×

مشعل داران دین(روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی)

اندیشه های نو اسلامی به مردم ارائه شده و سپس این فکر با این پشتوانه به دنیا عرضه شود». باشد که آنان [از کیفر الهی] بترسند»ارزش تبلیغآگاه سازی بندگان از دین و پیام های سازنده آن، چنان ارجمند و والاست که رسول خدا صلی الله علیه و آله به گروه های تبلیغی در آغاز اسلامیکی از برنامه های فرهنگی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ، تشکیل گروه های تبلیغی و اعزام آن ها به میان فضیلت مبلّغاز نگاه قرآن و حدیث، مبلّغ دین جایگاهی عظیم داشته و از او به بزرگی یاد شده است. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نیز در توصیف مبلّغان دین فرمودند: «بهترین امّت من کسی است که دعای پیامبر صلی الله علیه و آله برای مبلّغاندر تبیین اهمیت مبلّغان دین، حضرت علی رضی الله عنه به بیان خاطره ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرداخته و رسول خدا صلی الله علیه و آله به ما آموخت که: «خدا را برای مردم محبوب سازید تا خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرمایند: «دین خداوند متعال را تنها کسی یاری می رساند که به تمام بایسته های مبلّغبا نگاهی به آموزه های دینی، به شرایطی برمی خوریم که برای یک مبلّغ دین ضروری دانسته شده شیوه سخنرانی نیز در رساندن پیام های دینی، جایگاهی دیرینه داشته و مردم الفتی با منبر و وعظ بر مبلّغ دین است که از این دو شیوه به نحوی شایسته و بایسته سود

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 4642     تاریخ درج : 1390/08/08

23

اشاره

اول تیرماه، هم زمان با سالروز تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی، روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی نام گرفته است؛ رسالتی که توجه به آن در دنیای کنونی و با توجه به تهاجم فرهنگی استکبار، اهمیتی دوچندان یافته؛ چرا که دشمن در کمین فرهنگ و دین جهان اسلام بوده و در صدد القای بی هویتی بر جامعه جهانی، به ویژه جهان اسلام است. از این رو، در این مقاله برآنیم تا با نگاهی به جایگاه دینی تبلیغ، ارزش و اهمیت آن را بیش از پیش نمایان سازیم.

واژه شناسی

«تبلیغ»، از ریشه «بلوغ» و «بَلاغ»، به معنای رساندن کامل پیام، خبر، اندیشه و سخن به دیگری است و «مبلّغ»، کسی است که با همه توان تلاش می کند تا موادّ تبلیغی همراه خود را به مقصد نهایی ـ که اندیشه و دل مخاطب است ـ برساند.

در قرآن کریم، واژه «تبلیغ» و مشتقّات آن، 27 بار تکرار شده است. البته عناوین دیگری مانند: هدایت، دعوت، موعظه، تبشیر، تخویف، انذار، امر به معروف و نهی از منکر نیز با عنوان تبلیغ، ارتباط نزدیک دارند، اما هیچ یک، از بار فرهنگی واژه «تبلیغ» در انتقال پیام ها برخوردار نیستند. از نگاه قرآن و احادیث اسلامی، رساندن پیام های سازنده خداوند مهربان به اندیشه و دل مردم، مهم ترین وظیفه پیامبران الهی و ادامه دهندگان راه آنان است.

ضرورت تبلیغ

رساندن پیام های زندگی آفرین خداوند، رسالتی بزرگ است که دست های یاری دهنده همگان را می طلبد. آن چه امروزه جایگاه و اهمیت تبلیغ را بیش از پیش می سازد، تلاش مستمر و بی وقفه سازمان های استعماری، با تکیه بر بودجه های کلان، برای ترویج دین های منسوخ، به منظور کم فروغ ساختن نور اسلام و دست های آشکار و پنهان شیاطین در ویران ساختن بنیاد عقیده و اخلاق با ایجاد شبهه در مبانی دینی و ترویج مفاسد اخلاقی است که مسؤولیت همگان را برای رساندن پیام های نورانی اسلام به سرزمین تفتیده دل های مردم، به ویژه جوانان و نوجوانان دو چندان می سازد.

ضرورت تبلیغ در کلام رهبر

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای، با توجه به ضرورت امر تبلیغ می فرمایند: «برای این که بتوانیم بر فرهنگ غلط غربی غلبه کنیم و فرهنگ غنی اسلامی را ـ که بهترین و بزرگ ترین فرهنگ دنیا است ـ جای گزین آن سازیم، واجب است که نخست ایمان اسلامی در ذهن مردم و اندیشه های نو اسلامی به مردم ارائه شده و سپس این فکر با این پشتوانه به دنیا عرضه شود».

تبلیغ، تکلیف دینی

تبلیغ و رساندن پیام دین به مردم، وظیفه ای شرعی و همگانی است که با انجام دادن آن توسط یک گروه از مسلمانان، از دیگران برداشته می شود. قرآن کریم در آیات متعددی، با توصیه به دعوت مردم به سوی خداوند از رهگذر موعظه، حکمت و جدال احسن، آن را نیکوترین سخن بر شمرده و با آوردن آیه ای که کوچ کردن به قصد فراگیری دین را بر عده ای واجب می کند، تبلیغ دین را هدف نهایی فراگیری دانش دینی دانسته است. در نمونه ای از آیات می خوانیم: «و شایسته نیست مؤمنان، همگی کوچ کنند. پس چرا از هر فرقه ای از آنان، دسته ای کوچ نمی کنند تا [دسته ای بمانند و] در دین آگاهی پیدا کنند و قوم خود را ـ وقتی به سوی آنان بازگشتند ـ بیم دهند؛ باشد که آنان [از کیفر الهی] بترسند»

ارزش تبلیغ

آگاه سازی بندگان از دین و پیام های سازنده آن، چنان ارجمند و والاست که رسول خدا صلی الله علیه و آله به پیشوای پارسایان فرمود: «ای علی! اگر خداوند به دستان تو انسانی را هدایت کند، از آن چه خورشید بر آن تابیده برای تو بهتر است». هم چنین در روایت دیگری چنین نقل شده است: روزی داوود پیامبر علیه السلام ، به تنهایی به صحرا رفت. خداوند به او وحی فرستاد: ای داوود! چرا تو را تنها می بینم؟ داوود گفت: «خدایا! اشتیاق من به دیدار تو زیاد شده و خَلق تو میان من و تو فاصله انداخته است». خداوند به او وحی فرستاد: «به سوی مردم بازگرد که اگر بنده گریز پایی را نزدم آوری، نام تو را در لوح به زیبایی ثبت خواهم کرد».

گروه های تبلیغی در آغاز اسلام

یکی از برنامه های فرهنگی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ، تشکیل گروه های تبلیغی و اعزام آن ها به میان قبایل و مراکز جمعیت بود که دل های قبایل بی طرف را به سوی معارف اسلام می کشاند.

مبلّغان ورزیده که حافظ قرآن و احکام و سخنان پیامبر بودند، به قیمت جان خود، عقاید اسلامی را با روشن ترین بیان و واضح ترین روش به گوش مردم دور دست می رساندند. در این میان، برخی از قبایل وحشی و پست، با گروه تبلیغی که نیروهای معنوی اسلام بودند و هدفی جز ترویج خداپرستی و ریشه کن ساختن کفر و بت پرستی نداشتند، از در حیله و تزویر وارد شده، آنان را به وضع رقّت باری به قتل می رسانیدند.

فضیلت مبلّغ

از نگاه قرآن و حدیث، مبلّغ دین جایگاهی عظیم داشته و از او به بزرگی یاد شده است. در آیه 33 از سوره فصلت، خداوند متعال می فرماید: «و کیست خوش گفتارتر از آن کس که به سوی خدا دعوت نماید و کار نیک کند و گوید: من [در برابر خدا] از تسلیم شدگانم؟».

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نیز در توصیف مبلّغان دین فرمودند: «بهترین امّت من کسی است که به سوی خداوند متعال فرا خوانَد و بندگانش را با او دوست سازد».

دعای پیامبر صلی الله علیه و آله برای مبلّغان

در تبیین اهمیت مبلّغان دین، حضرت علی رضی الله عنه به بیان خاطره ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرداخته و می فرمایند: «رسول خدا صلی الله علیه و آله سه بار فرمود: خداوندا! به جانشینانم رحمت فرود آور. گفته شد: ای رسول خدا! جانشینان شما کیان اند؟ فرمود: آنان که حدیث و سنّت مرا تبلیغ می کنند و آن ها را به امت من می آموزند». با توجه به این روایت زیبا که در آن، از مبلغان دین با عنوان جانشینان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله یاد شده، درمی یابیم که مهاجرانِ فرهنگ دین، در اسلام از موقعّیتی سترگ و شایسته تکریم برخوردارند.

سیره تبلیغی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله

استاد اندیشمند، شهید مرتضی مطهری درباره سیره تبلیغی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می نویسد: «پیامبر اسلام، در تبلیغ اسلام سهل گیر بود، نه سخت گیر؛ بیش تر بر بشارت و امید تکیه می کرد تا بر ترس و تهدید. در کار تبلیغ اسلام تحّرک داشت؛ به طائف سفر کرد. در ایّام حج در میان قبایل می گشت و تبلیغ می کرد. یک بار علی علیه السلام و بار دیگر مَعاذ بن جَبَل را به یمن برای تبلیغ فرستاد. مُصعَب بن عُمیر را پیش از آمدن خودش برای تبلیغ مردم مدینه به مدینه فرستاد. گروه فراوانی از یارانش را به حبشه فرستاد. در سال ششم هجری، به سران کشورهای جهان نامه نوشت و نبوت و رسالت خویش را به آن ها اعلام کرد. در حدود صد نامه از ایشان باقی است که به شخصیت های مختلف نوشته است».

پاداش مبلّغ

مبلّغ، در ازای کاری که انجام می دهد، از پاداش های گران سنگی چون دوستی خداوند و بهشت برین برخوردار می گردد. رسول خدا صلی الله علیه و آله به ما آموخت که: «خدا را برای مردم محبوب سازید تا خداوند، شما را دوست داشته باشد». ایشان در کلام گهر بار دیگری می فرماید: «هر کس حدیثی را به امّتم برساند که با آن، سنّتی را بر پا دارد یا بدعتی را در هم شکند، بهشت، از آنِ او خواهد بود». بر پایه آموزه های دین، مبلغ در پاداش عمل دیگران به آموخته هایش شریک خواهد بود، تا آن جا که پیامبر فرمودند: «شخصی روز قیامت می آید در حالی که نیکی های او به سان ابر متراکم یا هم چون کوه های استوار است. می گوید: پروردگارا! چگونه این ها از من است، در حالی که بدان ها عمل نکرده ام؟! خداوند می فرماید: این دانش توست که به مردم آموختی و پس از تو بدان عمل شده است».

دین شناسی، گام اول

اولین گام در راستای تبلیغ مطلوب، آگاهی مبلّغ از دین و ابعاد نورانی آن است. در روایات بسیاری به این مسأله اشاره شده و دین شناسی را مقدمه دین آموزی معرفی کرده اند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرمایند: «دین خداوند متعال را تنها کسی یاری می رساند که به تمام جوانب آن احاطه داشته باشد». هم چنین امام علی علیه السلام فرمودند: «حافظان دین خداوند، کسانی هستند که دین را به پا می دارند و یاری می رسانند و به تمام جوانب آن احاطه دارند و آن را برای بندگان خدا حفظ و مراقبت می کنند».

آبادگران حدیث

یکی از برنامه های پرشکوه مبلغان دین در اطلاع رسانی دینی، انتقال پیام ها و مفاهیم انسان ساز اهل بیت علیه السلام است؛ سخنانی که هر کدام به سان کلیدهایی طلایی، می توانند گشاینده بسیاری از درهای بسته و برون آورنده انسان از بن بست های زندگی باشند. امام رضا علیه السلام در این باره چه زیبا می فرمایند که: خداوند رحمت کند آن بنده ای را که امر ما را زنده کند. پرسیده شد: چگونه امر شما را زنده کند؟ فرمود: «علوم ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد؛ که اگر مردم زیبایی های گفتار ما را می دانستند، از ما پیروی می کردند». بی تردید سخن زیبا را باید زیبا هم بیان کرد تا جان های تشنگان را شفا بخش گردد.

بایسته های مبلّغ

با نگاهی به آموزه های دینی، به شرایطی برمی خوریم که برای یک مبلّغ دین ضروری دانسته شده است؛ ویژگی هایی چون اخلاص، شجاعت، پایداری، سعه صدر، راستگویی، شکیبایی، فروتنی، ادب، خیرخواهی، مدارا، آگاهی، انتقاد پذیری، نرم خویی، مهربانی، درد آشنایی، آراستگی، ساده زیستی، برخورداری از نظم و دیگر شرایط که رعایت هر کدام در انجام وظیفه تبلیغی، ضروری و مؤثر خواهد بود.

آشنایی به زبان های زنده دنی

یکی از مسائل مطلوب برای مبلغان دینی، آشنایی با دست کم یکی از زبان های زنده دنیاست. امروزه با توجه به رشد جهانی انقلاب اسلامی و نیز تشنگی معنوی مردم دنیا، چنان چه مبلغان اسلام ناب محمّدی، توانایی رساندن پیام انقلاب و نظام اسلامی را به دست آورند، تأثیری دوچندان بر بشر خسته از ستم استعمارگران خواهند گذاشت. مقام معظم رهبری با توجه به این ضرورت فرمودند:«امروز جمهوری اسلامی به کسانی که بتوانند به زبان های زنده دنیا صحبت کنند و معارف الهی و پیشرفت های فکری و فرهنگ اسلامی را به مردم دنیا برسانند، احتیاج دارد».

تبلیغ با زبان و قلم

عنصر اصلی تبلیغ، ارتباط با بندگان خداست. در ایفای رسالت تبلیغی و جهت برقراری ارتباط، از دو وسیله زبان و قلم می توان سود جست. «در دین مقدس اسلام، هم قلم ارزش دارد و هم نوشته و قلمِ سبک، تاریخ سنگینی را به نسل آینده منتقل می کند». در کنار این، استفاده از بیان و شیوه سخنرانی نیز در رساندن پیام های دینی، جایگاهی دیرینه داشته و مردم الفتی با منبر و وعظ و سخنرانی داشته و دارند. بر مبلّغ دین است که از این دو شیوه به نحوی شایسته و بایسته سود جسته و به ارشاد مردم بپردازد.

هنر و تبلیغ

استفاده از روش های القای غیر مستقیم برای تأثیر گذاری بر مخاطبان، می تواند در اطلاع رسانی دینی نیز سودمند باشد؛ روش هایی چون فیلم، کارتون، تئاتر، نقاشی، خط، بازی های رایانه ای، مسابقه و سایر شیوه هایی که پیام دین را به زبان روز و به گونه ای غیرمستقیم بیان دارد.

استفاده از شیوه های نوین در تبلیغات مسموم جامعه های غربی، امری آشکار بوده و یکی از عوامل تاثیرگذاری آن ها بر جوامع دیگر، به ویژه نسل جوان کشورها می باشد.

تأکید مقام معظم رهبری بر استفاده از هنر

مقام معظم رهبری، استفاده از هنر را برای انتقال پیام دین، انقلاب و نظام اسلامی، امری حتمی و ضروری دانسته و همه هنرمندان متعهد را برای تلاش در این جهاد مقدس فراخوانده اند. ایشان در یکی از دیدارهایشان با هنرمندان فرمودند: «اگر یک انقلاب، یک فرهنگ، یک تمّدن و یک حقیقت به میدان هنر راه نیابد و از شیوه های هنری برای مطرح شدن بهره گیری نکند، آن انقلاب، فرهنگ و تمّدن، در جامعه رشد نخواهدکرد». ایشان هم چنین در جایی فرمودند: «هنر، بهترین و رساترین وسیله تبلیغ است».

مبلغان و نسل جوان

یکی از ضرورت های تبلیغی، توجه به نسل جوان و آشنایی با نیازمندی های روحی و روانی آن هاست. بی گمان، راه روشنی که جوانان امروز و هر روز جامعه دینی را به ارمغان جاودان و سعادت آفرین می رساند، تنها ارائه جلوه های زیبای دین داری، فراهم سازی فضای پرجاذبه معنویت اندیشی و بیان آموزه های زنده، پویا و هم سو با جاذبه های فطری، احتیاجات روحی و توان مندی های جسمی خواهد بود. جوانان، ارزش های واقعی و معارف روشنگر مذهبی را با قالبی نو، به روز، پرتنوع و همراه با هم زبانی و مهربانی می طلبند و شیفته دین باوری، فضیلت پذیری، احساس خداجویی، خداپرستی و درست فهمی مبانی دینی اند.

سفارش امام

حضرت امام خمینی رحمه الله ، درباره پیوند جوانان و روحانیان می فرمایند: «از روحانیون عظیم الشأن تقاضا دارم که با طبقات جوان به چشم عطوفت و پدری نظر کنند». «با روی گشاده و آغوش باز حرف های آنان را بشنوند و اگر بیراهه می روند، با بیانی آکنده از محبت و دوستی، راه راست اسلامی را نشان آن ها دهند و باید به این نکته توجه کنید که نمی شود عواطف و احساسات معنوی و عرفانی آنان را نادیده گرفت و فورا رنگ التقاط و انحراف بر نوشته هایشان زد و همه را یک باره به وادی تردید و شک انداخت».

کلمات کلیدی
پیام  |  خدا  |  دین  |  اسلام  |  مبلغ  |  تبلیغ  |  رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله  |  روز تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی  | 
لینک کوتاه :