×

سخنان حضرت امیر(ع)

حضرت امیرمؤمنان علی(ع) می فرمایند: «به راستی که شما به نیکی کردن به مردم نیازمندترید، تا به گردآوری حضرت امام علی(ع) می فرمایند: «به راستی که شما اگر قناعت کنید، توانگر می شوید و رنج ها و زحمت های می فرمایند: «به راستی اگر شما هوای نفس را بر خود فرمانروا کنید، شما را کر و کور می سازد و بیچاره ونابودتان حضرت امام علی(ع) درباره پیروی از هواهای نفسانی می فرمایند: «به راستی شما اگر از نَفْس های خود حضرت امام علی(ع) فرموده اند: «به راستی شما اگر به خدا روی آورید رستگار خشم را موجب هلاکت و نابودی انسان می دانند و می فرمایند: «به راستی که اگر از تندی خشم پیروی کنید شما حضرت امیرالمؤمنین(ع) می فرمایند: «به راستی خردمند کسی است که تجربه ها به او اندرز دهند». می فرمایند: «به راستی دنیا دامی است که کسی که آن را نمی شناسد در آن می لغزد».

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 4463     تاریخ درج : 1390/08/08

15

ارزش احسان

نیکی کردن به مردم فواید و آثار فراوانی به دنبال دارد. خداوند بزرگ مرتبه بشر را به نیکی کردن سفارش فراوان فرموده است. پس هر کس انتظار بخشش و نیکی خدای مهربان را دارد، شایسته است که نسبت به خلق خدا نیکی، و از بینوایان و مستمندان دستگیری کند. به قول سعدی، شاعر بزرگ پارسی گوی:

کسی نیک بیند به هر دو سرای که نیکی رساند به خلق خدای
خدا را بر آن بنده بخشایش است که خلق از وجودش در آسایش است

حضرت امیرمؤمنان علی(ع) می فرمایند: «به راستی که شما به نیکی کردن به مردم نیازمندترید، تا به گردآوری مال».

آرزوهای دور و دراز

آن که آرزوهای دور و دراز دارد، همواره در پی آرزوها و خواسته های خویش است. آن قدر مجذوب خواسته های دور و دراز و جلوه های فریبنده دنیاست، که یاد مرگ از خاطرش زدوده می شود و از انجام دادن اعمالی که موجب سعادت این دنیا و سرای جاویدان شود، باز می ماند. ناگاه مرگ انسان غافل فرا می رسد و با دست تهی از توشه راه و عمل شایسته به سوی جهان ابدی رهسپار می شود. امام علی(ع) می فرمایند: «به راستی اگر شما فریب آرزوها را بخورید اجل های شتابان شما را هلاک می سازد و آن هنگام فرصت کارهای نیکو از دستتان رفته است».

میل به جاودانه بودن که دست آفرینش در نهاد ما قرار داده است، اثباتی بر وجود زندگی جاودانه بعد از مرگ است. خداوند بزرگ همه را پس از مرگ دوباره زنده می سازد و به حساب اعمالشان رسیدگی می نماید و به انسانها زندگی همیشگی خواهد بخشید. حضرت علی(ع) به این حقیقت ژرف اشاره نموده و می فرمایند: «به راستی که شما برای آخرت آفریده شده اید نه برای دنیا و برای ماندن و بقا بدنیا آمده اید نه برای نیستی».

خشنودی

بنده واقعی خدا در برابر اوامر الهی تسلیم و همواره در جستجوی خشنودی خداست آنان که خالصانه و با تمام وجود، گام در مسیر بندگی خدا نهاده و با این کلید، درِ سعادت ملکوتی را بروی خود گشوده و به عزّت حقیقی رسیده اند، خوشنودی پروردگارشان را بزرگ ترین سرمایه و افتخار خود یافته اند. حضرت امیرالمؤمنین(ع)، قهرمان وادی عبودیت، کسب رضای خدا را در انجام دادن سه عمل می دانند و می فرمایند: «به راستی که شما اگر بر بلا شکیبا و در فراخی زندگی سپاسگزار و به قضا و قدر الهی راضی باشید، خشنودی خدای سبحان را برای خویش اندوخته اید».

قناعت، سرمایه گرانبها

قناعت سبب آسودگی خیال و بی نیازی از دیگران می شود و انصافا توانگری جز این نیست. آن کس که در زندگی راه قناعت پیشه کند سعادت واقعی را برگزیده است. چرا که عطش حرص و طمع سیراب نشدنی است؛ به قول شاعر:

ز پیر جهان دیده کردم سؤالی که بهر معیشت زمان و بضاعت
چه سرمایه سازم که سودم دهد گفت اگر می توانی قناعت، قناعت

حضرت امام علی(ع) می فرمایند: «به راستی که شما اگر قناعت کنید، توانگر می شوید و رنج ها و زحمت های دنیا بر شما آسان می شود».

سرای فانی

در تعالیم دینی دل بستن به ظواهر دنیا نکوهش شده است؛ چون دنیا و مادیات هرگز برای کسی پایدار و همیشگی نیست و هیچ کس نیز در این جهان، جاودانه باقی نمی ماند و با مرگ، زندگی و خوشی های این دنیا پایان می پذیرد. انسان تا زمانی که مجذوب و مقهور لذات دنیوی است، خانه دلش به نور معرفت حق روشن نمی شود و لحظات عمر خویش را به بهایی ناچیز از دست می دهد. حضرت امیرالمؤمنین امام علی(ع) می فرمایند: «به راستی شما اگر به دنیا میل پیدا کنید، عمر خود را در چیزی صرف کرده اید که نه شما برای آن می مانید نه آن برای شما می ماند».

فرمانروایی نفس

گرایش، به سوی امور مادی و خواهش های زمینی توجه انسان را از درگاه الهی منصرف می کند. انسانی که تابع هواهای نفسانی خود باشد، به تدریج این تمایلات نفسانی بر دل و جانش فرمانروایی می کنند، به طوری که اندرز هیچ کسی را نمی شنود و حقیقت زندگی را نمی بیند. این مفهوم را سعدی به نظم درآورده و گفته است:

حقایق سرایی است آراسته هوا و هوس گَردِ برخاسته
نبینی که آنجا که برخاست گرد نبیند نظر گرچه بیناست مرد

مولای متقیان(ع) با تعبیری زیبا و روان اطاعت از هوای نفس را سبب کر و کور شدن انسان می دانند و می فرمایند: «به راستی اگر شما هوای نفس را بر خود فرمانروا کنید، شما را کر و کور می سازد و بیچاره ونابودتان می کند».

پیروی نفس

انسان هرقدر بازیچه هواهای نفسانی خویش باشد و از آنها پیروی کند، به اهداف عالی کمتر توجه پیدا می کند، تا آنجایی که مقهور هوس ها شده، قدرت کنترل غرائز نفسانی خویش را از دست می دهد.

شاعر می گوید:

دشمنی بدخواه تر نبود تو را از خویشتن رهروا غافل مباش از دیو نفس راهزن
نفسْ شیطانی است، از شیطان نیاید کار راست اول ای جان پنجه دیو قوی در هم شکن

حضرت امام علی(ع) درباره پیروی از هواهای نفسانی می فرمایند: «به راستی شما اگر از نَفْس های خود پیروی کنید شما را از جا بَر کنند و به بدترین عاقبت ها دچار سازند».

توجه به خدا

سرچشمه قدرت روحی و معنوی انسان توجه به خداست، همچنان که همه رذایل اخلاقی و معایب روحی ناشی از غفلت از یاد حق است. بدیهی است که توجه به درگاه الهی را خداوند بی پاسخ نمی گذارد و هر کس که خدا را یاد کند متقابلاً خداوند نیز او را یاد می کند به او توجه ویژه می کند و دنیا و آخرتش همراه با سعادت و نیک بختی خواهد بود. حضرت امام علی(ع) فرموده اند: «به راستی شما اگر به خدا روی آورید رستگار می شوید و اگر به او پشت کنید گمراه خواهید شد».

امید به خدا

انسان همواره با امید زندگی می کند و بدون آن قادر به انجام دادن هیچ کاری نیست. خداوند در قرآن مجید بندگان خویش را سفارش می کند که به او، یعنی خالق تمام هستی، امید داشته باشند و ناامیدی را گناه کبیره معرفی می کند و می فرماید: «از رحمت بی منتهای خدا نومید مباش که هرگز جز کافران هیچ کس از رحمت خدا نومید نیست».

امید بستن به خدای متعال باعث موفقیت در کارها می شود. حضرت امیرمؤمنان امام علی(ع) می فرمایند: «به راستی که شما اگر به خدا امید داشته باشید به آرمانهای خویش خواهید رسید، و اگر به غیر خدا توکل کنید امیدتان به ناامیدی می گراید».

خشم

خشم و کینه تعادل روحی انسان را بر هم می زند و او را از محور حق و عدل خارج می سازد. در مقام کینه توزی به چندین برابر حقی که از او ضایع شده راضی نمی شود و همه اصول و موازین را زیرپا گذاشته، به صورت خودآگاه و ناخودآگاه از اعمال خشونت و شدّت عمل در برابر دیگران دریغ نمی کند. اگر این صفت پست اخلاقی بر جان انسان حاکم شود، از درک بسیاری از فضایل والای انسانی محروم می شود. حضرت علی(ع) خشم را موجب هلاکت و نابودی انسان می دانند و می فرمایند: «به راستی که اگر از تندی خشم پیروی کنید شما را به نهایت نابودی می کشاند».

آینده نگری

سعادت و نیک بختی انسان در عمل کردن به اوامر خالق یکتاست. اشخاصی که از اطاعت و بندگی خدای بزرگ رویگردانند و در زندگی به این حقیقت والا ـ که مایه سعادت بشر است اهمیّت نمی دهند و تنها از نفس خویش فرمان می برند، از دوراندیشی برخوردار نیستند. مولای شیعیان حضرت امام علی(ع) در اشاره به این نکته می فرمایند: «به راستی که دوراندیشی، همانا اطاعت خدا و نافرمانی از نفس [سرکش] است».

بهره گیری از تجربه ها

انسان عاقل و هوشمند همواره سعی می کند که از تجارب گذشتگان و آنچه خود اندوخته است، نهایت استفاده را ببرد و از تمام لحظه های زندگی خویش تجربه کسب کند. کسی که از روزگار خویش تجربه بیاندوزد کمتر فریب خواهد خورد. شاعر می گوید:

هر آنگاهی که باشد مردْ هوشیار ز سوراخی دو بارش کی گزد مار

حضرت امیرالمؤمنین(ع) می فرمایند: «به راستی خردمند کسی است که تجربه ها به او اندرز دهند».فخر گرگانی

دنیا دام جاهل

لذات دنیا همچون دام های گسترده ای است که دل، این جایگاه انوار الهی، را آلوده می سازد. هرچه گرایش انسان به سوی لذات دنیوی بیشتر شود، از توجه وی به خدا و اهداف عالی کاسته می شود. حضرت علی(ع) می فرمایند: «به راستی دنیا دامی است که کسی که آن را نمی شناسد در آن می لغزد».

کلمات کلیدی
نفس  |  خدا  |  انسان  |  سعادت  |  حضرت امام علی  |  امام علی ( ع )  |  قناعت  | 
لینک کوتاه :