اولین حضور مقام معظم رهبری در جنگ
در اولین روزهای دفاع مقدس، با وجود اوضاع نابسامان جنگ، آیت الله خامنه ای عازم جبهه های نبرد شد تا با حضور خود بر اعتماد به نفس و طمأنینه رزمندگان اسلام بیفزاید و شور و اشتیاق آنان را به جهاد و شهادت دوچندان کند. ایشان درباره اولین حضور خود در جبهه چنین می فرماید:
در اوایل جنگ چون احساس کردم که نیروهای نظامی ما بسیار کم و ضعیف هستند، برای این که بتوانیم همان هایی را که هستند روحیه بدهیم و افراد دیگری از مردم را دعوت کنیم به آن ها کمک کنند، من از امام اجازه گرفتم و به جبهه رفتم. حدود یک هفته ای از جنگ می گذشت که من به اهواز رفتم، چون دشمن نزدیک اهواز بود. من سال 59 را تا آخر و یکی دو ماه از سال شصت را در جبهه بودم. در منطقه اهواز و دزفول و حول و حوش میدان جنگ و مختصری هم در غرب بودم.
مقام معظم رهبری، ماجرای اجازه امام به ایشان را این گونه نقل می کند: با دغدغه ای کامل خدمت امام رفتم... ، همیشه امام به ما می گفتند که خودتان را حفظ کنید و از خودتان مراقبت نمایید... . من به امام گفتم خواهش می کنم اجازه بدهید من به اهواز یا دزفول بروم. شاید کاری بتوانم بکنم. بلافاصله گفتند که شما بروید. من به قدری خوشحال شدم که گویی بال در آوردم. مرحوم چمران هم آن جا نشسته بود. گفت: پس به من هم اجازه بدهید تا به جبهه بروم. ایشان گفتند شما هم بروید... . عصر همان روز به همراه شهید چمران با هواپیما به اهواز رفتیم.
اولین شاعر شهید
شهید حسین ارسلان، متخلص به رخشا، اولین شاعرِ صاحب اثرِ شهیدِ دفاع مقدس است. وی در بیست و پنجم بهمن ماه 1324 در شهرستان یزد دیده به جهان گشود. در یازدهم آذر ماه 1364 عازم جبهه شد. در نیم روز بیستم آذر ماه سال 64 در هورالهویزه همراه با شاعر هم رزم خود، ماشاءالله صفاری(بندی سیرجانی) با شهادت به دیدار حق تعالی شتافت.
اولین فرمانده لشکر شهید
شهید حاج ابراهیم همت، اولین فرمانده لشکر از یگان های رزمی سپاه است. او فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله (صلی الله علیه وآله) بود. به روز دوازدهم فروردین 1334 در شهرضا به دنیا آمد. در دوران تحصیل از هوش و استعداد فوق العاده ای برخوردار بود و با موفقیت تمام، دوران دبستان و دبیرستان را پشت سر گذاشت.
در سال 1352، مقطع دبیرستان را به اتمام رساند و پس از اخذ دیپلم با نمرات عالی در دانشسرای اصفهان به ادامه تحصیل پرداخت، پس از دریافت مدرک تحصیلی به سربازی رفت.
پس از دوران سربازی شغل معلمی را برگزید. در همان ایام با روحانیون متعهد و انقلابی ارتباط پیدا کرد و بر اثر مجالست با آن ها، با شخصیت حضرت امام آشنا شد.
او در تشویق و ترغیب دانش آموزان به مطالعه و کسب بینش و آگاهی سعی وافری داشت و همین امور سبب شد که چندین نوبت از طرف ساواک به او اخطار شود. سخنرانی های پرشور و آتشین او علیه رژیم، مأمورین رژیم را به تعقیب وی وا داشته بود به گونه ای که او شهر به شهر می گشت تا از دستگیری درامان باشد.
پس از پیروزی انقلاب، در راه اندازی کمیته انقلاب اسلامی و سپاه شهرضا نقش اساسی داشت. اواخر سال 1358 به خرمشهر و سپس به بندر چابهار و کنارک در استان سیستان و بلوچستان عزیمت کرد و به فعالیت گسترده فرهنگی پرداخت.
در خرداد 1359 به منطقه کردستان اعزام شد و در سال 1360 ازدواج کرد. سپاه پاسداران پاوه، از مهر 1359 تا دی 1360، با فرماندهی مدبرانه او، 25 عملیات موفق در پاکسازی روستاها از وجود اشرار، آزادسازی ارتفاعات و درگیری با نیروی ارتش بعث داشته است.
پس از شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم متجاوز عراق، شهید همت به صحنه کارزار وارد شد و طی سالیان حضور خود در جبهه های نبرد، خدمات شایان توجهی از خود بر جای گذاشت و افتخارها آفرید.
او و سردار اسلام «حاج احمد متوسلیان»، به دستور فرماندهی کل سپاه، مأموریت یافتند ضمن اعزام به جبهه جنوب، تیپ محمد رسول الله (صلی الله علیه وآله) را تشکیل دهند.
او در عملیات بیت المقدس، در سمت معاونت تیپ، تلاش تحسین برانگیزی داشت. در سال 1361 به جنوب لبنان رفت و پس از دوماه، دوباره به میهن اسلامی بازگشت.
با شروع عملیات رمضان در 23 تیر 1361 در منطقه شرق بصره، فرماندهی تیپ 27 حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) را بر عهده گرفت و بعدها با ارتقای این یگان به لشکر، تا زمان شهادتش در سمت فرماندهی انجام وظیفه نمود.
شهید حاج همت در شانزدهم اسفند 1362 در جزیره جنوبی مجنون به آرزوی دیرینه خود که همانا شهادت بود رسید.
اولین کنگره سرداران شهید
اولین کنگره سرداران شهید به منظور بزرگداشت سرلشکر پاسدار شهید مهدی زین الدین در روزهای 26 و 27 آبان ماه 1373 در تالار مفید دانشگاه قم برگزار شد. شهید زین الدین فرمانده لشکر 17 علی بن ابی طالب(علیه السلام) بود که در سال های حماسه دفاع مقدس، آموزگار خلوص و خط شکنی بود و پس از شهادت، یاد خاطره هایش گرمابخش دل رزمندگان و بسیجیان. کنگره بزرگداشت سرلشکر پاسدار مهدی زین الدین با دستور سرلشکر پاسدار محسن رضایی فرمانده (وقت) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به دبیر کلی سرتیپ غلامرضا جلالی، هم زمان با دهمین سالگشت شهادت آن سرو سرافراز برگزار شد. این کنگره با حضور اساتید حوزه علمیه قم، فرماندهان عالی رتبه نظامی، یادگاران دوران دفاع مقدس، پاسداران، ارتشیان، بسیجیان، اندیشمندان، نویسندگان، شاعران، هنرمندان متعهد، وابستگان نظامی و فرماندهان نهضت های آزادی بخش برپا شد.
بررسی ویژگی ها و خصوصیات اخلاق سرداران صدر اسلام، انگیزه مدیریت و فرماندهی در جنگ، مراحل رشد و شکل گیری فیزیکی (کلاسیک) یک فرمانده نظامی و ویژگی های عملیاتی و نظامی عملیات مختلف یگان های نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در هشت سال دفاع مقدس، از جمله موضوعات مورد اشاره در این کنگره بود.
چاپ چند مجموعه از خاطرات، زندگی نامه شهید زین الدین، برگزاری جشنواره های مختلف فرهنگی و ورزشی، برگزاری مسابقات فرهنگی در سطح دانش آموزان مقاطع مختلف، تهیه سرود حماسی در خصوص شهید زین الدین و... از برنامه های دیگر این کنگره بود.
اولین استفاده از سلاح های شیمیایی
به کارگیری سلاح های شیمیایی، برای اوّلین بار، در عملیات خیبر توسط دشمن صورت گرفت. عراق به دلیل نگرانی از نتایج عملیات برای نخستین بار نوعی از سلاح های شیمیایی محصول کارخانه سامره ـ به نام گاز خردل ـ را با استفاده از هلی کوپترهای ساخت شوروی و فرانسه، به کار گرفت.
پیش از این در عملیات والفجر 2، در منطقه حاج عمران، عراق به صورت محدود از سلاح های شیمیایی استفاده کرده بود، ولی آن چه که در عملیات خیبر صورت گرفت، بسیار گسترده و فاجعه آمیز بود. گاز خردل با ایجاد تاول های بزرگ روی پوست بدن و اختلال دستگاه تنفسی، آثار مخرب روحی و جسمی فراوانی بر رزمندگان اسلام به صورت کوتاه مدت و درازمدت داشت. شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به این اقدام، در دهم فروردین ماه سال 1363 با صدور بیانیه ای استفاده از گازهای سمی را محکوم کرد اما مسئولیت استفاده از آن را به هیچ یک از طرفین نسبت نداد. صدور بیانیه، به جای قطع نامه، بنابر تحلیل منابع دیپلماتیک، به دلیل اجتناب از مباحث شدید و اشاره به هر یک از دو طرف جنگ بوده است.
در هر صورت این نخستین اقدام سازمان ملل بود که حداقل گرچه به سود ایران نبود ولی به زیان آن نیز تنظیم نشده بود. به کارگیری سلاح های شیمیایی از یک سو نشان دهنده ضعف دفاعی، نومیدی و درماندگی ارتش عراق بود و از سوی دیگر این مسئله را روشن می کرد که عراق با ایجاد زیرساخت های جدید در زمینه تولید سلاح های شیمیایی با کمک کشورهای اروپایی به ویژه آلمان، استراتژی جدیدی را برای مقابله با تهاجم های پی درپی و گسترده ایران برگزیده است.
استفاده عراق از سلاح شیمیایی با عملیات خیبر به صورت گسترده آغاز شد و همچنان ادامه یافت. بی توجهی محافل بین المللی در مورد نقض قوانین منع استفاده از سلاح های شیمیایی، به دلیل تمایلات موجود برای حمایت از عراق و با هدف غلبه این کشور بر ایران، وضعیت غیر قابل تحملی را به وجود آورد و در واقع تلفات ایران را تحت تأثیر قرار داد. عراق با درکی که از این مسأله داشت در عملیات بدر، بیش از گذشته از سلاح های شیمیایی استفاده کرد. برابر آمار موجود تنها در طول پنج روز از 22 تا 27 اسفند سال 1363، عراقی ها، بیش از سی مورد انواع سلاح شیمیایی را مورد استفاده قرار دادند.
برخی از منابع نظامی فاش ساختند که عراقی ها در کارخانه ای در ده کیلومتری جاده سامرا ـ بغداد در حال تولید سلاح شیمیایی هستند و هم زمان با اوج گیری عملیات بدر، دستور دو برابر کردن تولیدات کارخانه را که گازهای خردل و تابون تولید می کند، صادر کرده اند.
ابعاد گسترده ناشی از استفاده عراق از سلاح های شیمیایی، به تدریج توجه افکار عمومی را به خود معطوف کرد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا رسماً اعلام کرد در بررسی مقدماتی متقاعد شده ایم که عراق از سلاح های شیمیایی استفاده کرده است.
دبیر کل سازمان ملل (خاویر پرز دکوئیار) نیز پس از دیدار با نمایندگان ایران و عراق، استفاده از سلاح های شیمیایی را محکوم کرد. در وضعیت جدید سرانجام شورای امنیت طی بیانیه ای و با اجتناب از صدور قطع نامه، در 25 آوریل 1985، استفاده عراق از سلاح های شیمیایی را محکوم ساخت. کشورهای اروپایی نیز استفاده از این سلاح ها را محکوم کردند. سه روز بعد در 28 آوریل 1985، عراق طی یادداشتی به سازمان ملل در مورد صدور بیانیه اعتراض کرد و طارق عزیز، وزیر خارجه وقت عراق، در مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد:
«عراق برای دفاع از خاک خود هر گونه سلاحی را که در اختیار دارد به کار خواهد گرفت!»
برخی از تحلیل گران بیانیه شورای امنیت را به منزله تشویق و ترغیب ایران برای گفت وگو درباره مذاکرات صلح در سازمان ملل، ارزیابی کردند.
برگرفته از کتاب اولین های دفاع مقدس
جستجو در قاموس نور