اشاره
استاد علی بهزادیان، در سال 1311 خورشیدی، در شهر سنندج متولّد شد. از سنّ شش سالگی به مدّت دوازده سال، به شاگردی دایی اش مرحوم استاد مجید نعمتیان پرداخت که ایشان یکی از مبتکران هنر نازک کاری چوب در سنندج بوده است. استاد بهزادیان، حدود 67 سال است که به این هنر مشغول است. مجموعه ای از آثار این هنرمند، در موزه «خانه کُرد سنندج» در قالب 130 قطعه، در معرض دید عموم قرار دارد.
استاد، 65 نمایشگاه در داخل و خارج از کشور برپا کرده است و در سال 1370، با شرکت در نمایشگاهی که با حضور هنرمندانی از هجده کشور جهان از جمله: چین، پاکستان، هند، ژاپن، استرالیا و... ترتیب داده شده بود، توانست مقام اوّل را کسب نماید. استاد با دریافت بیش از پنجاه لوح تقدیر و سپاس نامه در سال گذشته، موفق به اخذ مدرک درجه دکترای هنر شده است. برخی از آثار این استاد در موزه های آستان قدس رضوی، آرامگاه بوعلی سینا، سازمان صنایع دستی ایران و یکی از موزه های کردستان عراق نگهداری می شود. گفتگوی ما را با این هنرمند بخوانید.
چوب، یکی از عناصر طبیعت است. شما چه طور با چوبْ احساس همدلی پیدا می کنید و آن را به اشکال مختلف در می آورید؟
من سال هاست که با چوب، سر و کار دارم و با این نعمت خدادادی، زندگی می کنم. در چوب، آرامش خاصّی می بینم و وقتی آن را به اشکال مختلف تبدیل می کنم، حس می کنم موجود تازه ای متولّد شده که حتماً سرشار از حسّ و حال و هوای تازه است.
چرا به این هنر، نازک کاری می گویند؟
چون بسیار ظریفْ کار می شود و با کنده کاری، معرّق و دیگر هنرهای چوبی، متفاوت است. گاهی اوقات، میلی مترها در کار، تعیین کننده هستند که این، ظرافت هنر را نشان می دهد.
شما در این هنر، از چه نوع چوب هایی استفاده می کنید؟
از انواع چوب ها مثل: چوب ساده گردو؛ چوب گره گره که نقوش خاصّی دارد و در هیچ جای ایران دیده نمی شود، جز در منطقه کردستان؛ چوب گلابی که رنگ روشن دارد؛ چوب کیکم که نقش های ریز دارد و زرد رنگ است و سخت ترین و زیباترین چوب محسوب می شود؛ چوب میخک یا یاس که در بعضی مناطق قدیمی یافت می شود.
شما چوب را خودتان تهیه می کنید یا این که سفارش می دهید؟
ما به هیچ عنوان، دنبال چوب نمی رویم. این چوب ها در منطقه ای از کردستان وجود دارند و چوب شناس، آنها را از بین چند هزار درخت تشخیص می دهد. وقتی چوب را می بُرند و به ما تحویل می دهند، ما باید آنها را به ضخامت های مختلف مثلاً شش یا هفت سانتی متر، در بیست یا پنجاه سانتی متری ببریم و آنها را در سایه بگذاریم. این چوب ها حدود دو سال در سایه می مانند تا خشک شده و آماده کار شوند. اگر چوب، این مراحل را طی نکند، حتماً کار هنری خوبی نخواهیم داشت.
بعضی چوب ها شبیه هم هستند، شما از نظر شکل و ظاهر، چه طور چوب ها را تشخیص می دهید؟ مثلاً ممکن است از طریق بوی چوب، به نوع آن پی ببرید؟
بله، چوب هایی که استفاده می کنیم، گاهی شبیه هم هستند. چوب وقتی ارّه می خورد، مثل برخی سنگ های ساختمانی، شبیه چوب های دیگر می شود و بوی آن کمک می کند که به نوع چوب پی ببریم.
بعضی چوب ها نرم و برخی دیگر سخت تر هستند. کجا از چوب های نرم و کجا از چوب های سخت تر استفاده می کنید؟
چوب کیکم، خیلی سخت است و برای کارکردن، کیفیت خوبی دارد. مثلاً این چوب را بیشتر برای روکش کردن استفاده می کنیم. این چوب، مخصوص ساختن پیپ است؛ چون نباید بسوزد. چوب های نرم تر هم در جاهایی که به انعطاف بیشتری نیاز است، استفاده می شوند.
برای اتّصال قطعات هم از چوب استفاده می کنید؟
بله؛ امّا گاهی میخ هم استفاده می کنم که البته خیلی به ندرت اتّفاق می افتد.
معمولاً برای هر کاری، چه قدر زمان در نظر می گیرید؟
بستگی دارد به نوع کار. کاری هست که ظرف پنج تا شش روز ساخته می شود و کاری هم هست که شاید تا چند ماه وقت ببرد.
برای این هنر (نازک کاری)، از چه ابزاری بهره می گیرید؟
ابزارهای کارم بسیار قدیمی هستند. مثلاً شاید پنجاه یا شصت سال از عمر آنها می گذرد. از وسایل برقی استفاده نمی کنم؛ چون کار دستی باید با ابزار دستی ساخته شود. ابزاری که دست ساخته خودم هستند، مثل: ارّه، مقار، متّه دستی، کمان ارّه و انواع سوهان.
هزینه هایی که صرف کارهایتان می کنید، چه طور تأمین می شود؟
من در کنار کار هنری ام، کارهای سفارشی هم انجام می دهم که از این طریق، هم امرار معاش می کنم و هم هنرم را به دیگران عرضه می کنم.
و یک آرزوی همیشگی؟
با نعمت های خدادادی، بویژه چوب، مهربان باشیم.
جستجو در قاموس نور