد نتایج تحقیقات برای پیشبرد اهداف علمی،

ـ تعیین وظایف و ترکیب کمیته های مختلف شورا و نظارت بر عملکرد آنها.

معاونت اموز پژوهشی و همکاری های علمی

کلیات و وظایف

تهیه و تنظیم سیاست ها و خطوط مشی پژوهشی و پیشتیبانی تحقیقات و آموزشی و اطلاع رسانی در پژوهشگاه، با همکاری واحدهای ذی ربط و پیگیری تحقق سیاستها و خطوط مشی در واحدها؛

گردآوری و تدوین برنامه های کلان و سالانة پژوهشی پژوهشگاه با همکاری واحدهای ذی ربط و پیگیری و نظارت بر حسن جریان امور پژوهشی براساس نظامنامه و نصابنامه های مصوب، و تههی گزارش پیشرفت برنامه ها؛

اتخاذ تدابیر لازم جهت ارتقای کمی و کیفی فعالیت پژوهشکده ها واحدهای تحقیقی، و برنامه ریزی جهت تأسیس پژوهشکدهها و گروههای جدید، عنداللزوم؛

بررسی و تدوین روشها، و ضوابط و فرآیندهای مورد نیاز فعالیتهای پژوهشی و پشتیبانی تحقیقات پژوهشگاه و پیشنهاد آن به ریاست جهت تأیید و ابلاغ یا طرح در مراجع مربوط برای بررسی و تصویب؛

تدوین روشها و شاخصهای ارزیابی و تحلیل گزارش عملکرد و پیشرفت کار پژوهشکده ها و واحدهای تحقیقاتی آموزشی تابعه و ارائه به ریاست پژوهشگاه؛

پیشنهاد عزل و نصب رؤسای پژوهشکده ها، و واحدهای تحقیقاتی به ریاست پژوهشگاه، عنداللزوم؛

بررسی و تأیید صلاحیت افراد پیشنهادی از سوی پژوهشکده ها جهت تصدی مدیریت و دبیری گروههای علمی، و عضویت در هیأتهای علمی و پیشنهاد به ریاست پژوهشگاه جهت طرح در مراجع ذی صلاح و صدور حکم، و ارزیابی مستمر آنان، از حیث پیشرفت علمی و عملکرد؛

اطلاع رسانی و تأمین منابع علمی مورد نیاز پژوهشگران و تدبیر پژوهشگاه مجازی و کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه؛

برنامه ریزی و پشتیبانی همایشها و نشستهای علمی، فرهنگی (که از سوی واحدهای پژوهشگاه برپا می شود)؛

برنامه ریزی و تدبیر و هدایت آموز مدیریتی، فنی و اجرائی مجلات پژوهشگاه؛

نگرشنگاری مخاطبان پژوشاه بهمنظرو مسأله یابی، شبهه شنای و نیازسنجی تحقیقات و تدوین حاصل گزارش ها جهت بهره برداری پژوهشکده ها و واحدهای علمی؛

تدبیر و تلاش در جهت برقراری ارتباط فعال و گسترش همکاری دو سویه با مراکز علمی و پژوهشی در داخل و خارج کشور؛

زمینه سازی جهت مواجهة علمی فعال با مبادی جهانی افکار معارض و تضارب و تعامل علمی و فکری با متفکران و صاحبنظران؛

تدبیر و تلاش برای ایجاد امکان بهره برداری از استعداد و استطاعت دستگاهها، مراکز علمی و رسانه ها، و جلب امکانات مورد نیاز برای توسعة فعالیتهای پژوهشگاه؛

معاضدت ومساعدت با دستگاههای نظام جمهوری اسلامی و مراکز علمی و فرهنگی کشور و سعی در رفع نیازهای فکری نظری آنان با همکاری پژوهشکده ها و مؤسسات وابسته.

سازمان معاونت

معاونت امور پژوهشی و همکاریهای علمی از سه اداره کل به نام های اداره کل امور پژوهشی و اداره کل همکاریهای علمی و بین المللی و اداره کل آموزش و مرکزی مستقل به نام مرزک دانشنامه ها تشکیل شده است.

مسئولیت نظارت و برنامه ریزی پژوهشی، امور اعضای هیأت علمی و آثار، کتابخانه و مدارک علمی با اداره کل امور پژوهشی و مسئولیت امور همکاری های داخلی و بین المللی با اداره کل همکاریهای علمی و بین المللی و نیز مسئولیت برنامه ریزی و تدبیر و نظارت بر امور آموزش با اداره کل آموزش است.

در ادامه و به جهت اهمیت آشنایی با بخش های مزبور، با شرح مختصر برخی قسمت های معاونت امور پژوهشی و همکاری های علمی می پردازیم.

اداره کل آموزش

الف) اهداف

تربیت پژوهشگران صالح مورد نیاز و کمک به رفع معضل کمبود محققان کارآمد و زمان آگاه در قلمرو حکمت و دین پژوهی، فرهنگ و نظامات اسلامی در جهت تحقق رسالت و اهدف کلان پژوهشگاه؛ دانش افزایی اعضای هیأتهای علمی و نیروهای کیفی پژوهشگاه به مظور ارتقای علمی و مهارتی و روزآمدسازی آنان؛ ارتقای فکری ـ علمی و مهارتی محققان حوزة حکمت و دین پژوهی و فرهنگ و نظامات اسلامی و فضلا و دانشجویان نخبه در جهت توسعة اهداف پژوهشگاه؛

پشتیبانی از حوزه ها و دانشگاه ها در جهت توسعه و ارتقای آموزش دانشهای حکمت و دین پژوهی و فرهنگ و نظامات اسلامی و موضوعات فکری نوپیدا.

ب) اولویتها

اهتمام به دانشها و مباحث نوظهور و روزآمد در حوزة حکمت و دین پژوهی و فرهنگ و نظامات اسلامی؛

پرداختن به مواد و مباحثی که مراکز دیگر بدان اهتمام ندارند، از قبیل مواد بینارشته ای و مقایسه ای، معرفت شناسی و... و پرهیز از کارهای موازی مکرر؛

کوشش برای ارتقای علمی مهارتی اعضای هیأت علمی و پژوهشگران همکار؛

برگزاری دوره های ویژة تخصصی در جهت رفع کاستیهای علمی مهارتی دانش آموختگان سایر مراکز حوزوی و دانشگاهی، در زمینة تحقق اهدفا و وظایف پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه.

مرکز دانشنامه ها

پژوهشگاه با هدف اجرای طرح دانشنامه نگاری دینی (ر.ک:ص 46) مبادرت به تأسیس این مرکز نموده است.

این مرکز، به عنوان یکی از واحدهای زیر مجموعة معاونت امور پژوهشی و همکاریهای علمی و بازوی سرپرست دانشنامه ها، ادارة بخش های تمرکزپذیر مجموعة دانشنامه های پژوهشگاه را به شرح زیر بر عهده دارد:

کارشناسی و پیشنهاد اهداف کلان و طرح نخستینة هر دانشنامه؛ کارشناسی و پیشنهاد اصول راهبردی دانشنامه های پژوهشگاه؛ تهیة پیش نویس شیوه نامه های ارزیابی علمی، ویراستاری، سرویراستاری، نمونه خوانی، وارسی فنی، حروف نگاری، صفحه آرایی، ترجمه، چکیده نویسی، چاپ و تبلیغات و ارائه به شورای برنامه ریزی جهت تصویب؛

طراحی تشکیلات و سازماندهی امور دانشنامه ها و ارائه جهت تصویب؛

کارشناسی برنامه و بودجة جامع دانشنامه ها درجهت انطباق با اهداف و اصول راهبردی؛

شناسایی و جذب افراد صالح جهت تصدی مسئولیتهای مختلف در دانشنامه ها؛

تهیة آیین نامه ها و ضوابط اجرایی و مالی دانشنامه ها و ارائه به شورای تشکیلات جهت تصویب؛

طراحی فرآیند کارهای دانشنامه ها و ارائه به شورای برنامه ریزی؛ نظارت بر روند امور دانشنامه ها و شناسایی اشکالات و مشکلات موجود و ارائة راهکار جهت رفع کاستی ها و تدبیر و تلاش جهت افزایش دقت و سرعت امور و ارائه گزارش مستمر به ریاست پژوهشگاه؛

تدبیر و برقراری ارتباط و هماهنگی فعال دانشنامه ها با معاونت ها و پژوهشکده ها؛

همکاری ویژه با مدیریت همکاری های علمی و بین المللی در راستای بهره برداری از استعداد و استطاعات دستگاهها، مراکز علمی و نیز جلب امکانات مورد نیاز برای دانشنامه ها؛

پیگیری تأمین منابع علمی و ارائه خدمات پژوهشی مورد نیاز دانشنامه ها؛

پیگیری و اداره امور ویراستاری، حروفزنی، نمونه خوانی، صفحه آرایی و سایر امور آماده سازی و انتشار دانشنامه ها:

ارائه مشاوره و کارشناسی و پیگیری سایر موارد ارجاعی از سوی ریاست پژوهشگاه.

کتابخانه و مدارک علمی

کتابخانه و مدارک علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در جهت پیشبرد تحقیقات مصوب در گروههای علمی در ساختمان مرکز (تهران) و دفتر قم بسامان آمده است.

کتابخانه ساختمان مرکزی تهران باتوجه به گروههای علمی فعال دررشته های تخصصی «اخلاق و عرفان»، «کلام و دین پژوهی»، «معرفت شناسی»، «تاریخ و تمدن»، «مطالعات انقلاب اسلامی»، «غرب شناسی» و «ادبیات اندیشه» با بیش از 10170 عنوان کتاب و 50 نشریه ادواری سامان یافته است. تعداد 7700 عنوان کتاب فارسی و 400 عنوان کتاب عربی و 2070 عنوان کتاب انگلیسی دراین مجموعه وجود دارد.

همچنین محیط آرام قرائتخانه جایگاهی مناسب برای مطالعه پژوهشگران فراهم آورده است.

کتابخانة دفتر قم با رشته های تخصصی «فلسفه»، «قرآن پژوهی»، «سیاست»، «اقتصاد» و «فقه و حقوق»با بیش از 11576 عنوان کتاب و 85 نشریه ادواری سامان یافته است.

تعداد 8141 عنوان کتاب فارسی و 2969 عنوان کتاب عربی و 659 عنوان کتاب انگلیسی در این مجموعه وجود دارد.

ساماندهی کتابخانه براساس رده بندی کنگره (LC) می باشد و نرم افزار کتابداری کاوش، متصدیان کتابخانه را درامر اطلاع رسانی یاری می دهد. همچنین در کنار هر دو کتابخانه تهران و قم امکانات شبکة رایانهای جهت امر اطلاع رسانی موجود است. در این بخش با بهره گیری از نرم افزارهای موجود داخلی و خارجی در موضوعات مختلف نسبت به امر اطلاع رسانی اقدام می شود. همچنین نمایه مطبوعات و شبکه های محلی و جهانی ابزار مهمی در جستجو و ارائه مدارک علمی به محققان است. کتابخانه الکترونیکی، وب سایت کتابخانه، تهیه پرونده علمی برای هر پروزژه، آرشیو اسناد و عکس نیز از امکانات ویژه کتابخانه پژوهشگاه به شمار می رود.

نحوة همکاری علمی با پژوهشگاه

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، از همکاری علمی ـ پژوهشی محققان و پژوهشگران دانشگاهی و حوزوی و نیز مراکز پژوهشی و فرهنگی استقبال می کند.

پژوهشگاه نسبت به همکاری علمی با مراکز مختلف از قبیل مشارکت در اجرای پروژه های تحقیقی، برگزاری همایش های علمی، انتشار مجلات تخصصی با موضوعات ذی ربط، تبادل محقق، برگزاری دوره های تخصصی آموزشی، همکاری کتابخانه ای و عرضه منشورات اهتمام خاص دارد.

همچنین پژوهشگرانی که مایل به همکاری با پژوهشگاه هستند و دارای مدرک دکترا یا سطح چهار حوزه یا دارای آثار پژوهشی معتنابه می باشند و نیز از تجارب و توانایی تحقیقاتی در زمینه های مطالعاتی گروههای علمی پژوهشگاه برخوردارند، می توانند ضمن تماس و ملاقات با مدیران گروههای علمی، راجع به نحوة همکاری با پژوهشگاه اطلاعات لازم را کسب فرمایند.

علاقمندان می توانند برای کسب اطلاع بیشتر با اداره کل همکاریهای علمی و بین المللی پژوهشگاه تماس حاصل نمایند.

معاونت اداری ـ مالی

معاونت اداری ـ مالی دارای سه مدیریت: «امور اداری» و «امور مالی و بودجه» و «شبکه انفورمایتک و IT» می باشد امور اداری: سه واحد «کارگزینی و رفاه» «خدمات و تدارکات» و «دبیرخانه» را تشکیل می دهد که پشتیبانی و تدارک امکانات اداری، را برای بخشهای مختلف علمی و اداری پژوهشگاه را برعهده دارد. مدیریت شبکه، انفورماتیک و IT به دو واحد شبکه و انفورماتیک تقسیم می گردد واحد شبکه وظیفه طراحی، اجراء تجهیز، نگهداری و به روزرسانی شبکه اینترنت LAN و WAN را عهده دار می باشد و سایر امور جاری و روزمره رایانه ای شامل خدمات سخت افزاری و نرم افزاری در واحد انفورماتیک انجام می پذیرد.

دفتر قم

شهر قم بزرگترین حوزة علمیه جها ن اسلام و مرکز حوزه های علمیه ایران می باشد، که پژوهشگران شایستة بسیاری را در زمینه های گوناگون علوم و معارف اسلام در خود جای داده است، لذا از همان اوان تأسیس پژوهشگاه تصمیم گرفته شد برای استفاده از وجود محققان حوزوی و ایجاد ارتباط با مراکز علمی و فراهم ساختن زمینة مشارکت دانشوران حوزوی در امور پژوهشی روزآمد و همچنین کمک به حوزه و حمایت از دانش آموختگان علاقه مند به تحقیق درعرصة مباحث جدید دین پژوهی، دفتری در قم راه اندازی شود.

این دفتر تاکنون موفق به جلب همکاری و جذب و استخدام صدها تن از محققان و اندیشوران حوزه شده و ضمن اجرای طرحهای تحقیقاتی متعدد، نشستها و همایشهای علمی و تحقیقاتی بسیار و دوره های آموزشی پرباری را برگزار کرده است.

جهت تقویت ارتباط با محققان حوزوی چند گروه از گروه های علمی پژوهشگاه در دفتر قم مستقر هستند.

تدوین نخستین برنامه پنج ساله پژوهشگاه

فرع یک: تدوین برنامة پژوهشی جامع پنج سالة گروه های علمی

از اواسط سال 82 برنامة جامع پژوهشی پنج سالة اول گروه های علمی (برای سال های 87 ـ 83) براساس اهداف پژوهشگاه اصول راهبدری فعالیت ها و برنامه های پژوهشگاه، و با تأکید توسعه و تعمیق نقد و نوآوری دینی، متناسب با توانمندی ها و نیروهای بالفعل هر یک از گروه های علمی، مستقلاً تنظیم و تدوین گردید.

این برنامه مشتمل بر ارائة ساختار منطقی مباحث و موضوعات گروه ها، محورهای کلی تحقیقات جایز اولویت، عنوان های پژوهشی گروه ها و برنامة موظفی اعضای هیأت علمی هر گروه بر مبنای طرح تخصص و تمحض اعضا تنظیم شده است.

ساختار منطقی مباحث و موضوعات هر گروه علمی، براساس اهداف کلی گروه علمی و با توجه به اصول راهبردی فعالیت ها و برنامه های پژوهشگاه تنظیم می گردد. ساختار منطقی مباحث و موضوعات در واقع کل واره ای است که به مثابة یک جورچین یا پازل عمل می کند، به این معناکه چنانچه هر یک از اجرا و قطعات آن به درستی و شایستگی تحقق یافته و در مکان و موضع خاص خویش قرار گیرد، مجموعاً یک کل منسجم و سازوار را تشکیل می دهد. این کل منسم و سازوار در صدد تحقق اهداف کلی هر گروه علمی در قالب محورهای کلی طرح های تحقیقاتی کلان، کلیدی و جاری است. محورها و طرح های تحقیقاتی مزبور چونان اجزاء و قطعات ساختار منطقی مباحث و موضوعات عمل می کنند.

محورهای کلی تحقیقاتی حائز اولویت در برنامة پنج سالة هر گروه علمی، براساس و از درون ساختار منطقی مباحث و موضوعات گروه علمی، استنباط و استخراج می گردد. در ذیل هر یک از محورهای کلی تحقیقاتی، عنوان های طرح های تحقیقاتی مرتبط و پیوسته با آن محور قرار دارد. آشکار است که اجرای درست و شایستة مجموعة این عنوان های پژوهشی به تحقق قطعی محور کلی تحقیقاتی مافوق آن مدد می رساند. تحقق قطعی مجموعة محورهای کلی تحقیقات در هر گروه علمی به منزلة تحقیق بخشی از ساختار منطقی مباحث و موضوعات گروه علمی است. که طی یک دورة پنج ساله باید به اجرا درآید.

توزیع عنوان های پژوهشی هر گروه علمی بر مبنای تعداد و توان اعضای هیأت علمی تمام وقت و پاره وقت هر گروه با رویکرد تخصص گرایی در برنامة پنج ساله درج شده است.

در این بخش سعی بر این است که هر یک از اعضای هیأت علمی در یک محور کلی تحقیقاتی خاص تمرکز یافته، پس از طی دوره های پنج ساله به محققی متخصص و متمحض در آن حوزه بدل گردد. در این بخش دقت می شود تا هر یک از اعضای هیأت علمی از محور تخصصی خود، خارج نشده و به تحقیقات موردی و متفرقه نپردازد.

پژوهشگاه گذشته از برنامه های پنج سالة پژوهشی که در واقع برنامه ها و فعالیت هایی را ذیل عنوان «برنامه های علمی جنبی» تعریف نموده است. این برنامه ها و فعالیت ها که در جنب برنامه های اصلی در طول پنج سال توسط هر گروه علمی در حد ظرفیت و توان ویژة آن، به اجرا در می آید، به ترتیب اولویت و اهمیت، عبارتند از:

1. تألیف مقاله برای درج مجلات این بخش نیز جزئی از برنامة پنج سالة هر گروه علمی است. علمی و مجموعة مقالات منتشره از سوی پژوهشگاه و مجلات معتبر نمایه شدة بین المللی(ISC، SIS)،

2. تألیف مقاله برای دانشنامه مهی در دست اجرا در پژوهشگاه،

3. تألیف کتب و رساله های کانون اندیشه جوان (در سطوح کتاب اندیشه، کتاب دانشجو، کتاب جوان و...)،

4. ارزیابی علمی تحقیقات، آثار و مقالات اجرا شده در پژوهشگاه،

5. مدیریت پروژه و تدوین و ویراستاری علمی، برابر آئین نامة مصوب پژوهشگاه،

6. ترجمة کتب و مقالات از زبان های خارجی به فارسی و بالعکس،

7. عضویت و حضور علمی فعال در شوراهای علمی گروه ها، هیأت های تحریریة مجلات، شوراهای علمی دانشنامه ها، حلقات نقد و پاسخ به شبهات و...)

8. ایفای نقش مؤثر در کرسی های نظریه پردازی و نوآوری و جلسات نقد و مناظرة علمی،

9. همکاری باکانون اندیشه جوان در محورهای: سایت های کانون، نشست های دانشجویی کانون و تدریس،

10. حضور فعال در همایش هایش علمی داخلی و بین المللی و جشنواره ها و نمایشگاه ها،

11. حضور فعال در میزگردهای علمی و نقد کتاب،

12. حضور فعال در کارگاه های علمی،

13. راهنمایی و مشاوره و داوری رساله ها و پایان نامه های دانشگاهی و حوزوی.

فرع دو: سایر برنامه ها و طرح ها

1. طرح گسترش حضور علمی ـ فکری پژوهشگاه در جهان اسلام به منظور ارتقای کیفی تفکر بومی و زمینه سازی جهت تضارب و تعاطی افکار و آرا؛(پیوست شمارة 20)

2. طرح مواجهة فعال با مبادی تفکر معارض، به منظور ایجاد تعامل علمی دو سویه و در عین حال، شکست هیمنة کاذب تفکر غربی و انعکاس شایستة افکار و آرای خودی به بیرون مرزها؛ (پیوست شمارة 21)

3. راه اندزای پژوهشگاه مجازی به منظور توسعة تعاطی و تضارب علمی با متفکران و صاحب نظران داخل و خارج.

4. طراحی و ایجاد بخش ویژة نوآوری و نظریه پردزای در سایت پژوهشگاه (پیوست شمارة 22)

5. برنامة برپایی کرسی های نظریه پرازی، نقد و مناظره (پیوست شمارة 23)

6. انتشار 40 دفتر از مجموعة پاسخ به سؤالات و شبهات، به عنوان فاز دوم کتاب پرسمان جوان؛

اهداف برنامه پنج ساله

خروج از روزمرگی و انفعال و پراکنده کاری از رهگذر اتخاذ تصمیم های باثبات، مدت دار، متسلسل و طولی،

ایجاد امکان اولویت گذاری جامع و فراگیر نیز آینده نگری و برآورد امکانات مورد نیاز برای فعالیت های آینده،

قابل ارزیابی شدن برنامه ها از طریق رجوع به برنامه پنج ساله.

براین اساس مجموعه فعالیت های پژوهشگاه براساس برنامه مزبور محقق خواهد شد.

پژوهش های کلیدی

به دنبال پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه جمعی از دانش آموخگان و فضلای حوزه علمیه درباره ضرورت پرداختن به نقد و نوآوری، که در حقیقت پاسخ به دغدغه طیف گسترده ای از دانشوران دلسوز حوزه و دانشگاه بود، پژوهشگاه اهتمام مضاعفی به این امر معمول داشت و فعالیتهای جدیدی را در زمینه نوآوری و تولید فکر و اندیشه آغاز کرد، که از آن جمله می توان از انجام پژوهشهای کلیدی یاد نمود.

پژوهش کلیدی در پژوهشگاه به فعالیتی اطلاق می شود که به منظور گرهگشایی در قلمرو یک رشته یا دانش و کوشش برای ارائة نظریه جدید یا راهکار تازه و برخورداری از مرجعیت علمی، صورت می بندد. تحقیقات کلیدی در یکی از سطوح بنیادی (نظریه پردازی)، راهبردی (بستر سازی برای تحقیقات کاربردی) و کاربردی (ارائه راهکار تازه) تعریف می شود.

تاکنون پژوهشگاه موفق به طراحی و آغاز پنج پروژة کلیدی شده که گام بی نظیر و مؤثری در جهت نورآوری و تولید فکر و اندیشه به شمار می رود و دستاوردهای بزرگی در پی خواهد داشت.

این پژوهش ها عبارتست از:

1. منطق کف گزاره ها و آموزه های دینی / گروه کلام و دین پژوهی باید اذعان کرد که به رغم وجود دانشهای روشگانی متعدد در باب متن پژوهی و دین فهمی، همچنان دین پژوهی و اسلام شناسی از فقدان علم یا رشته ای علمی رنج می برد. زیرا علوم و فنون روش شناختی رایج دچار کاستی ها و ناراستی هایی است که ست کم امروز به نحوی در خور، پاسخ گوی ضرورت ها و حجت ها نیست و این پژوهش در صدد پر کردن این خلأ می باشد.

2. فلسفه معرفت دینی / گروه کلام و دین پژوهی،

3. بازپژوهی و نوسازی فلسفه اسلامی / گروه فلسفه،

4. فلسفه های مضاف / گروه فلسفه،

5. فلسفه فقه / گروه فقه و حقوق،

6. رئالیسم معرفتی / گروه معرفت شناسی،

7. تحقیق جامع در اقتصاد اسلامی / گروه اقتصاد،

8. روش شناسی اقتصاد اسلامی / گروه اقتصاد،

9. ماهیت و ساختار نظام اخلاق اسلامی / گروه اخلاق و عرفان،

10. طراحی نظام عرفان اسلامی شیعی(بازپژوهی و نقادی عرفان موجود و ارائه نظام جدید) / گروه اخلاق و عرفان،

11. مبنیا مشروعیت / گروه سیاست،

12. الگوی جدید بانکداری بدون ربا / گروه اقتصاد،

13. حجیت فطرت (بالمعنی الاخص) در دین پژوهی / گروه کلام و دین پژوهی،

14. چالش های فرهنگی پیش روی انقلاب اسلامی و راهبردها و راهکارها / گروه مطالعات انقلاب اسلامی،

پژوهشکده ها

پژوهشکده حکمت و دین پژوهی

درحال حاضر سه پژوهشکده مشتمل بر سیزده گروه علمی اصلی، سه حلقه بحث و پژوهش و چهار حلقة نقد در رشته های مختلف پژوهشی فعالیت دارند و محور اصلی فعالیتهای پژوهشگاه در گروههای علمی ساماندهی شده است که وظیفة اساسی آنها: تهیة فهرست عنوان های مطالعاتی، اولویت گذاری، تعریف و تهیه پیشطرح، تأیید صلاحیت محققان، تصویب طرحهای تحقیقاتی، نظارت بر حسن جریان اجرای تحقیقات، و تأیید نهایی حاصل تحقیق می باشد.

این وظایف طی فرآیند دقیق و تعریف شده ای تحقق می یابد و مجموعاً حدود 300 محقق حوزوی و دانشگاهی به صورت عضویت تمام وقت و پاره وقت در هیأتهای علمی گروه ها و اجرای تحقیق با بخشهای تحقیقاتی همکاری می کنند.

به منظور آشنایی بیشتر با پژوهشکده ها و گروه ها به شرح اهداف و برنامه های کلان هر یک می پردازیم:

این پژوهشکده دارای پنج گروه علمی با عنوانهای:

«معرفت شناسی»، «قرآن پژوهی»، «فلسفه»، «کلام و دین پژوهی» و «اخلاق و عرفان» می باشد.

اهداف و برنامه های کلی پژوهشکده

بازپژوهی و بازپیرایی حکمت و کلام و معارف اسلامی،

تبیین و ساماندهی مناسب مباحث زیرساختی اندیشة دینی با توجه به نیازها و نظریه های جدید،

ایجاد بستر مناسب برا ی تعمیق و پویایی و بالندگی اندیشة دینی به تناسب نیازهای زمانه،

پاسخ به شبهات القائی در قلمرو و عقاید و کلام اسلامی،

نقد مکاتب و دیدگاههای معارض در حوزة زیرساختهای اندیشة دینی.

1. گروه معرفت شناسی

اهداف و برنامه های کلی

احیا و بازپژوهی، تنسیق و ساختاردهی، و توسعه و تعمیق معرفت شناسی اسلامی با لحاظ مکاتب، آرا و مباحث معرفت شناختی جدید و معاصر،

تبیین نقاط برخورد مبانی و لوازم نظریه های معرفت شناسی غربی بااندیشه دینی ـ فلسفی اسلامی،

ارائه، تبیین و ارزیابی نحله ها و نظریه های معرفت شناختی کلاسیک، جدید و معاصر،

مطالعه و بررسی مقایسه ای مکاتب و نظریه های معرفت شناختی،

طرح مبانی و لوازم دانشهای مماس با دانش معرفت شناسی، و بررسی نسبت و مناسبات آن علوم با معرفت شناسی (مانند فلسفه های مضاف، تأصیر مبادی غیرمعرفتی بر معرفت)،

بررسی و نقد تلاقی پیامدهای معرفت شناختی سایر علوم و معارف با معرفت دینی.

طرحهای پایان یافته

1. سیر تاریخی معرفت شناسی ـ حسن معلمی

2. ترجمه معرفت شناسی Epistemology by Audi ـ علی اکبر احمدی افرمجانی

3. رسالة مطابقت صور ذهنی با خارج ـ مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (آقای عارفی)

4. ارزیابی مبانی معرفت شناختی قرائت پذیری دین ـ پیروز فطورچی

5. علم و الهیات هماهنگی جدید ـ ابوالفضل حقیری قزوینی

6. ترجمه فیزیک، فلسفه و الهیات ـ همایون همتی

7. مسئله آغاز از دیدگاه کیهان شناسی نوین و حکمت متعالیه ـ پیروز فطورچی

8. قضایای خارجیه و حقیقیه ـ محمدمرادی افوسی

9. درآمدی بر هرمنوتیک ـ احمد واعظی

10. نظریه شناخت در فلسفة اسلامی ـ عبدالله نصری

11. نقد و خلاقیت در تفکر ـ علی شریعتمداری

12. نقد غزالی ـ سیدیحیی یثربی

13. علم اجتماعی فراسوی تعبیر گرایی و واقع گرایی ـ محمد عزیز بختیاری

14. عقلانیت معرفت از دیدگاه علم شناسی پوپر ـ سیدعبدالحمید ابطحی

15. نگاهی به معرفت شناسی در فلسفه غرب ـ حسن معلمی

16. فیزیکدانان غربی و مسئله خداباوری ـ مهدی گلشنی

17. ترجمه دین و علم Religion and Science ـ پیروز فطورچی

18. مبانی معرفت شناختی امکان ما بعدالطبیعه ـ مهدی قوام صفری

19. ترجمه عرفان ابن عربی از منظر معرفت شناسی و هرمنوتیک ـ پیروز فطورچی

20. ترجمه و تفسیر برهان شفا ـ مهدی قوام صفری

21. حاجت یاعدم حاجت اثبات وجود خدا به استدلال ـ مجتبی جعفری

22. حکمت خالده ـ علیرضا قائمی نیا

طرحهای در دست اجرا

1. افزوده هایی بر ترجمة کتاب دین و علم ـ پیروز فطورچی

2. ترجمه نظریة معرفت از Lehrer ـ علرضا قائمی نیا

3. نقد نظریه انسجام گرایی (نقد کتاب Lehrer) ـ علیرضا قائمی نیا

4. نظریه های توجیه ـ علیرضا قائمی نیا

5. ترجمه نسبی گرایی معرفتی ـ پیروز فطورچی

6. طبقه بندی آرا و نظریه ها در باب رئالیسم (دفاع از رئالیسم) ـ علی اکبر احمدی افرمجانی

7. ترجمه اصول معرفت شناسی در فلسفه اسلامی ـ سیدمحسن میری

8. درآمدی بر فلسفة ذهن با نگاهی به حکمت اسلامی ـ پیروز فطورچی

9. در آمدی فلسفی بر مباحث هوش مصنوعی ـ پیروز فطورچی

10. نگاهی به رویکردهای فلسفی ـ الهیاتی جدید دربارة نظریه تکامل ـ پیروز فطورچی

11. ترجمه دو مقاله در باب پراگماتیسم (نظریه های صدق) ـ سید ابراهیم موسوی

12. عقلانیت در فلسفه علم ـ مرتضی فتحی زاده

13. معرفت شناسی مشاء ـ مهدی قوام صفری

14. نظام معرفت شناسی صدرایی ـ عبدالحسین خسرو پناه

15. دو مفهوم نقادی اندیشه ها ـ علی اکبر احمدی افرمجانی

16. نقد دیدگاه کانت درباره فضا و زمان ـ محمد مباشری

17. حکمت خالده ـ علیرضا قائمی نیا

18. نقد دیدگاه کانت درباره فضا و زمان ـ محمد مباشری

19. همچنین گروه معرفت شناسی فصلنامه تخصصی «ذهن» را منتشر کرد.(ر.ک: صفحه 58)

طرحهای جدید برای سال 86

1. معرفت شناسی نوصدرایی ـ خسرو پناه

2. گزاره های پایه ـ خسرو پناه

همچنین گروه معرفت شناسی فصلنامه تخصصی «ذهن» را منتشر کرد. (ر.ک: صفحه 58)

1. گروه قرآن پژوهی

اهداف و برنامه های کلی

اهتمام ویژه به احیا و توسعة مطالعات درون دینی در حوزه های گوناگون فکری، اعتقادی، رفتاری و ارزشی، با لحاظ علوم، دیدگاهها و مسائل نوپدید،

نقد و بازپژوهی، تنسیق و ارائة ساختارمند معارف قرآنی ناظر به اندیشه ها و نیازهای زمان در قلمرو معارف گوناگون بینشی و ارزشی قرآن.

آسیب شناسی مطالعات قرآنی و نقد برداشتهای نادرست از معارف معصوم و حیاتی و پاسخ به شبهات القایی در قلمرو معارف قرآن.

طرحهای پایان یافته

1. شبهه یابی و شبهه شناسی در گروه مطالعات قرآن ـ محمد رضا جباری

2. قرآن و سنت (رابطه متقابل کتاب و سنت) ـ علی نصیری

3. سیاست و حکومت در قرآن ـ کاظم قاضی زاده

4. مبانی انسان شناسی در قرآن ـ عبدالله نصری

5. تحلیل زبان قرآن و متدلوژی فهم آن ـ محمد باقر سعیدی روشن

6. قرآن و سکولاریزم ـ محمد حسن قدردان قراملکی

7. تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت ـ محمد باقر سعیدی روشن

8. معجزه شناسی ـ محمد باقر سعیدی روشن

9. زیباترین سخن ـ حبیب الله احمدی

10. نگاهی به مبانی قرآنی ولایت فقیه ـ علی ذوعلم

11. نگاه قرآن به فشار روانی ـ سید اسحاق حسینی کوهساری

12. قرآن و پلورالیزم ـ قراملکی

13. نگاه قرآنی به حیات معنوی ـ اسدالله جمشیدی

14. نگاه قرآنی به دوست و دشمن ـ کاشفی

15. مفاهیم اخلاقی قرآن ـ حسین روحانی نژاد

16. خودی و غیر خودی در قرآن ـ اسماعیل علی خانی

17. حق و باطل در قرآن ـ آقای معلمی

18. قرآن و روابط خانوادگی (همسر گزینی از دیدگاه قرآن) ـ نصیری

طرحهای در دست اجرا

1. تربیت پژوهی از دیدگاه قرآن ـ سید محمد صادق موسوی محمد بهشتی نژاد

2. مفاهیم و دیدگاههای حقوقی قرآن ـ محمود حکمت نیا سید محسن وحدتی شبیری سید مهدی منصوری

3. جهان شناسی در قرآن ـ ابوالفضل کیاشمشکی

4. عقل و عقلانیت در قرآن ـ رضا اکبریان

5. قلمرو قرآن ـ مصطفی کریمی

6. نقد و بررسی دائره المعارف لیدن ـ محمد علی رضایی اصفهانی

7. مبانی تفسیر عرفانی (روش و ضوابط تفسیر عرفانی) ـ علی نصیری

8. مبانی تفسیر کلامی ـ حسین علوی مهر

9. مبانی تفسیر روایی ـ محمد فاکر

10. مبانی تفسیر علمی ـ محمد علی رضایی اصفهانی

11. آیین دوستی در قرآن ـ حسن صادقی

12. قرآن و جوان ـ محمد باقر پورامینی

13. قرآن حیاء و عفت ـ خانم اعظم وفائی

14. قرآن و خردورزی ـ سید محمد علی داعی نژاد

15. ارزش های اجتماعی از دیدگاه قرآن ـ حسین شرف الدین

طرحهای جدید برای سال 86

1. مبانی تفسیر فلسفی قرآن(جاری)

2. مبانی فهم قرآن (جاری)

3. قرآن و مستقرقان(جاری)

4. رویکردهای تفسیری معاصر(جاری)

5. قرآن و هدفمندی جهان (اندیشه)

6. انس با قرآن(دانشجو)

7. قرآن و مسئولیت متقابل والدین و فرزندان (جوان)

8. قرآن و معنویت و عرفان(کانون)

پژوهشهای فوق، بخشی از مطالعه ای گسترده در قرآن می باشد که حاصل آن حدود 30 جلد تفسیر موضوعی در حوزة مباحث نوآمد و معاصر خواهد شد.

گروه فلسفه

اهداف و برنامه های کلی

بازپژوهی و بازپیرایی فلسفه اسلامی،

تبیین و تنسیق اسلامی به زبان زمان،

اهتمام در جهت تعمیق و ایجاد پویایی و بالندگی در فلسفه اسلامی با توجه به نظرها و نیازهای جدید،

پاسخگویی به شبهات القائی در قلمرو حکمت و فلسفه اسلامی، نقد مکاتب و دیدگاههای معارض فلسفی،

طرحهای پایان یافته

1. یادنامه استاد جلال الدین آشتیانی ـ با مدیریت عبدالحسین خسروپناه

2. تحقیق و تدوین رساله ای در خصوص الهیات و تحقیق پذیری گزاره های دینی ـ هادی صادقی

3. معرفت شناسی در فلسفه اسلامی ـ حسن معلمی

4. عقل و وحی ـ حسن یوسفیان ـ احمد حسین شریفی

5. علم و فلسفه ـ حمید پارسانیا

6. مفاد باید و نباید ـ حسن معلمی

7. فطرت و دین ـ علی ربانی گلپایگانی

8. فلسفه های اگزیستانس ـ علی اصغر مصلح

9. فلسفه تحلیلی ـ عبدالله نصری

10. تفکر فلسفی غرب از منظر شهید مطهری ـ علی داژکام

11. حکمت شیعی ـ مرتضی رحیمی نژاد

طرحهای در دست اجرا

1. تاریخ تحلیلی و انتقادی فلسفه اسلامی ـ سید یحیی یثربی

2. آراء فلسفی علامه طباطبایی ـ قاسمعلی کوچنانی و محمد علی اردستانی

3. درآمدی بر تفکر نقدی ـ علیرضا قائمی نیا

4. هستی شناسی علم ـ حسین دیبا

5. فلسفه نوصدرایی(فلسفه معاصر) ـ محمد علی اردستانی

6. تناسخ ـ سید میرعظام حسینی مقدم

7. نفس الامر در فلسفه اسلامی ـ محمد علی اردستانی

8. ابین رشد ـ عبدالرضا جمال زاده

9. نقد سکولاریسم در فلسفه اسلامی ـ حمید رضا شاکرین

10. فلسفه نوین علیت ـ علیرضا قائمی نیا

11. استنباط معارف عقلی از نصوص دینی (علم النفس) ـ حسن معلمی

12. استنباط معارف عقلی از نصوص دینی(خداشناسی) ـ محمد حسن قدردان قراملکی

13. استنباط معارف عقلی از نصوص دینی (معاد شناسی) ـ سید محمد علی داعی نژاد

14. ارزیابی آرامنتقدان فلسفه ـ غلامرضا میناگر و محمد رضا بهاری

15. مطالعه کاربردی مباحث فلسفی (سیاست) ـ ابولحسن حسنی

16. مجموعه مقالات بیست گانه (فلسفه های مضاف) ـ جمعی از محققان

1/16. فلسفه فلسفه ـ عبدالحسین خسروپناه

2/16. فلسفه کلام ـ محمد صفر جبرئیلی

3/16. فلسفه هنر ـ حسین هاشم نژاد

4/16. فلسفه دین ـ ابوالفضل ساجدی

5/16. فلسفه سیاست ـ غلامرضا بهروزلک

طرحهای جدید برای سال 86

1. استنباط معارف عقلی (راهنما شناسی) ـ نبوی (جاری)

2. فلسفه های مضاف (فلسفه هنر) ـ سید رضی موسوی (جاری)

3. ارزیابی آرای منتقدان فلسفه (اگزیستانسیالیسم) ـ مصلح (جاری)

4. مطالعه تطبیقی مکاتب فلسفی (داده های جدید) ـ زمانی قمشه ای(جاری)

5. فلسفه نجوم ـ زمانی قمشه ای (جاری)

6. مطالعه کاربردی مکاتب فلسفه(نیازهای فردی و روحی) ابوترابی (جاری)

7. آشنایی با فیلسوفان مسلمان(استاد آشتیانی) (کانون)

8. آشنایی با فیلسوفان مسلمان (استاد محمد تقی جعفری)(کانون)

9. آَشنایی با فیلسوفان مسلمان (استاد شعرانی) (کانون)

گروه کلام و دین پژوهی

اهداف و برنامه های کلی

بازپژوهی کلام اسلامی و بازنگری تحلیل آثار و آراء متکلمان بزرگ مسلمان،

تبیین و تنسیق عقاید اسلامی به زبان زمان،

اهتمام در جهت تعمیق و ایجاد پویایی و بالندگی در کلام و دین پژوهی اسلامی با توجه به نظرها و نیازهای جدید،

پاسخگویی به شبهات القایی در قلمرو عقاید و کلام اسلامی، نقد مکاتب و دیدگاههای معارض،

طرحهای پایان یافته

1. مطالعه تطبیقی فرایند عرفی شدن در غرب مسیحی و شرق اسلامی ـ علیرضا شجاعی زند

2. ماهیت و فلسفه نبوت ـ محمد حسن قدردان قراملکی

3. سخن گفتن از خدا ـ امیر عباس علیزمانی

4. خاتمیت و جاودانگی در اسلام ـ محمد حسن قدردان قراملکی

5. فلسفه دین ـ محمد تقی جعفری

6. علیت از دیدگاه اشاعره و هیوم ـ سید صدر الدین طاهری

7. انتظار بشر از دین ـ عبدالحسین خسرو پناه

8. پدیدار شناسی دین ـ محمود خاتمی

9. هندسه معرفتی کلام جدید ـ احد فرامرز قراملکی

10. تکاپو گر اندیشه ها ـ عبدالله نصری

11. مکاشفه و تجربه دینی ـ محمد تقی فعالی

12. ترجمه و نقد تجربه دینی، دیدگاهها و نقدها ـ عباس یزدانی

13. نسبت دین و عرفان ـ سید یحیی یثربی

14. ترجمه The philosophy of Religion ـ حمید رضا آیت اللهی

15. نقد کتاب نقدی بر قرائتی رسمی از دین ـ داود مهدوی زادگان

16. انسان و اختیار ـ محمد حسن قدردان قراملکی

17. دین پژوهی معاصر ـ علی اکبر رشاد

18. فلسفه امامت (تبیین حکمی و عرفانی امامت) ـ سید یحیی یثربی

19. فلسفه دین ـ علی اکبر رشادی

20. توحید از دیدگاه پل تیلیش و صدرالمتألهین ـ اعلاء تورانی

21. از قبض معناتا بسط دنیا ـ اعلاء تورانی

22. از قبض معناتا بسط دنیا ـ داوود مهدوی زادگان

23. آیین خردپروری ـ سعید بهشتی

24. انتظار بشر از دین ـ عبدالله نصری

25. پژوهشی در عصمت معصومان ـ شریفی ـ یوسفیان

26. تحلیل و نقد پلورالیزم دینی ـ علی ربانی گلپایگانی

27. درآمدی بر قلمرو دین ـ حسنعلی علی اکبریان

28. شریعه خرد ـ زیر نظر علی اکبر رشاد

29. علم پیشین الهی و اختیار انسان ـ محمد سعیدی مهر

30. تحول فهم دین ـ احمد واعظی

31. کلام جدید در گذر اندیشه ها ـ علی اوجبی

32. مبانی کلامی جهت گیری دعوت انبیا ـ احد فرامرز قراملکی

33. هویت و مختصات کلام شیعی ـ محمدرضا کاشفی

34. پاسخ به شبهات کلاسیک کلام اسلامی (دفتر اول) ـ محمدحسن قدردان قراملکی

طرحهای در دست اجرا

1. آسیب شناسی دین پژوهشی معاصر ـ عبدالحسین خسروپناه

2. سیری در تفکر کلامی معصر ـ محمدصفر جبرئیلی

3. پاسخ به شبهات کلاسیک کلام اسلامی (دفتر دوم) ـ محمدحسن قدردان قراملکی

4. رسالت حکومت دینی در حوزه اخلاق و تربیت ـ روح الله شاطری

5. بررسی و پاسخ به شبهات پیرامون پیامبر اکرم (5 دفتر) ـ گروه کلام با محوریت محمدحسن قدردان قراملکی

6. تاریخ تحلیلی و تطور کلام شیعی ـ محمدصفر جبرئیلی

7. منطق فهم دین (دفتر دوم) ـ علی اکبر رشاد

8. موانع نقد و نوآوری ـ علی اکبر رشاد

9. نیاز بشر به دین ـ حسینی، میناگر

10. اهدفا و کارکردهای دین ـ صمیمی

11. کلام جدید ـ خسروپناه

12. علم و تمدن ـ محمدعلی داعی نژاد

طرحهای جدید برای سال 86

1. بررسی شبهات امامت (کانون اندیشه) ـ محقق ندارد

2. جهاد و خشونت ـ محقق ندارد

3. دین داری در دنیای معاصر ـ محقق ندارد

همچنین گروه کلام و دین پژوهی فصلنامة تخصصی «قبسات» را منتشر می کند. (ر.ک: صفحه 57)

گروه اخلاق و عرفان

اهداف و برنامه های کلی

بازپژوهی ذخائر اسلامی در قلمرو اخلاق، عرفان و تربیت، تنسیق معارف اخلاقی، عرفانی و تربیتی اسلام با لحاظ نظرها و نیازهای نوپدید،

اهتمام به توسعه معارف اهل بیت(ع) و نظریه پردازی و نوآوری در زمینه های علمی گروه،

نقد نظرات معارض اسلامی،

پاسخ به پرسشها و شبهات القائی در زمینه های اخلاق، عرفان و تربیت اسلامی.

طرحهای پایان یافته

1. ولایت در عرفان ـ حسین روحانی نژاد

2. اخلاق الهی جلد 27 ـ بهمن شریف زاده

3. ارزیابی مواجید عرفانی ـ حسین روحانی نژاد

4. اخلاق الهی جلد 28 ـ بهمن شریف زاده

5. کیش پارسایان (دروس آیت الله مجتبی تهرانی) ـ زیر نظر علی اکبر رشاد

6. درآمدی بر سیر و سلوک (دروس آیت الله مجتبی تهرانی) ـ زیر نظر علی اکبر رشاد

7. اخلاق الاهی (جلد پنجم) ـ به کوشش بهمن شریف زاده

8. اخلاق الاهی (جلد چهارم) ـ به کوشش بهمن شریف زاده

طرحهای در دست اجرا

1. تحلیلی بر آراء اخلاقی علامه طباطبایی(ره) ـ رضا رمضانی

2. اطلاق و نسبیت اخلاق ـ بهمن شریف زاده

3. نسبت آزادی و آزادگی ـ محمدجواد رودگر

4. دین و اخلاق از منظر استاد مطهری ـ جمعی از محققان

5. اخلاق سکولار، توصیف، تحلیل و نقد ـ هادی وکیلی

6. اخلاق الهی جلد 26 ـ بهمن شریف زاده

7. نقد عرفان های سکولار ـ هادی وکیلی

8. نقد عرفان های صوفیانه ـ حسین روحانی نژاد

9. اخلاق الاهی جلد 1 ـ حسین روحانی نژاد

10. اخلاق الاهی جلد 10 ـ موفق

11. ساختار نظام اخلاق اسلامی ـ غنوی

12. مدرک شناسی معارف اخلاقی ـ غنوی

13. اخلاق الاهی جلد (6) ـ شریف زاده

14. اخلاق الاهی جلد(14) ـ جباران

طرحهای جدید برای سال 86

1. اخلاق الهی جلد 7 ـ بهمن شریف زاده

2. اخلاق الاهی جلد 2 ـ حیسن روحانی نژاد

3. اخلاق الاهی جلد 3، حسین روحانی نژاد

4. اخلاق الاهی جلد 11 ـ علیرضا موفق

5. اخلاق الاهی جلد 12 ـ علیرضا موفق

6. نقد عرفان های سکولار (دفتر دوم) ـ هادی وکیلی

7. نقد عرفان های صوفیانه (دفتر دوم) ـ حسین روحانی نژاد

8. مجموعه جوان زیست (2 دفتر) ـ تقی زاده ـ حسین زاده

9. مهارت های زندگی (10 دفتر) ـ حسین زاده

10. اخلاق جهانی ـ قراملکی

11. اخلاق الاهی جلد 15 ـ جباران

12. اخلاق الاهی جلد 16 ـ جباران

13. مجموعه جوان زیست (دفتر اول ـ تقی زاده، حسین زاده(کانون)

پژوهکشده نظام های اسلامی

این پژوهشکده دارای سه گروه علمی با عنوان های: «فقه و حقوق»، «سیاست» و «اقتصاد» است.

اهداف و برنامه های کلی

باز پژوهی و پیراست و تنسیق فقه غنی و قویم اسلامی و دانشهای وابسته (فلسفه فقه، قواعد فقه، اصول فقه، فقه سیاست و فقه اقتصاد) با لحاظ دستاوردها و روشهای علمی نوین و نیازهای کنونی امت،

کشف و طراح نظامهای حقوقی، سیاسی و اقتصادی اسلام، تحقیق و تبیین عالمانة مبانی و مباحث اساسی نظامات اجتماعی اسلام، و ارائة الگوهای کاربردی در قلمرو آن،

آسیب شناسی نظری و کارکردی نظام جمهوری اسلامی و مددرسانی به متولیان امور و بسترسازی برای تحقق کاملتر نظامهای اسلامی،

تحقیق در باب مسائل مستحدثه به انگیزة گرهگشایی در زمینة نیازهای نوپیدای فقهی،

پاسخگویی به شبهات مطرح در باب فقه و نظامهای حقوقی، سیاسی و اقتصادی اسلام،

شناخت و نقد علمی مکاتب و نظامات معارض.

1. گروه فقه و حقوق

اهداف و برنامه های کلی

پژوهش در نظام حقوق اسلام:

ـ شناخت نظام حقوقی اسلام و ارائه مدلهای کاربردی آن،

ـ ارائه راههای علمی و عملی جهت تحقق نظام حقوقی اسلام، شناخت و نقد سایر مکاتب و نظامهای حقوقی،

بازپژوهی، بازپیرایی و تنسیق علوم فقهی (فقه، فلسفه فقه، فلسفه احکام، اصول فقه، قواعد فقه....) با توجه به دستاوردهای نوین علمی پژوهش شناختی،

تعمیق و توسعه علوم فقهی و پژوهش در زمینه مسائل نوپیدا و نیازهای آینده جوامع اسلامی،

آسیب شناسی و پاسخ به شبهات مطرح در حوزه علوم فقهی،

آسیب شناسی ابعاد نظری و عملی سیستم حقوقی جمهوری اسلامی ایران.

طرحهای پایان یافته

1. شبهه و آسیب شناسی حقوق جزای اسلامی ـ علی محمدی

2. جرم براندازی ـ حسین آقابابایی

3. فلسفه فقه و حقوق خانواده ـ محمود حکمت نیا و جمعی از محققان

4. ترجمه کتاب المدخل الی فهم الاسلام ـ سیدابوالقاسم حسینی(ژرفا)

5. سنجش و نقد حقوق بشر غرب در پرتو اسلام ـ سیدعلی موسوی ـ سید صادق حقیقت

6. جایگاه قیاس و استحسان در منابع استنباط ـ سیداحمد میرخلیلی

7. آراء عمومی و اعتبار آن ـ محمود حکمت نیا

8. عدالت حقوقی ـ ناصر قربان نیا

9. جایگاه اخلاق در حقوق بین الملل ـ ناصر قربان نیا

10. جایگاه عقل در فقه اسلام ـ ابوالقاسم علیدوست

11. تدوین قوانین با استفاده از منابع فقهی (قانون نگاری جزایی براساس متون فقهی) ـ احمدی حاجی ده آبادی)

12. شورای نگهبان ـ کاویانی ـ هدایت نیا ارسطا

13. نظارت و نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران ـ محسن ملک افضلی اردکانی

14. فقه و عرف ـ ابوالقاسم علیدوست.

15. ترجمه الجهاد و نظام الدولی العالم (جهاد و حقوق بین الملل) ـ سیدابوالقاسم حسینی(ژرفا)

این گروه به زودی فصلنامه تخصصی «فقه و حقوق»(ر.ک: صفحه64) را منتشر خواهد ساخت.

2. گروه سیاست

اهداف و برنامه های کلی

تبیین زیرساختهای نظری و مسائل اساسی نظام سیاسی اسلام، نظریه پردازی و تبیین نهادهای ثابت و ارائه الگوهای مناسب در زمینه سازوکارهای متغیر نظام سیاسی اسلام،

بازپژوهی، نقد و ارائه آراء، متفکران اسلامی در حوزه حکومت و سیاست، آسیب شناسی در زمینه مباحث نظری کلام سیاسی اسلام و ارزیابی کارمدی سازوکار و عملکردهای کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهای مناسب،

زمینه سازی علمی ـ فرهنگی جهت تحقق کامل نظام سیاسی اسلام و تحکیم اساس حکومت دینی در جامعه،

مطالعة تطبیقی و نقد مکاتب و نظامهای سیاسی معاصر.

طرحهای پایان یافته

1. آسیب شناسی علوم سیاسی ـ سیدعلی موسوی سیدصادق حققت

2. بررسی تطبیقی منشأ مشروعیت در نظام سیاسی اسلام و دموکراسی لیبرال ـ کاظم جلالی

3. کثرت گرایی یا مداره سیاسی ـ غلامرضا مهدوی

4. مؤلفه های جامعه پذیری سیاسی ـ رجبعلی اختر شهر

5. دموکراسی لیبرال و مردم سالاری دینی ـ سیدمحمدناصر تقوی

6. عدالت و آزادی ـ سیدعلی محمودی

7. پیشینة تاریخی نظریه ولایت فقیه ـ احمد جهان بزرگی

8. دین و دولت ـ علی ربانی گلپایگانی

9. عدالت سیاسی در نظام سیاسی اسلام ـ بهرام اخوان کاظمی

10. جامعه مدنی، جامعه دینی ـ احمد واعظی

11. نظام سیاسی و دولت در اسلام ـ احمد جهان بزرگی

12. دموکراسی قدسی ـ علی اکبر رشاد

13. کارآمدی نظام سیاسی در اسلام ـ بهرام اخوان کاظمی

14. مدیریت سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی ـ حسین رمضانی

15. اصول سیاست و حکومت ـ احمد جهان بزرگی

16. تدین، حکومت و توسعه ـ محمد جواد لاریجانی

17. حکومت دینی از منظر استاد شهید مطهری ـ محمدحسن قدردان قراملکی

18. مبانی اندیشه سیاسی اسلام ـ عباسعلی عمید زنجانی

طرحهای در دست اجرا

1. مجموعه اندیشه سیاسی متفکران شیعی ـ جمعی از محققان

1/1. مقاله اندیشه سایسی سهروردی ـ محمدکریمی زنجانی اصل

2/1. اندیشه سیاسی نزد اندیشمندان شیعی (شیخ مفید) ـ سیدفاضل موسوی

3/1. اندیشه سیاسی نزد اندیشمندان شیعی (سیدجمال الدین اسدآبادی) ـ غلامرضا ضابط پور

4/1. اندیشه سیاسی محقق نراقی(ره) ـ سیدعبدالقیوم سجادی

5/1. اندیشه سیاسی آیت الله سیدجعفر کشفی عبدالوهاب فراتی

6/1. اندیشه سیاسی شیخ محمدحسین کاشف الغطاء ـ سیدمشتاق الحلو

7/1. اندیشه سیاسی صاحب جواهر ـ عباس ایزدی فرد

8/1. اندیشه سیاسی سیدلاری ـ علی اخترشهر

9/1. اندیشه سیاسی شهید مطهری ـ محمدحسن قدردان قراملکی

10/1. اندیشه سیاسی شیخ انصاری ـ محسن مهاجرنیا

2. کلام سیاسی شیعه ـ غلامرضا بهروز لک

3. اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری ـ محسن مهاجرنیا

4. مشروعیت سیاسی ـ علیرضا صدرا

5. اسلام سیاسی، جهانی شدن هویت انسان سیاسی ـ غلامرضا بهروزلک

6. نقد و بررسی نظریه های روابط بین الملل ـ محمد ستوده

7. ویراست دوم جلد سیاست دانشنامه امام علی(ع) ـ محمد جواد نوروزی

8. مبانی امنیت و دفاع در اندیشه سیاسی اسلام ـ محسن مهاجرنیا

3. گروه اقتصاد

اهداف و برنامه های کلی

کشف و تبیین نظام اقتصادی اسلام در قلمرو و مبانی بینشی و فلسفی، مبانی ارزشی، اهداف، الگوهای رفتاری افراد، گروهها و دولت در حوزة اقتصاد، منطق و ساختار حاکم بر چهار عنصر فوق،

طراحی نظری سازمان ها و موسسات نظام اقتصادی اسلام با توجه به مقتضیات زمان و مکان،

بسترسازی علمی جهت تحقق نظام اقتصادی اسلام،

تحقیق در زمینه مسائل مستحدثة فقهی و نیازهای نوپیدا در حوزة اقتصاد،

شبهه شناسی و پاسخگویی به شبهات مطرح در قلمرو اقتصاد اسلامی،

مطالعه تطبیقی و نقد سایر مکاتب و نظامهای اقتصادی،

مطالعات علمی و کاربردی و آسیب شناسی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران.

طرح های پایان یافته

1. آسیب شناسی دینی توسعه اقتصادی ـ ناصر جهانیان

2. مقدمه و فصل پایانی دام جهانی شدن ـ محمدرضا مالک

3. اسلام و نظام لیبرال ـ سرمایه داری (مجموعه مقالات) ـ جمعی از محققان

4. سیاستهای پولی و ابزارهای آن ـ سعید فراهانی فرد

5. ماهیت پول ـ احمدعلی یوسفی

6. پس انداز و سرمایه گذاری در اقتصاد اسلامی ـ سیدعباس موسویان

7. ترجمه و شرح کتاب توسعه اقتصادی یک نگرش جدید ـ حسن توانایان فرد

8. ارزشها و توسعه ـ محمدتقی نظرپور

9. جایگاه قرض الحسنه در نظام اقتصادی اسلام ـ علی اصغر هادوی نیا

10. الگوی تقاضا و ساختار تخصیص درآمد در اقتصاد اسلامی ـ سیدرضا حسینی

11. اهداف اقتصادی یا شاخصهای کلی توسعه یافتگی در نظام ـ ناصر جهانیان

12. بانکداری اسلامی ـ سیدعباس موسویان

13. نظام اقتصادی اسلام (ساختار کلان) ـ سیدحسین میرمعزی

14. نظام اقتصادی اسلام ـ هادوی تهرانی

15. بررسی تطبیقی جبران کاهش ارزش پول و ربا ـ احمدعلی یوسفی

16. نظام مالیاتی اسلام ـ علیرضا لشگری

17. نقد نظریه های دولت و اقتصاد ـ سعید فراهانی فرد

18. جایگاه سیاستهای اقتصادی در اسلام ـ سعید فراهانی فرد

19. قرض الحسنه و راهبردهای توسعه ـ مجید حبیبیان

20. نظام مالی اسلام ـ (مجموعه مقالات) ـ جمعی از محققان تدوین: احمدعلی یوسفی

21. انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام ـ علی اصغر هادوی نیا

22. اندیشه های اقتصادی ابن خلدون ـ نصرالله خلیلی تیرتاشی

23. دام جهانی شدن ـ حمیدرضا شهمیرزادی

24. اقتصاد کلان با نگرش اسلامی ـ سیدحسین میرمعزی

25. ترجمه کتاب الاسلام التحدی الاقتصادی عمر شابرا (اسلام چالش های اقتصادی) ـ میرمعزی، یوسفی، هادوی نیا

26. پول در نگاه فقه و اقتصاد ـ جمعی از محققان

27. ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی ـ به اهتمام احمدعلی یوسفی

طرحهای در دست اجرا

1. اصول حاکم بر توسعه اقتصادی از دیدگاه اسلام ـ امیرخادم علیزاده

2. ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی جلد 2 ـ سیدحسین میرمعزی

3. جهانی شدن اقتصاد براساس آموزه های اسلام ـ محمودرضا عصاری

4. اقتصاد علوی و برخی کاربردهای آن در عصر حاضر ـ احمدعلی یوسفی

5. مدیریت اقتصادی انفال (ثروتهای طبیعی) ـ سعید فراهانی فرد

6. تأثیر رشد اقتصادی بر درآمد فقرا ـ ناصر جهانیان

7. تورم و سیاستهای تورم زا از منظر اسلام ـ غلامرضا سرآبادانی

8. اقتصاد صدر اسلام ـ محمدرضا مالک

9. ابزارهای مشتقه و بررسی فقهی آن ـ غلامرضا معصومی نیا

10. اقتصاد و جهان بینی در قرآن ـ علی اصغر هادوی نیا

11. بررسی فقهی ـ اقتصادی ابزارهای مالی ـ سیدعباس موسویان

12. اقتصاد و قرآن (نیازها، انگیزه ها و اهداف) ـ علی اصغر هادوی نیا

همچنین گروه اقتصاد فصلنامة تخصصی «اقتصاد اسلامی» را منتشر می کند.

پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی

این پژوهشکده دارای پنج گروه علمی با عنوانهای: «تاریخ و تمدن»، «غرب شناسی»، «مطالعات انقلاب اسلامی» و «ادبیات اندیشه» «فرهنگ پژوهی» است.

اهداف و برنامه های کلی پژوهشکده

شناخت و بازپیرایی مواریث مکتوب علمی اسلامی در حوزة تاریخ، تمدن، فرهنگ و هنر ایران و اسلام،

تحقیق در زمینة کاستیهای دیرین و آسیب شناسی وضعیت کنونی و بررسی چشم انداز و چالش های آتی فرهنگ و تمدن اسلامی و ارائة راهکارهای شایسته جهت احیاء و ارتقای فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی و تعمیق پیوند نسل امروز با آن، بررسی و تبیین نظری پیشینه، مبانی، اهداف و فرآیند تحقق انقلاب اسلامی و مطالعه و بازشناسی مسائل و موانع انقلاب و راههای تحکیم اصول و توسعة آرمانها و ارزشهای متعالی آن، و مصون سازی طبقات اجتماعی در قبال تازش فکری ـ فرهنگی بیگانگان،

بازشناسی ماهیت و مؤلفه های فکر و فرهنگ غربی و نقد و ارزیابی علمی دستاوردهای تمدن جدید، و بررسی راههای توسعة اندیشه اسلامی و طرق اصطیاد عناصر انسانی و عقلانی و تمدن دیگر ملل،

نقد آثار منتشر و آراء مطرح شده در حوزه های مطالعاتی پژوهشکده.

1. گروه تاریخ و تمدن

اهداف و برنامه های کلی

مطالعة توصیفی، تحلیل و تطبیقی تاریخ تمدن ایران و اسلام، سیرة پیشوایان دینی و زندگی و آثار برجستگان علمی، فکری و اجتماعی جهان اسلام، و همچنین ارائة نتایج مطالعات به منظور افزایش و گسترش آگاهی و علایق اقشار فرهیخته و حفظ و تحکیم هویت ملی ـ دینی نسل جوان،

نظریه پردازی در قلمرو تاریخ و علوم مرتبط به آن، براساس مبانی و قواعد اندیشة دینی و با بهره گیری از منابع اسلامی،

نقد و ارزیابی علمی ـ فکری آراء و آثار ارائه شده، و همچنین پاسخگویی به شبهات مطرح در قلمرو علمی گروه، آسیب شناسی فرهنگ و تمدن اسلامی و ارائه نظرات و راهکارهای عملی برای تصحیح و احیای فرهنگ و تمدن، هنر و علوم اسلامی و همچنین همکاری علمی با دستگاهها و مراکز در این زمینه.

طرحهای پایان یافته

1. تأملاتی درباره اندیشه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میرزاحسین خان سپهسالار ـ عبدالکریم مشایخی

2. شکل گیری هویت ملی ایران ـ رضا شعبانی

3. بررسی نقش غرب در شکل گیری اختلافات ارضی و مرزی ـ محمدامیر شیخ نوری

4. مجموعه مقالات گفتگوی تمدنها ـ ابوالفضل خادمیان

5. جریانها و جنبش های مذهبی ـ سیاسی ایران در سالهای 1357 ـ 1320 ـ رسول جعفریان

6. ترجمه و تلخیص الصحیح جعفر مرتضی با عنوان سیرت جاودانه (2جلد) ـ محمدسپهری (چاپ دوم)

7. مراتب ظهور فلسفه سیاست در تمدن اسلامی ـ موسی نجفی

8. ترجمه کتاب امام علی(ع) و خوارج ـ محمد سپهری(چاپ دوم)

9. حوزه نجف و فلسفه تجدد درایران ـ موسی نجفی

10. تاریخ ایران اسلامی (صفویه از ظهور تا زوال) ـ رسول جعفریان (چاپ سوم)

11. تاریخ ایران اسلامی (از یورش مغولان تا زوال ترکمانان) ـ رسول جعفریان (چاپ سوم)

12. تایخ ایران اسلامی (از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان ـ رسول جعفریان(چاپ چهارم)

13. تاریخ ایران اسلامی (از پیدایش اسلام تا ایران اسلامی) ـ رسول جعفریان (چاپ چهارم)

14. نقش جریان روشنفکری در سکولاریسم تربیتی ـ جمیله علم الهدی (چاپ دوم)

15. جوان در چشم و دل پیامبر ـ محمدباقر پورامینی (چاپ پنجم)

16 اسلام و ایران ـ حجت الله ابراهیمیان

17. ماجرای غم انگیز روشنفکری در ایران ـ سیدیحیی یثربی

18. مروری بر عملکرد امیر کبیر در ایران ـ محمدامیر شیخ نوری

طرحهای در دست اجرا

1. روش تحقیق در تاریخ ـ حسین میرجعفری

2. پایه گذاری تمدن اسلام د رعصر رسالت ـ محمد سپهری

3. بررسی نقش علمای جبل عامل در گسترش اندیشه شیعی ـ منصور صفت گل

4. رفتار ایرانیان در قبال اعراب و خلافت اسلامی ـ سیدحسین فلاح زاده

5. تاریخ نگاری در دوره اسلامی ـ محسن الویری

6. تاریخ اسلام در آسیای مرکز ـ محمدامیر شیخ نوری

7. ترجمه کتاب تاریخ نگاری ایرانی ـ مهدی فرهانی مقدم

8. تاریخ تفکر سیاسی در دوره قاجار ـ تقوی

9. حمله روسها و مقاومت ایرانیان ـ خسروبیگی

10. فراز و فرود صفویه ـ منصور صفت گل

11. رمز اسلام و تشیع ایرانیان ـ سیدحسین فلاح زاده

12. مکتب تاریخ نگاری در اسلام و قیام امام حسین(ع)

13. درسهایی از مشروطه ـ رحمانیان

14. عوامل مؤثر در پیروزی یا شکست ایرانیان در جنگهای 200 سال اخیر ـ جواد ابوالحسنی

2. گروه مطالعات انقلاب اسلامی

اهداف و برنامه های کلی

تبیین مبانی نظری، علل و پیشینه های تاریخی و اجتماعی و فرآیند تحقق انقلاب اسلامی،

تحلیل و تبیین وقایع، مسائل و دستاوردهای انقلاب اسلامی،

نقادی مطالعات انقلاب اسلامی و ارزیابی عملکرد متولیان امور، بررسی موانع و آفات و ارائه راهبردهای مناسب در جهت تحکیم، تداوم و تکامل انقلاب و نظام اسلامی.

طرحهای پایان یافته

1. تأثیر انقلاب اسلامی بر کشورهای اسلامی ـ محمدباقر حشمت زاده

2. شبهه شناسی و مسأله یابی در باب انقلاب اسلامی ـ مسعود عبدالحسین پورفرد ـ حجت الله ابراهیمیان

3. آثار برون مرزی انقلاب اسلامی ـ منوچهر محمدی

4. اسلام و توسعه سیاسی ـ علی اختر شهر

5. آسیب شناسی انقلاب اسلامی ـ محمدرحیم عیوضی

6. متن درسی ریشه های انقلاب اسلامی ( به سفارش نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها) ـ محمدرحیم عیوضی

7. چارچوبی برای تحلیل و شناخت انقلاب اسلامی ـ محمدباقر حشمت زاده

8. ارتباط صهیونیستی ـ سیدابوالقاسم حسینی

9. مجموعه مقالات دربارة انقلاب اسلامی (جرعه جاری) ـ علی ذو علم

10. سیر تطور تفکر سیاسی اجتماعی امام(ره) ـ نجف لک زایی (چاپ چهارم)

11. انقلاب و ارزشها ـ علی ذوعلم

12. مجموعه مقالات اندیشه نامه حضرت امام(ره) ـ محمدرضا مرندی.

13. عادی سازی جنبشهای مردمی د رایران معاصر ـ داود مهدوی زادگان

14. چالش های امروز جامعه ما ـ سیداحمد زرهانی

15. نظریه تحول در اسلام رهیافتی در باب گفتمان دینی انقلاب ـ علی ذوعلم (چاپ دوم)

16. جامعه شناسی شعارهای انقلاب اسلامی ـ کتابخانة ملی (محمدحسین پناهی)

17. الگوی مطبوعات و رسانه های اسلامی ـ حمیدمولانا

18. تجربه کارآمدی حکومت ولایی ـ علم ذو علم

19. سیاست دفاعی راهبردی ـ جلال الدین فارسی

20. ارتباط ایران و امریکا ـ علی اختراشهر (چاپ دوم)

21. ما امریکا را زیر پا می گذاریم ـ محمدصائبی (چاپ دوم)

22. یک قرن ارتباط ـ علی اکبر ولایتی (چاپ دوم)

23. آینده انقلاب ـ علی عسکری

24. اصلاحات از دیدگاه اسلام ـ محمد حکیمی (چاپ دوم)

25. تأثیر انقبلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی ـ محمدباقر حشمت زاده

26. درآمدی برنظریه انقلاب اسلامی ـ نعمت الله باوند (چاپ پنجم)

27. جوان و رسالت حوزه ـ مجموعه مقالات)

28. ایرانی که می تواند بگوید نه! ـ رضا ثانی

29. کارنامه بیست ساله ـ علی ذوعلم (چاپ دوم)

30. گفت و گوی تمدنی ـ جعفر قربانی

31. درآمدی بر کارنامه فرهنگی انقلاب اسلامی ـ علی عسگری

32. فرآیند استقرار جمهوری اسلامی ـ محمد شفیعی فر

33. اصلاحات از دیدگاه اسلام ـ محمد حکیمی

34. جز لبخند چیزی نگفت ـ سیدعلی بنی لوحی

35. خورشید شلمچه ـ سیدعلی بنی لوحی (چاپ چهارم)

36. خبر بهشت ـ سیدعلی بنی لوحی (چاپ سوم)

37. شور عاشقی ـ سیدعلی بنی لوحی(چاپ بیستم)

38. ترجمه کتاب دام جهانی شدن (تهاجم به دموکراسی و رفاه) ـ حمیدرضا شهمیرزادی)

39. یک روز تا چزابه ـ سیدعلی بنی لوحی (چاپ شانزدهم)

40. مبانی دفاع از دیدگاه امام خمینی در دفاع مقدس ـ سیدعلی بنی لوحی (چاپ چهارم)

41. ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه ـ سلیمان خاکبان

42. انقلاب اسلامی و توسعه سیاسی ـ رجب علی اختر شهر

43. شناخت جریانهای سیاسی قبل و بعد از انقلاب ـ جلال الدین فارسی

44. بازخوانی فرضیه های علل وقوع انقلاب اسلامی ـ مصطفی ملکوتیان

45. جریان شناسی سیاسی چپ قبل و بعد از انقلاب اسلامی ـ حمید احمدی حاجیکلایی

46. نظارت همگانی (امر به معروف و نهی از منکر) ـ محمدحسن روزبه

طرحهای در دست اجرا

1. درآمدی بر جامعه شناسی روحانیت ـ سلیمان خاکبان

2. بررسی موانع مدیریتی مقابله باتهاجم فرهنگی ـ مسعود حاجی زاده میمندی

3. جنبش دانشجویی (بحث نظری) ـ مهدی مطهرنیا

4. اصلاح طلبی دینی و سکولار در ایران معاصر ـ داود مهدوی زادگان

5. جریان شناسی سیاسی اسلام گرا پس از انقلاب اسلامی ـ علی دارابی

6. جریان شناسی راست قبل و بعد از انقلاب اسلام ـ جهاندار امیری

7. سیر تطور جنبش های اسلامی در ایران معاصر ـ احمد دوست محمدی

8. چالش های سیاسی فراروی انقلاب و نظام اسلامی ـ محمدرحیم عیوضی

9. چالش های فرهنگی فراروی انقلاب و نظام اسلامی ـ علی ذوعلم

3. گروه غرب شناسی

اهداف و برنامه های کلی

شناخت، ارزیابی و شناساندن زوایای مختلف اندیشه، فرهنگ و سیاست غربی،

شناسایی راههای برقراری مرابطه و مفاهمه فرهنگی و اندیشه ای بین اسلام و غرب و اصطیاد عناصر انسانی و عقلانی دستاوردهای علمی آن به عنوان کانون نضج و رشد علم، اندیشه و تکنولوژی در جهان معاصر،

بررسی زمینه ها و اقتضائات مختلف صدور فرهنگ و اندیشه اسلامی به غرب به عنوان یکی از بهترین و مستعدترین مخاطبان اسلام

طرحهای پایان یافته

1. تبارشناسی کتاب مقدس ـ حسین کلباسی اشتری

2. آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب ـ کریم مجتهدی (چاپ دوم)

3. رویارویی غرب معاصر با جهان اسلام ـ ابراهیم مفتی

4. جنگ و صلح اثر تولستوی ـ محمدرحیم عیوضی

5. تسلای فلسفه اثر بوئیسیوس ـ سایه میثمی

6. کاندید، اثر ولتر، کریم مجتهدی

7. فلسفه دیگر تاریخ اثر هر در ـ کریم مجتهدی

8. کتاب اشعیا (عهده عتیق) ـ حسین کلباسی اشتری

9. کتاب ارمیانبی (عهد عتیق) ـ حسین کلباسی اشتری

10. انجیل یوحنا (عهد جدید) ـ حسین کلباسی اشتری

11. ایرانیان اثر آخیلس ـ رضا داوری اردکانی

12. نامه های ایرانی ـ مونتسکیو ـ کریم مجتهدی

13. اخلاق نیکو ماخوس ـ ارسطو ـ منوچهر صانعی دره بیدی

14. سیاست ـ ارسطو ـ منوچهر صانعی دره بیدی

15. شهر خدا ـ آگوستین ـ کریم مجتهدی

16. روشن نگری چیست اثر کانت ـ رضا داوری اردکانی

17. دن کیشوت اثر سروانتس ـ محمدرضا ریخته گران

طرحهای در دست اجرا

1. ترجمه کتاب مکینتایر منقد مدرنیته ـ آرش صالحی

2. تأثیر تحول آفرین انقلاب اسلامی بر نظریه های مطروحه در علوم انسانی ـ رضا فاضلی

3. تجددگرایی و پاتجددگرایی و اسلام ـ علیرضا قائمی نیا

4. بررسی و نقد نظر گاه شرق شناسی غربیان ـ حسین کلباسی اشتری

5. جهانی شدن و سکولاریسم (جهانی شدن و دین) ـ حسین کچوئیان

6. سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر ـ رضا داوری اردکانی (چاپ سوم)

7. غرب در جغرافیای اندیشه ـ مجید کاشانی

8. حیات فیلسوفان نامدار ـ حسین کلباسی اشتری

9. فرهنگ و مسیحیت در غرب ـ محمدرضا کاشفی

10. ترجمه کتاب روژه گارودی امریکاستیزی چرا؟ ـ جعفریاره (چاپ هفتم)

11. تروریسم غرب (ترجمه) ـ احمد نخستین جعفر یاره

12. مبانی صهیونیسم ـ حاکم قاسمی

13. امپریالیسم نوین غربی ـ محمد رحیم عیوضی

14. مسیحیان صهیونیست (صهیونیسم مسیحی) ـ علی بیگدلی

15. صهیونیسم و تاریخ نگاری معاصر ـ معحمد امیر شیخ نوری

16. نقد و تحلیل آثار برگزیده غرب ـ جمعی از محققان

1/16. دکتر فاستوس اثر کریستوفر مالرو ـ رضا داوری اردکانی

2/16. عناصر فلسفه حق اثر هگل ـ علی مرادخانی

3/16. بحران در علوم اروپایی ـ هوسرل ـ محمود خاتمی

4/16. عقل در تاریخ ـ هگل ـ محمود خاتمی

5/16. تأملات در فلسفه اولی ـ دکارت ـ پرویز ضیاشهابی

6/16. تاریخ دیوانگی در عصر خوداثر میشل فوکو ـ حمیده کوکب

7/16. قرارداد اجتماعی اثر روسو ـ محسن خلیجی

8/16. آنتیگون اثر سوفولکس محمدرضا ریخته گران

9/16. شهریار ـ اثر ماکیاولی ـ محسن خلیجی

10/16. در ستایش دیوانگی اثر اراسموس ـ سیدحسین فلاح زاده

11/16. فراسوی نیک و بد ـ علی کرباسی زاده اصفهانی

12/16. چنین گفت زرتشت ـ نیچه ـ علی کرباسی زاده اصفهانی

13/16. دیالکتیک روشنگری ـ علی مرادخانی

14/16. پروتاگوراس ـ افلاطون ـ پرویز ضیاشهابی

15/16. گرگیاس ـ افلاطون ـ پرویز ضیاشهابی

16/16. لویاتان ـ توماس هابز ـ فرشاد شریعت

17/16. جمهور افلاطون، سیدخدایار / مرتضی اصل

18/16. نوامیس افلاطون، سید خدایار / مرتضوی اصل

17. تاریخ فعلایت میسیونرهای مسیحی در ایران ـ ویداهمراز

18. واکنش غرب نسبت به تجدید حیات اسلام ـ مهدی رهبر

19. اومانیسم و حقوق بشر ـ سیدخدایار مرتضوی اصل

20. هزاره گرایی تطبیقی ـ حسین کلباسی اشتری

21. فمینیسم چیست؟ ـ طاهر رحمانی

22. ترجمه کتاب جهانی شدن باستعمار مجدد ـ محمدسالار کسرایی

23. ترجمه کتاب امریکاستیزی در جهان اسلام ـ احمد تقی زاده و سعید کلاهی

4. گروه ادبیات اندیشه

اهداف و برنامه های کلی

1. بسترسازی برای شکل گیری جریان ادبی معطوف به موقت و حکمت اسلامی و عطف توجه به نویسندگان ادبیات داستانی به سوی خلق آثار با درون مایه های غنی و بنیادین اندیشة دینی و رهاسازی معارف دقیق و عمیق مهجور مانده در حصار زبان دشوار و تخصصی معارف دینی و انتقال آنها از حوزة تعقل به حوزة احساس و اشاعة آن در میان اوساط جامعه،

2. مواجهة علمی و نقد آثار، جریانها و دیدگاههای فکری ـ فلسفی معارض در حوزة ادبیات داستانی،

3. نقد و بررسی مبانی، ماهیت و پیامدهای مکاتب مختلف ابدی،

4. مطالعة مقایسه ای بین مکاتب غربی ـ اسلامی در حوزة ادبیات،

5. مطالعة مبانی نظری ادبیات اندیشه ای اسلامی و سعی بر ارائة مدل های ادبی مناسب،

طرحهای پایان یافته

1. نقد مکاتب ادبی از کلاسیزم تا ساختارشکنی(جلد اول) ـ شهریار زرشناس

2. راز شهرت صادق هدایت ـ محمدرضا سرشار (چاپ دوم)

3. آذرخش و سایه ها(جلد اول) ـ مصطفی فعله گری

4. افکار و اندیشه های شیخ بهایی ـ کامران پارسی نژاد

5. جستاریهایی در ادبیات داستانی معاصر (مجموعه مقالات) ـ شهریار زرشناس

6. هویت شناسی ادبیات معاصر و نحله های ادبی (مجموعه مقالات اندیشه در ادبیات 1) ـ کامران پارسی نژاد شیرازی

طرحهای در دست اجرا

1. نهیلیسم در ادبیات داستانی غرب ـ شهریار زرشناس

2. نقد مکاتب ادبی (جلد دوم) ـ شهریار زرشناس

3. نقد و بررسی آثار صادق چوبک ـ جمعی از محققان (حامد رشاد)

4. آذرخش و سایه ها ـ (جلد دوم) ـ مصطفی فعله گری

5. نقد بررسی آثار داستانی معاصر (جلد اول) ـ جمعی از محققان (حامد رشاد)

6. نقد و بررسی آثار گلشیری ـ جمعی از محققان (حامد رشاد)

7. نقد و بررسی داستان داش آکل، اثر صادق هدایت ـ محمدرضا سرشار

8. نقد داستانهای مرگ ـ جمعی از محققان (حامد رشاد)

9. برترینهای ادبیات داستانی (دفتر اول) ـ جمعی از محققان (محسن پرویز)

10. برترینهای ادبیات داستانی(دفتر دوم) ـ جمعی از محققان (محسن پرویز)

11. نقد بوف کور صادق هدایت ـ محمدرضا سرشار

طرح دانشنامه نگاری دینی

دانشنامه، گسترده نگاشته ای است از خانواده دائرة المعارف ها که شامل مجموعه ای جامع و نظام مند از مقالات صاحب نظران برجسته در یک حوزه های فکری یا «دانش» است و با بالاترین درجه از اتقان و استواری و به صورت گزیده و فشرده تألیف می گردد.

در ایران معاصر، پدیدآوری مجموعه هایی از سنخ دانشنامه ها مورد توجه نبوده و در وضع موجود، ایجاد فرهنگ داشنامه نویسی در مراکز علمی کشور ـ به ویژه در حوزه علوم انسانی ـ بسیار با ارزش و راهگشا خواهد بود و بی تردید موجبات تحولاتی عظیم در توسعه و تعمیق فرهنگ و اندیشه دینی و ملی خواهد شد.

براساس این ضرورتها، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در صدد تحقق طرح «دانشنامه نگاری دینی» می باشد.

اهداف و رویکردها

تنسیق و ساماندهی مناسب معارف فکری و دینی با لحاظ نظرها و نیازهای نو،

اهتمام به نوآوری و گره گشایی در قلمرو اندیشة دینی و نظامات اجتماعی اسلام،

بازپژوهی و بازپیرایی آراء و اندیشه های دینی با توجه به نیازهای زمانه،

ایجاد بستر مناسب برای تعمیق و پویایی و بالندگی اندیشه دینی،

توسعه و تعمیق فرهنگ و اندیشه ملی در رهگذر تولید منابع مرجع و ماندگار،

پاسخگویی به نیازهای فکری نسل های آینده از طریق ثبت تاریخ و حقایق دینی،

تلاش برای ایجاد فرهنگ و پژوهش های گروهی به منظور ارتقاء سطح کیفی پژوهشها.

معرفی اجمالی مرکز دانشنامه ها

با اتکال به ذات اقدس باریتعالی به انگیزه تعمیق پژوهشهای نظام مند دینی با التزام به قوانین موضوعه کشوری و مقررات حاکم بر تشکیل مراکز و مؤسسات فرهنگی، مرکز دانشنامه ها به عنوان یکی از تشکیلات وابسته به معاونت آمور پژوهشی و همکاری های علمی پژوهشگاه تشکیل گردیده است.

موضوع فعالیت آن برنامه ریزی، مدیریت و پیگیری امور طراحی، تألیف و انتشار دانشنامه های پژوهشگاه می باشد که تحت برنامة جامع دانشنامه نگاری دینی سامان یافته است. ارکان اصلی مرکز دانشنامه ها عبارتند از: رئیس پژوهشگاه، معاون امور پژوهشی و همکاری های علمی پژوهشگاه، رئیس مرکز دانشنامه ها و سرپرستان دانشنامه ها.

شرح وظایف و ارتباط درون سازمانی ارکان فوق و زیرمجموعه های وابسته به آنها مطابق اساسنامه مرکز و همچنین آیین نامه های مصوب، تعریف شده و پیگیری و نظارت بر حسن اجرای وظایف برعهدة این مرکز می باشد.

سیر و سامانه تألیف دانشنامه ها

سیر و سامانة تألیف یک دانشنامه از ابتدا تا سرانجام بالغ بر سی مرحله اصلی است که هر یک از این مراحل خود شامل 2 تا 5 مرحله فرعی است. مراحل 30 گانه اصلی این چنین است:

تهیة طرح نخستینه،

طراحی کلی شاکلة موضوعی دانشنامه،

مسأله یابی شبهه شناسی در قلمرو موضوعی طرح،

مطالعه و تنظیم فرضیه یا فرضیه های کلان حاکم بر مباحث اصلی دانشنامه،

مدخل گزینی،

ساختاردهی مدخلها،

تهیة پیش طرح تحقیقی برای هر مدخل،

تهیة پرونده علمی برای هر مدخل،

شناسایی، گزینش، توجیه و بکارگماری محققان و مترجمان،

تهیه و تصویب طرحنامه های پژوهشی مدخلها (ارائه شده از سوی محققان) در شورای علمی دانشنامه،

انعقاد قرارداد و نگارش مقاله ها،

شناسایی، توجیه و تعیین اساتید راهنما و ارزیابان ذی صلاح برای هر مقاله (عنداللزوم)،

ارزیابی علمی چند بارة هر مقاله (از جمله نظارت مستمر استاد راهنما {به فراخور نیاز}، بررسی ارزیابان علمی، ملاحظة معاونت امور پژوهشی دانشنامه، وارسی و نظردهی در حلقه کارشناسی مربوطه، بررسی و تصویب توسط شورای علمی و ملاحظه و تأیید نهایی سرپرست دانشنامه)،

اعمال اصلاحات هر مقاله از سوی مؤلف (بر حسب مورد و با نظر حلقة کارشناسی و شورای علمی)،

بازپروری برخی مقالات توسط ویراستار علمی،

اعراب گذاری آیات و روایات و بازنگری ترجمه ها،

مصدریابی، وارسی پانوشتها، یکدست سازی ارجاعات و منابع و به سامان کردن کتابنامة مقالات،

ویرایش صوری و ادبی مقالات،

بازویراست و رفع نواقص و نقایص بازمانده (سرویراستاری)،

حروف زنی،

مقابله و تصحیح و نمونه خوانی چندباره متن حروف زنی شده،

بازبینی واپسین و تأیید نهایی مؤلفان،

چکیده نگاری،

سازماندهی نهایی مجلدهای دانشنامه،

نمایه پردازی،

تهیة فهرستهای اجمالی و تفضیلی،

صفحه آرایی،

طراحی جلد،

چاپ،

تبلیغ و توزیع،

مراحل طرح

طرح دانشنامه نگاری دینی به صورت چند مرحله ای در حال اجرا است:

در مرحله اول و براساس اولویتها، تألیف دانشنامة «امام علی(ع)» اتمام یافت.

در مرحله دوم، تألیف دانشنامة «فرهنگ فاطمی(س)» و «قرآن شناسی فاز اول» «قرآن شناسی فاز دوم» و «سیره نبوی» در دست انجام است.

در مرحله سوم نیز تألیف دانشنامه «فلسفه دین» و «اندیشه امام حسین(ع)» آغاز خواهد شد.

در ادامه به توضیح هر یک از دانشنامه های مزبور می پردازیم.

دانشنامه امام علی(ع)

دانشنامة امام علی(ع) گسترده نگاشته ای است، موضوعی در زمینة شخصیت، سیره و اندیشه های امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) و پدیده های معاصر و پس از عصر آن حضرت که پیوندی وثیق با شخصیت و مکتب آن بزرگوار دارد، که در شش هزار صفحه و در سیزده جلد سامان یافته است.

این مؤسوعة علمی، شامل یکصد و ده مدخل اصلی، و حدود سه هزار مدخل فرعی در ده حوزه است که زیر نظر حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر رشاد در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با همکاری بیش از دویست تن از دانشوران و استادان حوزه و دانشگاه تألیف شده است.

مخاطبان دانشنامه، ارباب فکر و فرهنگ ودانش آموختگانی اند که دغدغه مند مباحث فکری دینی معاصرند و علاقه مند هستند این مباحث را از منظر کارگشای امیرالمؤمنین(ع) به تماشا بنشینند.

دانشنامه در اواخر سال 1382ش. به چاپ دوم رسیده و ویرایش دوم آن در دست تهیه است.

ویژگیها

دانشنامه امام علی(ع) حائز ویژگیهای منحصر به فرد و متنوعی ا ست که آن را در بین اثار دیگر از این دست، برجسته و متمایز کرده است. از جمله امتیازات این اثر عبارت است از:

اهتمام ویژه به تجزیه و تحلیل و تبیین مباحث فکری معاصر و قضایای نوپدید، با استناد به کلمات و سیرة امام حکمت و بلاغت، علی(ع)،

بررسی مقایسه ای پاره ای از نظریات معاصر در مباحث تئوریک،

تنوع موضوعات و جامعیت نسبی مجموعه، در زمینة بررسی زوایای گوناگون و ابعاد مختلف شخصیت و اندیشه آن بزرگوار، ساختار مندی و همسو بودن موضوعات مطرح شده در مقالات، تفصیل در تحقیق موضوعات و اجتناب از کلی گویی،

تقلییدگریزی و عدم اتکا به مشهورات و تحلیلهای شایع و نهراسیدن از نتایج نوپدید، ضمن رعایت احتیاط علمی در تألیف مقالات،

استقصا و تتبع جامع مضامین خط و رسائل و روایات رسیده از حضرت، در قلمرو مدخلهای مورد تحقیق

همسانی و یکدستی مجموعه از لحاظ رعایت قواعد علمی پژوهش و نگارش،

استناد به منابع دستاول در موضوعات تاریخی و سیروی،

استفاده از زبان علمی و نثر معیار و پرهیز از آوازه گری و شعارپردازی،

اشتمال بر شبکه معنایی جامع و نمایه ها و فهارس موضوعی.

نویسندگان دانشنامه

از دیگر امتیازات دانشنامه، تنوع نویسندگان آن، از لحاظ تخصص و رویکردهای متفاوت علمی است. نویسندان مقالات دانشنامه را آمیزه ای از پیشکسوتان و صاحبنظران عرصة فکر و فرهنگ، و نیز پژوهشگران جوان حوزه و دانشگاه تشکیل می دهند.

هر یک از مقالات دانشنامه، به حسب موضوع، به قلم متخصص آن رشته سپرده شده، سپس از سوی چند صاحبنظر در مراحل مختلف، به دقت ویرایش علمی و صوری شده است.

حضرات اساتید و دانشوران: عبدالله جوادی آملی، سیدمرتضی عسگری، سیدجعفر شهیدی، رضا استادی، سیدجعفر مرتضی عاملی، رضا داوری، سیدجعفر سیدان، علی ربانی گلپایگانی، سیدمحمدرضا مدرسی، محمد هادی معرفت، محمد سروش، رسول جعفراین، سیدمصطفی محقق داماد، علی دوانی، علی ابوالحسنی(منذر)، محمدعلی سادات، مهدی مهریزی، محمدعلی جاودان و... از نویسندگان این مجموعه اند.

ساختار موضوعی

ساختار علمی دانشنامه امام علی(ع) در ده زمینه کلان به سامان شده است. هر یک از محورهای کلان نیز ـ به فراخور تنوع و میزان مقالات ـ به شاخه های تخصص تر تقسیم شده و در یک یا چند مجلد عرضه شده است.

علاوه بر دوازده جلد اصلی یک مجلد با عنوان «درآمد» حاوی مقدمه اصلی اثر، فهارس تفصیلی، نمایه های موضوعی، چکیده مقالات، شناختنامه قلمزنان و همکاران و... فراهم شده است.

ساختار موضوعی دانشنامه به شرح زیر است:

حکمت ومعرفت (جلد اول)،

مبدأ و معاد (جلد دوم)،

نبوت و امامت (جلد سوم)،

اخلاق و سلوک (جلد چهارم)،

حقوق (جلد ششم)،

اقتصاد (جلد هفتم)،

تاریخ (جلد هشتم و نهم)،

سیره (مجلدات دهم و یازدهم)،

مرجع شناسی (جلد دوازدهم).

جوایز علمی

دانشنامه امام علی(ع) درمدت کوتاه پس از انتشار تقریباً از تمامی جشنواره های معتبر کشور نشان علمی دریافت نموده است. این جوایز به شرح زیر می باشد:

کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ـ 1382ش.

برترین پژوهش دینی کشور(کنگره دین پژوهان) ـ 1380ش.

کتاب سال حوزه ـ 1382ش.

برنده جایزه هیأت داوران کتاب سال ولایت ـ 1382ش.

دانشنامه فرهنگ فاطمی(س)

معرفی تخصصی زوایای مختلف زندگانی، سیره و تعالیم حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان الگوی عینی زن مسلمان از یک سو، و ابراز از دیدگاه اسلام در خصوص تازه ترین مسائل زن و خانواده از دیگر سو موجب گردیده تا تألیف این دانشنامه که گامی است بلند درجهت ارتقاء جایگاه زن مسلمان در جهان معاصر با هداف زیر در دستور کار پژوهشگاه قرا رگیرد و تألیف آن از نیمه سال 1381ش. آغاز گردد.

تعریف

دانشنامه فرهنگ فاطمی(س) گسترده نگاشته ای است «ساختار موضوعی» هشت جلدی در دو بخش عمده:

تبیین زندگانی، سیره و تعالیم حضرت فاطمه زهرا(س) (به مثابه الگوی عینی زن مسلمان)،

تحلیل علمی نظری مباحث مربوط به حرمت و حقوق زن، هویت و منزلت نهاد خانواده و سایر مسائل اساسی معطوف به این دو مقوله با استناد به منابع اندیشة دینی و باتوجه به آراء جدید و نظرها و نیازهای جامعة معاصر،

اهداف و رویکردها

تبین جامع و علمی تاریخ زندگاین و منزلت الهی حضرت فاطمه زهرا(س) به منظور رفع ابهامات و پاسخگویی به شبهات کلامی تاریخی و نیز افشا و تحلیل تحریفات و انحرافات،

توصیف و تحلیل بینش، منش و کنش (تعالیم، اخلاق و سیرة) آن بزرگوار، به مثابه نمونة انسان کامل، به منظور ارائة الگوی عینی زن مسلمان،

تبیین ماهیت و مرتبت، حرمت و حقوق زن، مبانی و منزلت نهاد خانواده و حقوق و تکلیف ارکان آن از منظر اسلام، به شیوه ای اجتهادی و نظریه پردازانه و روزآمد، به منظور گرهگشایی و روشنگری، رفع شبهات و تحریف زدایی در این زمینه ها،

نقد نظرها و نظریه های نوپدید و راجی در جهان و آسیب شناسی نگرشهای متحجرانه و متجددانه در خصوص زن و نهاد خانواده در جوامع اسلامی.

ساختار علمی و موضوعی

مباحث دانشنامه در قالب یکصد و بیست مدخل اصلی و حدود ده هزار مدخل فرعی حول سه محور کلان زیر ترتیب و تنظیم یافته است:

«منزلت و شخصیت فاطمی» که به تاریخ زندگانی و سیره حضرت و منزلت و جایگاه الهی ایشان می پردازد. این بخش همچنین عهده دار طرح دیدگاههای مطرح در مورد آن بزرگوار و بررسی آثار منتشره و منابع مکتوب موجود در مورد آن حضرت است.

«حکمت فاطمی» که اندیشه و تعالیم فکری حضرت را طرح و تحلیل میکند، و از نظر ایشان به مباحث حکمی و معارف دینی می نگرد.

«زن و خانواده» که ماهیت و مرتبت و حقوق و حرمت زن و نهاد خانواده از منظر اسلام، و طرح و نقد آراء و نظریه های موجود در این زمینه راتبیین می کند.

دانشنامه قرآن شناسی

با توجه به گسترش روزافزون «شبهات» در خصوص هویت و حقانیت قرآن (به ویژه در غرب) ضرورت پاسخگوی متقن و مستند به آن، غیرقابل انکار است، از سوی دیگر، تحولات زمانه و نیازهای نوپدید لزوم تحلیل روزآمد دیدگاههای قرآنی را دو چندان نموده است. دانشنامه قرآنشناسی، گامی اساسی در جهت تعمیق و توسعه معارف قرآن و صیانت از عقاید اسلامی به شمار می رود.

تعریف

دانشنامه قرآن شناسی، گسترده نگاشته ای است ساختار موضوعی، در هشت جلد و مشتمل بر چهارصد مدخل کلان که در دو محور عمدة زیر در گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تألیف می شود:

مباحث پیرامون قرآن(علوم قرآنی)

مباحث درون قرآنی(معارف قرآن)

تحقیق و تألیف مرحلة نخست دانشنامه از ابتدای تابستان سال 81ش. آغاز شده و مرحلة دوم دانشنمه از اواسط سال 84ش. آغاز شده و در مرحله مدخل گزینی و محقق یابی است. هم اکنون مراحل پایانی کار علمی آن سپری می شود.

اهداف و رویکردها

1. معرفی درست و دقیق قرآن کریم و تبیین متقن و مستند هویت و حقانیت آن،

2. تبیین بالندگی و کارآیی تعالیم قرآن مجید،

3. تحلیل روزآمد دیدگاههای قرآنی با لحاظ نظرات نوپدید و نیازهای معاصر،

4. نقد آراء انحرافی و پاسخ به پرسش های اساسی و شبهات شایع درباره قرآن.

ساختار علمی و موضوعی

بخش اول شامل مباحث برون قرآنی که به دو محور کلان زیر تقسیم می شود:

1. «منطق فهم قرآن» که به مبانی و روش شناسی درک کلام الاهی و سنجش و آسیب شناسی معرفت تفسیری می پردازد.

2. «قرآن شناخت» که به مباحث تاریخ قرآن و علوم قرآنی می پردازد.

لازم به ذکر است در هر محور یک یا چند گروه علمی متشکل ازکارشناسان زبده و متخصص در موضوع عهده دار طراحی، هدایت و ساماندهی امور علمی است و شورای علمی متشکل از صاحبنظران برجستة علوم قرانی به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیری در امور علمی بر فعالیت گروهها نظارت دارد.

بخش دوم شامل مباحث درون قرآنی است و هر یک از گروههای علمی دوازده گانه پژوهشگاه عهده دار مباحث خاص یک حوزه از آن می باشد. این بخش قریب به هفتصد مدخل را در بر می گیرد.

دانشنامه سیره نبوی(ص)

دانشنامة سیره نبوی، دائره المعارفی است ساختار موضوعی، در پنج جلد، مشتمل بر یکصد مدخل کلان و حدود هزار و پانصد مدخل فرعی که پیرامون سیره، تعالمی و آموزه های حکمی و عملی حضرت رسو ل نگارش می یابد. برخی دلایل طراحی این پروژه تحقیقاتی بدین شرح است:

ـ ضرورت تحلیل و بررسی سیره نبوی با توجه به تأکیدات مکرر و صریح قرآن کریم مبنی بر لزوم تبعیت از آن حضرت،

ـ دفع غیرمستقیم شبهة توجه بیش از اندازه شیعیان به امامان و عدم توجه به حضرت رسول اکرم،

ـ ناقص بودن مباحث سیرة نبوی در کتب تاریخ اسلام، علیرغم تعداد این آثار و ارائه تصویر نظامی از سیرة حضرت،

ـ وجود رویکردهایی صرفاً تاریخ نگارانه، صرفاً صحابه شناسانه، صرفاً گزارشی و.... در آثار تولید شده یا در حال تولید در مراکز پژوهشی در زمینه سیرة نبوی در ازاء اتخاذ رویکرد تحلیلی و سیره محور.

اهداف و رویکردها

1. تبیین جامع و علمی زندگانی، و منزلت الاهی رسول اعظم(ص)، به منظور رفع ابهامات و پاسخگویی به شبهات کلامی، تاریخی و نیز افشاء و تحلیل تحریفات و انحرافات،

2. توصیف و تحلیل بینش، منش و کنش (تعالیم، اخلاق و سیره) آن بزرگوار و تبیین بالندگی و کارآیی آموزه های آن،

3. نقد نظرها و نظریه های نوپدید و رایج و آسیب شناسی نگرشهای متحجرانه و متجددانه در خصوص تعالیم آن بزرگوار.

دانشنامه فلسفه دین

با تحولاتی که در چند دهه اخیر ـ به ویژه از رهگذر پیروزی انقلاب اسلامی ـ در کارکردهای اجتماعی «دین» ایجاد شده و دین را از حاشیه به صحنه وارد ساخته است، بحث درباره «فلسفه دین» رونق خاصی یافته است. در این راستا، فلسفه دین که در فضای الهیات مسیحی و تحولات تاریخی غرب متولد شده، نمی تواند، ارزیابی دقیقی از «دین اسلام» داشته باشد، لذا، فلسفه دین موجود، ضمن تقابل با دین اسلام، شبهات و مسائل مختلفی را پیش روی ما قرارداده است.

تألیف این دانشنامه، برای نخستین بار در جهان اسلام، نگاهی است جدید (و در بستر فرهنگ و تمدن اسلامی) به فلسفه دین به منظور ارزیابی محققان از دین و کارکردهای آن.

تعریف

دانشنامة فلسفه دین، گسترده نگاشته ای است ساختار موضوعی معطوف به نظر ها و نیازهای معاصر در حوزة دین پژوهی که در زمینة فلسفة «دین» سامان می یابد.

اهداف کلی و رویکردها

پژوهش درباره دانش فلسفه دین و مقارنه و نقد آراء ومناظر مطرح در آن،

تبیین ماهیت مبادی و مبانی دین و گزاره ها و آموزه های دینی (براساس دستگاه تعقلی اسلامی)،

طرح و نقد مناظره مختلف در زمینه فلسفه دین.

اندیشه نامة امام حسین(ع)

تعریف

اندیشه نامة امام حسین(ع) گسترده نگاشته ای است، ساختار موضوعی. مشتمل بر حدود یکصد مدخل کلان، حول تعالیم و سیره امام حسین(ع) و زوایای اندیشه ای نهضت آن حضرت که به سه رویکرد عمدة فلسفی، اجتماعی و سیاسی و براساس نیازهای معاصر سامان می یابد.

اهداف کلان

تحقیق و تألیف روشمند، منسجم، فراگیر و موضوعی تعالیم و حکمت نظری وعملی امام حسین(ع)، در حوزه های مختلف با لحاظ منزلت الهی و ابعاد شخصیت و سیرة آن بزرگوار،

تبیین و تحلیل مبانی، ماهیت و مؤلفه ها، اهداف، آرمانها و پیامهای نهضت حسینی(ع)،

بررسی راهکارهای پویایی و پایانی (استمرار) نهضت حسینی(ع) در جامعة اسلامی،

تحریف زدایی، رفع ابهامات و پاسخگویی به شبهات القایی.

مجلات علمی

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلام و مؤسسات وابسته در حال حاضر شش مجله با عنوانهای: «قبسات»، «ذهن»، «اقتصاد اسلامی»، «کتاب نقد»، «زمانه» و «فقه و حقوق» را منتشر می کند. همچنین فصلنامه های «الحکم» به زبان عربی و «AL Hikmah» به زبان انگلیسی نیز در آینده نزدیک انتشار خواهند یافت.

قبسات

قبسات دفتری است گشوده برای پرداختن به مباحث فکری، فلسفی و فرهنگی اجتماعی که در حوزه معرفت پژوهی، دین شناسی و معارف و نظامات اجتماعی اسلامی مطرح است. قبسات عرصه ای است برای تبیین نظری متقن و عقلانی پی ساختهای تفکر دینی، نظام ارزشی اسلام و مبانی آرمانی انقلاب اسلامی و پاسخگویی به پرسشهای دین یمعاصر با تأکید بر نیازمندیهای طبقة تحصیل کرده با گرایشهای گوناگون فکری، طبق معیار تفکر اصیل وحیانی.

این پژوهشنامه، یکی از پرتیراژترین مجلة دارای درجه علمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و در 40 شماره ای که تاکنون از آن منتشر شده به موضوعات متنوع و مختلفی از قبیل مطالب ذیل پرداخته است:

1. عقلانیت

2. فلسفة دین

3. علم و دین

4. دین و دنیا

5و6. دین و آزادی

7. دین و توسعه

8و9. روانشناسی دین

10و11. حکمت صدرایی

12. معرفت شناسی

13. دین و اخلاق

14. تمدنها، فرهنگها؛ تقابل یا تعامل

15و16. مبانی معرفتی و کلامی فقه

17. هرمنوتیک دینی

18. منطق فهم دین

19. انیدشه علوی

20 و 21. اندیشه سیاسی

22. احیاگری

23. قرائت پذیرانگاریِ دین

24. عرفان

25. زبان دین

26. تجربه دینی

27. دین پژوهی معاصر، روی کردهای و رهیافت ها

28. دین پژوهی معاصر، نگاه ها و نقدها

29. قرآن پژوهی

30. فلسفه فقه

31. ویژه نامه حکمت مطهر

32. فلسفه فقه

33. فلسفه فرج و جهانی شدن

34. علوم انسانی ـ اسلام (امکان، چالش ها و روشن شناسی)

35. دین و فلسفه

36. فطرت

37. پلورالیزم دین

38. فلسفه کلام

39و40. فلسفه های مضاف

قبسات در نخستین دوره جشنواره مطبوعات اسلام به عنوان «نشریه برتر در رده پژوهش تخصصی» برگزیده شد.

ذهن

ذهن تنها نشریه تخصصی معرفت شناسی ایران است که از سویی با هدف بازپژوهی و بازپیرایی، تعمیق وتوسعة مبانی و مباحث معرفت شناسی اسلامی، مطالعة تطبیقی و ارزیابی نحله ها و نظریه های معرفت شناسی کلاسیک، معاصر و جدید، گسترش زمینة تعاطی آراء و تضارب افکار در قلمرو معرفت شناسی همراه با برقراری ارتباط زنده و سازنده میان صاحبنظران در داخل و خارج و سعی در تبیین نقاط، مبانی و لوازم تلاقی آراء و نظریه های معرفت شناختی با اندیشة دینی ـ فلسفی اسلامی و پاسخگویی به سؤالات مطرح منتشر می شود.

از سوی دیگر بر حسب مناسبت و ضرورت، به مباحث و دانشهای مماس و مجاور با معرفت شناسی مانند علوم شناختی، علم و الهیات، هرمنوتیک و... نیز می پردازد.

تاکنون 25 شماره از این نشریه منتشر شده ا ست.

ذهن می کوشد تا در هر شماره به موضوعی خاص در حوزة معرفت شناسی معطوف شود.

برخی از محورهایی که در شماره های اخیر بدان پرداخته شده، عبارت است از:

نظریه های توجیه، نسبی گرایی، شک گرایی، نظریه های صدق، رئالیسم، علم حضوری، عقلانیت، فلسفه علم، علم و دین.

فقه و حقوق

فقه و حقوق، نشریه ای علمی تخصصی در حوزه فقه و حقوق اسلامی است که براساس، قلمرو و خطوط مشی زیر منتشر می شود:

اهداف و قلمرو

1. ظام حقوقی اسلام و ارائه مدلهای کاربردی و نیز ارائه راهنمای علمی و عملی جهت تحقق آن،

2. نقد مکاتب و نظام های حقوقی.

3. بازپژوهی، بازپیرایی و تنسیق علوم فقهی،

4. آسیب شناسی و پاسخ به شبهات مطرح در حوزه فقه و حقوق،

5. آسیب شناسی ابعادنظری و عملی سیستم حقوقی جمهوری اسلامی.

6. وتبیین اصول و پی ساخت ها و مسائل فقهی و حقوقی اسلام و دفاع عالمانه و مستدل از آن.

7. تبیین دانشهای وابسته به فقه (فلسفه فقه اصول فقه مقاصد شریعت و...)

8. مطالعه تطبیقی مکاتب و نظامهای حقوقی به منظور توسعه و تعمیق نظام فقهی و حقوقی اسلام و پاسخگویی به شبهات مطرح

9. بررسی مسائل نوپدید و ارائه راه حل های مبتنی بر مبانی نظام فقهی و حقوقی اسلام

10. نقد و بررسی قوانین موضوعه و تلاش برای حل مشکلات حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران.

تاکنون 8 شماره از این فصلنامه منتشر شده که علاوه بر مقالات متنوع، عناوین زیر را در سر مقاله ها به بحث گذارده است.

11. فقه و حقوق اسلامی؛ چالش ها، کاستی ها و بایستگی ها 2. نظام حقوقی و کارآمدی 3. حقوق اسلامی دانش معاصر 4. فقه، اصالت و کارآمدی 5. گفتمان عدالت 6. فقه و مصلحت 7. قانون مجازات اسلامی، پایان مدت آزمایش و انتظارات.

اقتصاد اسلامی

اقتصاد اسلامی، مجله علمی تخصصی است که به منظور طرح و توسعة مطالعات بنیادی و کاربردی در باب اقتصاد اسلامی و اقتصاد ایران می باشد که تا کنون 22 شماره از این نشریه با اهداف زیر منتشر می شود:

تبیین اصول و پی ساختها و مسائل اساسی نظام اقتصادی اسلام و دفاع عالمانه و مستدل از آن،

آسیب شناسی و نقد منطقی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، نقد و بررسی مقایسه ای مکاتب و نظریه های اقتصادی،

بررسی مسائل مستحدثه فقهی و نیازهای نوپیدار در حوزة اقتصاد،

اقصتصاد اسلامی برای تحقق اهداف فوق، محورها و موضوعات زیر را با نگرش اسلامی طرح می کند:

اقتصاد کلان

اقتصاد خرد

پول و بانکداری

بخش عمومی

نظام اقتصادی

رشد و توسعه

اقتصاد ایران

مسائل مستحدثه فقهی و حقوقی اقتصادی

ترجمه مقالات

تازه های اقتصاد اسلامی

اصلاح ساختار بازار مالی

تا کنون دوازده شماره از این مجله منتشر شده که علاوه بر مقالات متنوع، عناوین زیر را در سر مقاله ها به بحث گذارده است:

ارزیابی برنامه های اول و دوم توسعه از منظر آرمانهای اقتصاد اسلامی

امنیت اقتصادی و چالشهای اقتصاد ایران

ایران و پدیده جهانی شدن

سرمایه گذاری خارجی و استقلال و عزت اسلامی

آیا اقتصاد ایران، اسلامی است؟

آیا بانکداری ایران، اسلامی است؟

آیا نظام مالیاتی ایران، اسلامی است؟

گسترة اسلام در عرصه اقتصاد

آغاز دوران جدید

بانک مرکزی و صندوق های قرض الحسنه

اصلاح ساختار بازار مالی

اصلاح نظام بانکی

کتاب نقد

فصلنامة کتاب نقد سعی دارد عرصه ای باشد برای تضارب آراء و ارائه نقد و ارزیابی نظرات و عقاید گوناگون در حوزه فلسفه، دین پژوهی، و مباحث نظری فرهنگ، سیاست، فقه و حقوق و سایر ساحات اندیشه و فکر با توجه و تاکید بر استفادة کارآمد از ادبیات نقد و بهره گیری از نظرات و تأملات محققان حوزه و دانشگاه، جهت پاسخگویی به سؤالات و شبهات موجود در فضای فکری ایران معاصر.

تا کنون از کتاب نقد 39 شماره منتشر شده است.

این نشریه به همکاری برخی از گروههای علمی پژوهشگاه منتشر می شود، و پرتیراژترین مجله نظری کشور است:

موضوعات مطرح شده در شماره های پیشین کتاب نقد:

1. سکولاریسم

2و3. دین و دنیا

4. پلورالیزم دینی و تکثر گرایی

5و6. تفسیر به رأی، نسبیت وهرمنوتیک

7. فقه و دولت

8. اسلامیت و جمهوریت

9و10. دیانت و مدنیت

11. اسلام و نظام لیبرال سرمایه داری

12. حقوق زن

13. نقد تاریخنگاری معاصر در حوزة انقلاب

14و15. خشونت و تساهل

16. اصلاحات

17. فمینیسم

18. رفتار علوی(1)

19. رفتار علوی(2)

20و21. دموکراسی

22. جریان شناسی

23. دین و قرائت پذیری

24و25. جهانی شدن

26و27. تحجر، تجدد، روشن اندیشی

28. ناسیونالیسم

29. کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان

30. فلسفه اخلاق

31. کنوانسیون

32. صهیونیسم

33. گفتمان دین پژوهان

34. علوم انسانی اکنون و آینده

35. عرفان های منهای شریعت

36. حقوق بشر

37. گفتمان عدالت

38. خاتمیت و امامت

39. صوفیگری

کتاب نقد در نخستین دوره جشنواره مطبوعات اسلامی به عنوان «نشریه برتر در رده پژوهش عمومی» برگزیده شدند.

زمانه

زمانه نشریه ای است تخصصی در حوزة «اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر» که براساس اهداف، قلمرو و خطوط مشی زیر منتشر می شود.

اهداف و قلمرو

تحلیل و نقد اندیشه های سیاسی و اجتماعی مطرح ایران در سدة اخیر،

بررسی و تحلیل نقاط عطف تاریخ ایران معاصر،

جامعه شناسی و جریان شناسی سیاسی ایران معاصر،

تبیین مبانی نظری، پیشینه و علل اجتماعی تاریخی و فرآیند تحقق انقلاب اسلامی،

تبیین مبانی، روش شناسی فکری و آرمانهای حضرت امام(ره)،

آسیب شناسی انقلاب اسلامی و بررسی راههای تحکیم و تکامل آن،

تحلیل و بررسی مسائل جهانی مرتبط با ایران و جهان اسلام،

نقادی آراء و اثار مطرح در زمینة قلمرو موضوعی مجله،

بیان و تحلیل اخبار و رویدادهای جاری فکری، فرهنگی و سیاسی ایران

خطوط مشی

1. تلاش در جهت پیشتازی در طرح مباحث مربوط به قلمرو موضوعی مجله

2. گزینش موضوعات بدیع، نوآمد و اهتمام به ارائة «نظریه»، «راهکار» یا «بیانی» تازه در قلمرو مجله و پرهیز از رویکردهای کلیشه ای و احساسی،

3. اهتمام به حفظ و ارتقای روزافزون اتقان و قوت علمی مباحث،

4. اتخاذ مواضع مستقل از جناحهای سیاسی و پرهیز از ورود در نزاعهای جناحی،

5. پایبندی به موازین اسلام و مبانی و مواضع اصولی انقلاب اسلامی،

6. التزام به اخلاق علمی و صنفی در نقد و نقل مطالب و آراء.

زمانه علاه بر مباحث جاری، موضوعات زیر را نیز در شماره های مختلف به تفصیل مورد بررسی قرار داده است: انقلاب اسلامی، نقد و نوآوری، امنیت ملی، جهانی سازی، شرق شناسی، مشروطیت، وقایع شهریور 1320، روابط ایران و آمریکا، جنبش دانشجویی.

تاکنون 48 شماره از این ماهنامه منتشر شده و مورد توجه علاقمندان قرار گرفته است.

مؤسسات وابسته

پژوهشگاه مجازی

ضرورت تأسیس پژوهشگاه مجازی(الکترونیکی)

تحولات چشم گیر در عرصه تکنولوژی در عرصه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و ایجاد زمینه بهره گیری از آن در دهه 1990م.، مؤسسات پژوهشی و دانشگاهها را بیش از سایر مؤسسات متوجه ضرورت تعریف جایگاه خود در این عرصه نوین نمود. شاید بتوان گفت که این تکنولوژی، سرعت و کیفیت پژوهش را به میزان غیرقابل تصوری افزایش داد و باب تحول در تمامی عرصه های دانس و تکنولوژی را باز کرد.

در حال حاضر ایجاد پژوهشگاههای الکترونیکی یکی از اهداف و آرمانهای مهم در میان کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. در دسترس قرا رگرفتن مخازن بزرگ اطلاعاتی مراکز پژوهشی، گسترش تعاملات سهل و سریع محققان درون رشته ای و بین رشته ای در قلمرو جهانی، در معرض قرار گرفتن دستاوردهای پژوهشی محققان جهت ارزیابی و هرگونه دیگر از بهره برداری و...، از جمله مزایایی است که از ورود به این حوزه متصور می باشد.

در این میان، بهبود کیفیت تحقیقات با حداکثر انعطاف پذیری، پرهیز از موازی کاری و تکرار غیرمفید، صرفه جویی در زمان و هزینه و... از شاخص هایی است که استفاده از این مقوله را برای مؤسسات پژوهشی پراهمیت ساخته است.

شایان توجه است: تأسیس پژوهشگاه الکترونیک در حوزه دین پژوهی ودانش های وابسته، نخستین تلاشی است که در مسیر ورود به ا ین عرصه در علوم انسانی صورت می گیرد.

در حال حاضر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی زمینه های تأسیس پژوهشگاه مجازی را فراهم آورده و در برنامه ای زمان بندی شده در صدد ورود به عرصه فعالیت های این پژوهشگاه می باشد.

اهداف راهبردی

نقادی و بازپیرایی ذخایر فکری و علمی اسلام در حوزه الهیات و حکمت و معرفت دینی و نظامات اجتماعی اسلام؛

تنسیق و ساماندهی مناسب معارف فکری و دینی با لحاظ نظرها و نیازهای نو؛

اهتمام به نوآوری و گرهگشایی در قلمرو اندیشه دینی و نظامات اجتماعی اسلام؛

مطالعه تطبیقی بینا مکتبی و بینا ادیانی و نقد عالمانه مکاتب و مناظر فکری معارض؛

دفاع علمی از حکمت و اندیشه و فرهنگ دینی؛

تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز برای تحقیق در زمینه های فوق؛

کوشش برای رفع نیازهای علمی و نظرهای نظامِ جمهوری اسلامی در حوزه نظامات اجتماعی اسلام.

اهداف کاربردی

شناساندن گفتمان فکری دینی مجدد، و نشر نظریه ها و فرآورده های علمی پژوهشگاه در گستره جهانی؛

حضور توأم با ابتکار عمل در معارض فکری و مواجهه فعال با مبادی اصلی و جهانی افکار معارض و رقیب و تلاش برای توسعه و تقویت تقریب علمی بین مذاهب اسلامی و نیزگفت و گوهای بیناادیانی؛

تلاش درجهت ایجاد قطب فکری علمی فرامرزی با همکاری مراکز پژوهشی دینی همفکر؛

تغذیه علمی طبقات نخبه مسلمان و مقابله با جریانهای فکری منحرف در گستره ملی و دنیای اسلام؛

برقراری ارتباط و زمینه سازی برای همکاری مؤثر علمی با مراکز معتبر داخلی و خارجی؛

بهره برداری از استطاعت علمی جهانی و ایجاد امکان دسترسی روزآمد واحدها و محقان پژوهشگاه به اطلاعات جدید معاصر؛

جذب و کارگماشت متفکران و محققان برجسته کشورهای دیگر در راستای تحقق اهداف و برنامه های مصوب؛

بسط دائره شمول آموزش نیروی انسانی برای تأمین پژوهشگران مورد نیاز فعالیت های پژوهشگاه.

حلقه های نقد و پاسخ

برخورد اندیشه ها و تضارب رویکردهای مختلف در عرصه دین پژوهی منشأ چالش ها، پرسشها و شبهات نوپدید در جامعة ما به ویژه برای نسل جوان شده است. کانون اندیشه جوان در راستای رسالت و اهدف خویش درصدد است به این شبهات و دغدغه های فکری به شیوه ای دقیق، رسا و مفید پاسخ گوید.

حلقه های نقد و پاسخ با عنایت به اهمیت و ضرورت پاسخگویی به این نیاز اساسی و براساس زمینه های مطالعاتی در قالب سه حلقه زیر تشکیل شده است:

حکمت و دین پژوهی

فرهنگ و مطالعات اجتماعی

نظامهای اسلامی

اهداف و برنامه های کلی:

نقد و بررسی دقیق و ژرف شبهات طرح شده در حوزه دین و به ویژه اسلام، تشیع و انقلاب اسلامی،

پاسخگویی مناسب و شفاف به شبهات و پرسشهای دانشجویان در حوزة اندیشه دینی،

مواجهه فعال و توأم با ابتکار با مباحث نظری و اندیشگی

حلقات نقد با بهره گیری از محققان توانمند و مخاطب آشنا، عهده دار پاسخگویی به پرسشها و شبهات اساسی نسل نو هستند. علاوه بر این هر حلقه نقد جایگاهی است برای بحث و تبادل نظر در جهت شناخت و تدوین هندسه معرفتی جوانان و شرایط فکری ـ فرهنگی نسل نو.

کانون اندیشه جوان همچنین از دستاوردهای حلقات برای هدایت فکری تحقیقات و پژوهشها، نیاز سنجی و مخاطب شناسی و ارزیابی شیوه نامه ای آثار استفاده می کند.

انتشار 4 دفتر زیر از سلسلة پرسمان بخشی از دستاوردهای حلقات نقد و پاسخ کانون است: حقوق زن، جرائم مطبوعاتی، سکولاریسم و فرهنگ، انقلاب و جامعه.

سلسله انتشاراتی

کانون با همکاری علمی گروههای پژوهشگاه در سه سلسلة زیر مبادرت به تهیه و انتشار کتاب برای مخاطبان خود کرده است:

الف) کتاب اندیشه

نظام اقتصادی اسلام؛ مبانی فلسفی ـ سیدحسین میرمعزی عقلانیت معرفت از دیدگاه علم شناسی پوپر ـ سیدعبدالحمید ابطحی کند و کاوی در سویه های پلورالیسم ـ محمدحسن قدردان قراملکی ـ فطرت و دین ـ علی ربانی گلپایگانی

چالش فقر و غنی در کشورهای سرمایه داری ـ ناصر جهانیان

ب) کتاب دانشجو

درآمدی بر نظریه انقلاب اسلامی ـ نعمت الله باوند

خردورزی و دین باوری ـ احمد حسین شریفی و حسن یوسفیان

درآمدی برکارنامة فرهنگ انقلاب اسلامی ـ علی عسگری زیر موج جهانی شدن ـ رضا ثانی

ج) کتاب جوان

آثار و نتایج انقلاب اسلامی ـ محمدباقر حشمت زاده

ریشه های اقتصادی، سیاسی انقلاب ـ عبدالرحیم گواهی حجاب ـ مهدی مهریزی

کارنامه بیست ساله ولایت فقیه ـ علی ذوعلم

چراو چگونه بخوانیم؟ ـ حسین سیدساروی

کمالات وجودی انسان ـ سیدمحمدشجاعی

گفتگوی تمدنی ـ جعفر قربانی

چهل گام ـ علی ذوعلم

جوان درچشم و دل پیامبر(ص) ـ محمدباقر پورامینی

د) طرح «از چشم انداز امام علی(ع)»

همچنین کانون اندیشه جوان به انگیزة فراهم نمودن امکان دسترسی طبقة جوان به زلال کلام علوی(ع)، در راستای تغذیة فکری و ارتقاء دینی و معنوی آنان، اقدام به تألیف 40 دفتر در موضوعات پیشنهادی، تحت عنوان «از چشم انداز امام علی(ع)» کرده است.

مخاطبان طرح

مخاطبان کتاب چشم انداز، 19 تا 24 ساله می باشند. این گروه به جهت برخورداری از ویژگی هایی چونان: مختصات ملی ـ بومی، طبقه اجتماعی، جنسیت، سطح تحصیلات، گرایش های متنوع سیاسی و مقتضیات سنی، دارای حساسیت و پیچیدگی های خاصی است، که باید در پدیدآوری آثار مد نظر قرار گیرد.

مختصات ساختاری و محتوایی

دفترهای کتاب چشم انداز «مسأله محور» نگاشته شده است (به نحوی که دفتر مورد مطالعه به تنهایی و بدون ارجاع به اثر دیگر، بحث مستقلی را مطرح نموده و به یک سؤال یا شبهة اساسی در ذهن مخاطب پاسخ می دهد.)

شیوة پاسخ دهی، با لحاظ سطح علمی و سلیقه ای مخاطب، استدلالی، قانع کننده و برانگیزنده می باشد.

جهت مطالعة تکمیلی و تفصیلی موضوع هر دفتر، مخاطب به کتابها و رساله های مناسب سطح و سلیقة جوانان، راهنمایی واز ارجاع خوانندگان به منابع دشوار و دیرباب پرهیز شده است.

ویژگی های ادبی و بلاغی

ویژگی های ادبی و بلاغی

بهره برداری از نثر روان، مأنوس و ادبیات نو، جذاب و جوان پسند،

پرهیز از تعقید و اجمال و استفاده از لغات مهجور و ثقیل و اجتناب از اطناب ممل و ایجاز مخل،

اجتناب از به کار بردن جملات متوالی و مطول و بندهای بلند،

احتراز از تعابیر شعار گونه و غلو آمیز و طرح ادعاهای افراطی،

بهره گیری از شعر و تمثیل و قطعات موزون در تبیین مطالب بر حسب مورد،

رعایت اخلاق علمی و ادب نقد،

ترجمة روان رسای آیات و روایات در متن، و درج نص آیات و روایات در پانوشتها یا فهرستهای پایانی،

بهره برداری از سبک و لحنی که مخاطب جوان، خود را در سراسر اثر، همراه و همدل انگاشته، در نتیجه گیری و جمع بندی نهایی احساس مشارکت نماید.

ویژگیهای مؤلفان

دارا بودن تحصیلات عالی حوزوی / دانشگاهی،

داشتن تخصص در قلمرو موضوعی دفتر و برخورداری از توان تحقیق و بهره برداری از منابع مربوطه با رعایت شیوه نامة حاضر،

برخورداری از حسن سلیقه، آشنایی با ادبیات روز و جوان پسند،

عناوین دفتر های «از چشم انداز امام علی(ع)»

امام علی(ع) و هنر ـ جواد محدثی

جوان ـ محمدجواد رودگر

نظارت بر دولت ـ محمدجواد طبسی مروجی

حقوق متقابل مردم و حکومت ـ محمدحسن قدردان قراملکی

رابطه هستها و بایدها ـ حسن معلمی

نیاز به دین ـ حسن یوسفیان

تصمیمهای بزرگ جوانی ـ محمدباقر پورامینی

کار و تولید ـ حسن نظری

مرگ ـ سیدیحیی یثربی

رهبر و رهبری ـ حسین جوان آراسته

برادری داشتم که... ـ محمد محمدیان

قاسطین، مارقین، ناکثین ـ محمدمهدی بهداروند

شهید و شهادت ـ طوبی کرمانی

روایت دریا ـ محمد محمدیان

شرحه شرحه ـ محمد محمدیان

چالش های دین ـ سیدفضل الله حسینی

اقلیتهای دینی ـ روح الله شریعتی

خودی و غیرخودی ـ اسماعیل علیخانی

مخالفان سیاسی ـ سیدمهدی منصوری

اصلاحات ـ سیدحسین هاشمی

اصولگرایی ـ محمدجواد رودگر

علم و عالم ـ سیدمحمد واسعی

ریزیش ها و رویش ها ـ محمدباقر پورامینی

پرستش ـ حسین روحانی نژاد

اعتدال ـ علی کریمیان

حرفهای فیروزه ای ـ حسین سیدی ساروی

دوستی ـ احمد رمضانی

خردورزی ـ احمد حسین شریفی

زمینه ها و موانع تحقق عدالت اقتصادی ـ محمد حکیمی

پلورالیزم دینی و سیاسی ـ عبدالحسین خسروپناه

حکومت و مشروعیت ـ سیدسجاد ایزده ای

امنیت اقتصادی ـ ناصر جهانیان

آیین کشورداری ـ محمدصفر جبرئیلی

سیاست ـ علی ذوعلم

اوصاف عارفان ـ صادق محمودی

اصول مدیریت و وظائف مدیران ـ حسین خنیفر

آزادی سیاسی ـ احمدجهان بزرگی

آسیب شناسی حکومت دینی ـ مرتضی شکراللهی

اخلاق کارگزاران ـ علی اکبر ذاکری

اخلاق سیاسی ـ مقصود رنجبر

توضیح تفصیلی فعالیتها و آثار کانون اندیشه جوان در دفتر معرفی کانون آمده است. همچنین علاقمندان می توانند از وب سایت کانون به آدرس www.canoon.ogr بازدید به عمل آورند.

سازمان انتشارات پژوهشگاه

از دیگر مؤسسات تابعه پژوهشگاه است که در راستای اهداف کلان پژوهشگاه به فعالیتهای انتشارات می پردازد. «سازمان» متصدی آماده سازی و توزیع آثار پژوهشگاه و مؤسسات وابسته می باشد.

نمایشگاه و فروشگاه دائمی آثار پژوهشگاه، واقع در بزرگواره شهید مدرس، جنب خروجی خیابان شهید بهشتی، میزبان علاقمندان می باشد. همچنین امکان خرید اینترنتی آثار پژوهشگاه، در پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه فراهم آمده است.

پژوهشگاه، طی سال اخیر در جشنوار ه های علمی فرهنگی متعدد به شکلی روزافزون، جایگاهی ممتاز احراز کرده است، همان طور که ملاحظه می شود در سال 78 یک امتیاز، در سال 79 هشت امتیاز، در سال 80 ده امتیاز، در سال 81 یازده امتیاز و در سال 82 سیزده امتیاز توسط پژوهشگاه کسب شده که در نوع خود در میان دستگاههای پژوهشی کشوری بی نظیر است.

سال 1378

تحقیق «پژوهشی درعصمت معصومان» برگزیده ششمین دوره کتاب سال دانشجویی.

سال 1379

امتیازات احراز شده در جشنواره ها:

احراز عنوان «نهاد علمی تحقیقاتی ممتاز» به انتخاب مدیریت حوزه علمیه قم،

اخذ درجه «علمی ـ ترویجی توسط فصلنامه قبسات» از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،

تحقیق «پژوهشی در نسبت دین و عرفان»: دارای لوح تقدیر از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «تجربه دینی و مکاشفه عرفانی نهاد»: دارای لوح تقدیر از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «بانکداری اسلامی»: دارای لوح تقدیر از دومین همایش انتخاب کتب نمونه حوزه علمیه قم،

تحقیق «وحی شناسی»: دارای لوح تقدیر از دومین همایش انتخاب کتب نمونه حوزه علمیه قم،

تحقق «سیاستهای پولی در بانکداری بدون ربا»: دارای لوح تقدیر از دومین همایش انتخاب کتب نمونه حوزه علمیه قم،

تحقیق «اخلاق و حقوق بین الملل»: دارای لوح تقدیر از دومین همایش انتخاب کتب نمونه حوزه علمیه قم،

سال 1380

«لوح تقدیر اولین دوره معرفی نهادهای پژوهشی ـ فرهنگی غیردولتی» از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،

احراز عنوان «ناشر نمونه»: در نمایشگاه بین ا لمللی تبریز.

تحقیق «درآمدی بر هرمنوتیک»: پژوهش دینی برگزیدة سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «دانشنامة امام علی(ع)»: پژوهش دینی برگزیدة سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «ربا و تورم»: پژوشه دینی برگزیدة سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «معجزه شناسی»: برگزیده حوزه علمیه قم در رشته علوم قرآن،

تحقیق «الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف کننده مسلمان»: برگزیده حوزه علمیه قم در رشته اقتصاد،

تحقیق «مبانی اندیشة سیاسی اسلام»: دارای لوح تقدیر از کتاب سال جمهوری اسلامی ایران،

تحقیق «جهان در اندیشه هیدگر» دارای لوح تقدیر از کتاب سال جمهوری اسلامی ایران،

«تجربه دینی و مکاشفه عرفانی» برگزیده حوزة علمیه قم در رشته عرفان.

سال 1381

احراز عنوان برترین مرکز پژوهشی برگزیده در دومین نمایشگاه مراکز علمی ـ پژوهشی حوزه علمیه قم،

تحقیق «دولت در اندیشه سیاسی فارابی» برگزیده نهمین دوره کتاب سال دانشجویی،

تحقیق «سیاستهای اقتصادی در اسلام» برگزیده نهمین دوره کتاب سال دانشجویی،

تحقیق «عقل و وحی» پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «حکومت در قرآن» پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب»

پژوهش برتر سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «نظارت و نهادهای نظارتی» پژوهش شایان تشویق از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «بایسته های تقنین با نگاهی انتقادی به قانون مجازات اسلامی»

پژوهش شایان تشویق از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور.

تحقیق «تحلیل زبان قرآن»: پژوهش برتر سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

ترجمه «آمریکا ستیزی چرا؟»: دارای لوح تقدیر از طرف سومین جشنواره کتابهای آموزشی رشد،

رساله «گفتگوی تمدنی»: دارای لوح تقدیر از طرف سومین جشنواره کتابهای آموزشی رشد.

سل 1382

تحقیق «دانشنامة امام علی(ع)»: کتاب سال جمهوری اسلامی ایران،

تحقیق «دانشنامة امام علی(ع)»: پژوهش رتبه دوم از طرف پنجمین همایش کتاب سال حوزه،

تحقیق «دانشنامة امام علی(ع)»: پژوهش در خور تشویق از طرف پنجمین دوره کتاب سال ولایت،

تحقیق «عدالت حقوقی»: پژوهش برگزیده از طرف پنجمین همایش کتاب سال حوزه،

تحقیق «سیاست های اقتصادی»: پژوهش برگزیده از طرف پنجمین همایش کتاب سال حوزه،

تحقیق «ربا و تورم»: پژوهش برگزیده از طرف پنجمین همایش کتاب سال حوزه،

تحقیق «آرای عمومی: مبانی، اعتبار، قلمرو»: پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «ارتداد؛ توهین به مقدسات، آزادی بیان»: پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «مراتب ظهور فلسفه سیاست و تمدن اسلامی»: پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «پدیدار شناسی»: پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

تحقیق «نظریه تحول در اسلام»: پژوهش برگزیده سال از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور،

همچنین در نخستین دوره «جشنواره مطبوعات اسلامی» از میان 10 نشریه دوره پنجم مطبوعات (1369 به بعد)، 2 نشریه از پژوهشگاه برگزیده شد و از میان 35 مقاله برتر نیز 10 مقاله به نشریات پژوهشگاه اختصاص داشت، که به شرح زیر می باشد:

12 مجلات برتر

ـ قبسات: نشریه برگزیده در ردة پژوهش تخصصی

ـ کتاب نقد: نشریه برگزیده در ردة پژوهش عمومی

13 مقالات برگزیده

ـ آثار اقتصادی جایگزینی نظام مشارکت

فصلنامه اقتصاد اسلامی،(ش 5)

ـ ذخیره قانونی و سپرده بانکی

ـ فصلنامه اقتصاد اسلامی، (ش7)

ـ ثبات شریعت و مدیریت دگرگونی های اجتماعی

فصلنامه اقتصاد اسلامی، (ش8)

ـ جنگهای صلیبی؛ به نام مسیح به کام شیطان

ایران معاصر (زمانه)، (ش1)

ـ تحمل اجتماعی و پلورالیسم دینی

فصلنامه کتاب نقد، (ش23)

ـ امام محمد غزالی، خردورزی و دینداری

فصلنامه ذهن، (ش11و12)

ـ پاسخهای محقق طوسی به شک گرایی

فصلنامه ذهن، (ش11 ـ 12)

ـ تجربه دینی و مسأله عینیت، فصلنامه قبسات، (ش26)

ـ عارفان و انتظار بشر از دین، فصلنامه قبسات، (ش24)

ـ نگاهی به تجربه دینی، فصلنامه قبسات، (ش26)

ـ حوزه فقاهتی و عرصه های کارشناسی بانکداری

فصلنامه اقتصاد اسلامی، (ش12)

ـ آزمون های تجربی در اقتصاد و کاربرد آن در اقتصاد اسلامی

فصلنامه اقتصاد اسلامی (ش17)

ـ تحلیل تاریخی تورم و کاهش ارزش پول اقتصاد اسلامی، (ش2)

ـ قراردادهای مالی جدید از دیدگاه اسلام

فصلنامه اقتصاد اسلامی(ش11)

ـ ثبات شریعت در مدیریت دگرگونی اجتماعی ـ اقتصادی

فصلنامه اقتصادی اسلامی(ش8)

ـ بوس بازی از نگاه فقه / فصلنامه اقتصاد اسلامی(ش9)

ـ مفروضات نظریه رفتار مصرف کننده در اقتصاد

فصلنامه اقتصاد اسلامی (ش9)

ـ اعتبار حسابهای جاری در بانکداری بدون ربا

فصلنامه اقتصاد اسلامی(ش9)

ـ تقاضای پول در اقتصاد اسلامی

فصلنامه اقتصادی اسلامی(ش11)

ـ بررسی فقهی ابزارهای مشتقه

فصلنامه اقتصاد اسلامی (ش11)

ـ اثر ایمان مذهبی بر رفتار مصرف کننده

فصلنامه اقتصاد اسلامی(ش11)

ـ مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر

فصلنامه اقتصاد اسلامی(ش11)

ـ نقش سنت در حجیت مهم ظواهر کتاب

فصلنامه قبسات (ش29)

ـ فلسفه تحلیلی دین پژوهی / فصلنامه قبسات(ش29)

ـ ماهیت و مراتب وحی از دیدگاه صدرالمتدلهین

فصلنامه مجله قبسات (ش29)

ـ نگاهی به تجربه دینی / فصلنامه قبسات (ش26)

ـ نظریه علامه طباطبایی در مورد نفس الامر

فصلنامه ذهن(ش13)

سال 1383

فقه و عرف / پژوهش برتر سال کنگره دین پژوهان کشور

فقه و قیاس / لوح تقدیر از دومین دوره جشنواره علامه طباطبایی

قواعد فقه دیات / پژوهش برتر سال کنگره دین پژوهان کشور

نگاه سوم به جبر و اختیار / رتبه دوم کنگره دین پژوهان کشور

جرم سیاسی / رتبه دوم ـ دومین جشنواره علامه طباطبای

آرای عمومی، مبانی اعتبار و قلمرو ـ رتبه نخست ـ جشنواره دانشجویی

باسته های تقنین / رتبه دوم ـ دومین دوره جشنواره علامه طباطبایی

درآمدی برکارآمدی نظام سیاسی اسلام / رتبه دوم ـ جشنواره نهج البلاغه

عقل و وحی / رتبه دوم ـ دومین دوره جشنواره علامه طباطبایی

تقریری از فلسفه اگزیستانس / دارای لوح تقدیر از دومین دوره جشنواره علامه طباطبایی

جامعه شناسی شعارهای انقلاب اسلامی / لوح تقدیر از دومین دوره جشنواره علامه طباطبایی

سیر تطور تفکر سیاسی امام خمینی(ره) / دارای لوح تقدیر از دومین جشنواره علامه طباطبایی

سال 1384

سیره اقتصادی امام علی(ع) / اثر برگزیده در سومین جشنواره اقتصاد اسلامی

جهت گیری مالیات های اسلامی / اثر برگزیده در سومین جشنواره اقتصاد اسلامی

اهداف توسعه با نگرش سیستمی / اثر برگزیده در سومین جشنواره اقتصاد اسلامی

دین و بنیادهای دموکراتیک / رتبه دوم کنگره دین پژوهان کشور

اسلام و توسعه / رتبه دوم کنگره دین پژوهان کشور

مؤلفه های جامعه پذیری سیاسی در حکومت دینی / رتبه دوم کنگره دین پژوهان کشور

مبانی مشروعیت در نظام سیاسی / رتبه سوم کنگره دین پژوهان کشور

کار و دین / رتبه سوم ـ جشنواره کتاب سال حوزه

عقل و وحی / رتبه سوم ـ جشنواره کتاب سال حوزه

درآمدی بر کارآمدی نظام سیاسی اسلام / رتبه دوم ـ جشنواره نهج البلاغه