×

استفتائات درباره زکات (1)


تعداد بازدید : 14909     تاریخ درج : 1390/08/08

82

مقام معظم رهبری

در روستای ما گندم بیش تر با آب چاه آبیاری می شود، البته تا عید با آب باران آبیاری می شود، حکم زکات ما چگونه است؟ مثلاً در 40 تن گندم چقدر باید زکات داد؟

به نسبتی که با آب چاه آبیاری شده، یک بیستم و به نسبتی که با آب باران آبیاری شده یک دهم؛ بنابراین اگر نصف با آب باران آبیاری شده و نصف با آب چاه آبیاری شده باشد، زکات چهل تن گندم، سه تن گندم می شود.

زنی که از تمکین شوهر خودداری می کند، آیا زکات فطره او از شوهرش برداشته می شود؟

خیر، باید شوهرش زکات فطره او را بدهد؛ مگر آنکه نان خور شخص دیگری باشد.

پدری که زکات فطره نمی دهد، تکلیف زن و فرزند او چه می شود؟

برای آنان تکلیفی نیست و لازم نیست فطره بدهند.

آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی

شخصی زکات نمی دهد، آیا پسرش می تواند بدون اینکه پدر بفهمد مقدار زکات را جدا کند و به مستحق برساند؟

با اجازه حاکم شرع می تواند این کار را انجام دهد.

اگر کسی عمدا در ماه دوازدهم، مالی که به حد نصاب رسیده است از بین ببرد؛ به طوری که دیگر زکات از مال برداشته شود، چه حکمی در مورد این شخص جاری می گردد؟

احتیاط واجب آن است که زکات را بپردازد، ولی اگر قبل از ماه دوازدهم این کار را بکند زکات به او تعلق نمی گیرد.

پدرم هر ساله محصولات خرمای نخلستان را به 6 نفر از فرزندان می سپارد تا پس از رسیدن محصول، آن را فروخته و خرج تحصیل، لباس و... را تأمین کنند. در مجموع محصول به حد نصاب زکات می رسد؛ اما سهم تک تک افراد به این حد نصاب نمی رسد. ضمنا محصول را هم به صورت خرما و هم به صورت رطب فروخته ایم و الآن نمی دانیم که زکات به این محصول تعلق می گیرد یا نه؟

در صورتی که قبل از تعلّق زکات به پسرانش واگذار کند، و سهم هر یک از آنان به حدّ نصاب برسد زکات دارد. در غیر این صورت زکات واجب نیست. و اگر بعد از شروع رسیدن خرما واگذار کند باید زکات آن را بپردازند.

آیا کارگران کشاورزی که سهمی از زراعت را به عنوان حق الزحمه می گیرند، موظّف به دادن زکات هستند؟

اگر گرفتن سهمی از زراعت در مقابل همه کارهای کشاورزی باشد (آن چنان که در میان مالک و رعیّت در بلاد ما معمول است) زکات به سهم آنها تعلّق می گیرد، به شرط اینکه سهم آنها به حدّ نصاب برسد، امّا اگر سهم را فقط در مقابل درو کردن یا مانند آن بگیرد ـ یعنی بعد از وقت تعلّق زکات ـ در این صورت چیزی بر کارگر نیست.

آیت اللّه العظمی بهجت

در مورد ملکی که به رعیّت اجاره داده می شود، زکات زراعت آن به عهده مالک است یا رعیّت؟

در اجاره زمین، مالک زرع، زارع است نه مالک زمین، به خلاف مزارعه که شریک هستند.

اگر در زمین غصبی زراعتی صورت بگیرد، زکات آن بر عهده کیست؟

چون زرع و حاصل برای زارع است، زکات هم بر عهده او است.

در یک شرکت سهامی دامداری، اگر اعضای هیئت مدیره، اقدام به پرداخت زکات نکنند، آیا سهام دار خود موظف به پرداخت زکات است؟

هر سهامداری که مالک مال مورد تعلّق زکات است، اگر سهم او به حدّ نصاب برسد، باید زکات خودش را بدهد.

در یک شرکت تعاونی کشاورزی که از سرمایه های اعضای خود، اقدام به تولید گندم کرده است، آیا پرداخت زکات باید یک جا و توسط شرکت صورت بگیرد یا اینکه بر عهده هر کدام از اعضا است که نسبت به سهم خود، اقدام به پرداخت زکات نمایند؟

اگر اعضا به شرکت اجازه دهند، توسط شرکت هم می توان زکات آن را پرداخت؛ ولی در رسیدن به حدّ نصاب، سهم هر یک جداگانه ملاحظه می شود نه مجموع.

اگر قبل از اینکه گندم یا خرما دانه ببندد، آن را هدیه کنند یا بفروشند، زکات بر مالک اوّل واجب است یا خیر؟

بر مالک اوّل واجب نیست.

فردی که در اموالش زکات واجب شده است، وفات می کند. ورثه اش بدون خارج کردن زکات، در اموالش تصرّف می کنند و در آنها معامله هایی انجام می دهند. آیا این کار جایز است؟ آیا ذمّه آنها به زکات مشغول است؟

آنچه را که به ذمّه، خرید و فروش کرده اند و از آن اموال ادا کرده اند، ملکیّت و تصرّف در آنها مانعی نیست و اگر زکات بر ذمه میّت بوده و عین زکوی موجود نیست، مقدار زکات دین است که از اصل مال و جمعی ترکه اخراج می شود و تصرف در تمام اموال حرام است و موجب ضمان و اگر متعلق زکات موجود است مثل سایر موارد تعلق زکات باید عمل شود.

شخصی حدود چهارصد و پنجاه رأس گوسفند دارد که شش ماه از سال علف صحرا می خورند و شش ماه دیگر همراه با علوفه صحرا، علوفه دستی نیز به گوسفندان داده می شود (مانند: یونجه خشک شده و جو). آیا به این گونه گوسفندان زکات تعلّق می گیرد؟

اگر در تمام سال چرنده بودن بر آنها صدق می کند، باید زکات بدهد.

بعضی از اقسام انگور که قابل کشمش شدن نمی باشد و اگر خشک شود ارزشی ندارد، ـ یعنی قابل استفاده نیست ـ ، آیا زکات دارد؟

اگر وقتی خشک می شود، کشمش بر آن صادق نیست، زکات ندارد.

شخصی گندمی که به آن خمس و زکات تعلّق گرفته، کاشته است. تکلیف او نسبت به خمس و زکات محصولی که به دست می آورد، چیست؟

باید از حاکم شرع اجازه بگیرد و با او مصالحه کند.

مالکی مقداری از زمین مزروعی خود را به صورت اجاره به دیگری واگذار نموده و مال الاجاره از گندم تعیین شده است. اگر گندم مال الاجاره به تنهایی به حد نصاب برسد، آیا زکات دارد؟ اگر همراه با بقیه گندمها به حدّ نصاب برسد، چه طور؟

در هر صورت زکات ندارد.

کشاورزی از کشاورز دیگر، بیش تر از حدّ نصاب، گندم قرض می گیرد. آیا این کشاورز باید زکات گندم قرض گرفته را بدهد یا خیر؟ اگر فرد قرض دهنده، زکات آنها را داده باشد، چه طور؟

خیر، زکات غلاّت بر کسی واجب است که در وقت تعلّق ملک او بوده است و اگر قرض دهنده ولو از مال دیگر داده دیگر لازم نیست قرض گیرنده بدهد و اگر بداند قرض دهنده مطلقا زکات آن را نمی دهد، نمی تواند در مقدار زکات تصرّف کند.

اگر هنگام عقد اجاره نامه بین مالک نخلستان و مستأجر، زکات بر خرماها واجب شده باشد و خرما هنوز چیده نشده باشند، پرداخت زکات آن بر عهده چه کسی است و به چه نحو باید پرداخت شود؟

زکات آن بر عهده موجر است که از عین آن یا قیمت آن ادا کند.

اگر متعلّقات نه گانه زکات قبل از زمان وجوب زکات بر آنها فروخته شوند، زکات از آنها ساقط است؟

بله، از فروشنده ساقط می شود.

کدام یک از موارد مشمول زکات، در صورت پرداخت زکات آن، در سالهای بعد هم، اگر به حدّ نصاب برسند، زکات دارند؟

موارد انعام ثلاثه (شتر، گاو، گوسفند) و نقدین (طلا و نقره).

آیا مال التجاره هم زکات دارد؟ زکات آن واجب است یا مستحب؟ مقدار و حد نصاب آن چه قدر است؟

با شرایطی مستحب است که از جمله این شرایط، رسیدن به حد نصاب طلا یا نقره در تمام سال است، پس اگر مدتی از حد نصاب کم تر شود، زکات استحبابی ندارد.

آیا وجوهات شرعی ـ مانند خمس و زکات ـ را می توان در مواردی مانند کمک به سیل زدگان و زلزله زدگان مصرف کرد؟

در زکات جایز است؛ و در خمس از سهم امام علیه السلام مجاز است. البته پس از استجازه از مقلَّد (مرجع تقلید).

آیا در زکات گاو و گوسفند، می توان حیوان را سر برید و گوشت آن را بین چند فقیر تقسیم نمود؟

اگر قیمت کم نشود و با تراضی با گیرندگان باشد، مانعی ندارد.

در صورت فقر پسر، پدر می تواند زکات را برای تحصیل فرزند در دانشگاه یا حوزه به پسر خود پرداخت نماید؟

در این جهت با دیگران فرقی ندارد.

شخص فقیری به بنده بدهکار است و توانایی پرداخت بدهی خود را ندارد. آیا می توانم بدهی او را از زکات مالم حساب کنم و دیگر از او طلب نکنم؟

بله، می توانید این کار را بکنید.

آیا نانی که از گندم زکات نداده، پخته شده است را می توان خورد؟

اگر زکات آن را از مال دیگر بدهند، می توان خورد.

آیا با مال زکوی می توان لباس خرید و در آن لباس نماز خواند؟

اگر با عین پولی که زکات آن را نداده اند لباس بخرد تا زمانی که از پول دیگری زکات آن را نداده اند، نماز خواندن در آن لباس حرام و بنابر احتیاط باطل است.

شخصی علم اجمالی دارد که زکات یا مظالم بر عهده اش است. حال که می خواهد وجهی را به مستحقّ بدهد، به چه نیّت این کار را انجام دهد؟

به نیّت امر فعلی و ما فی الذمّه.

آیا پیرمرد کشاورزی که تا کنون زکات نداده، می تواند زکات همه سالهایش را یک جا حساب کند و بپردازد؟ اگر در حال حاضر قدرت بر این کار نداشته باشد چه کند؟

بله، باید تمام آنها را بدهد؛ هر چند به تدریج باشد یا اگر ندارد، آن را وصیت کند.

اگر فرد متوفّی بدهکار باشد و مال زکوی نیز داشته باشد، امّا اموال دیگر او به قدری نیست که کفاف بدهی او را بدهد، پرداخت زکات او در اولویت قرار دارد یا بدهی او؟

چون زکات اوّلاً به عین مال تعلق می گیرد به همین جهت اولویت لزومیه دارد.

آیت اللّه العظمی سیستانی

چون امروز سکه طلا (بهار آزادی) در معاملات استفاده نمی شود، غیر از خمس زکات هم به آن تعلق می گیرد یا نه؟

زکات ندارد.

آیا دامدار می تواند بدون اجازه شریکش زکات حیوان را بدهد؟

اگر سهم او به حد نصاب می رسد باید زکات سهم خود را بدهد.

نصاب غلات برای زکات چقدر است و چه مقدار آن را باید به عنوان زکات بدهد؟

غلات اگر از 847 کیلوگرم کم تر باشد زکات ندارد و در این مقدار و بیش تر اگر آبیاری آن با باران یا آب رودخانه بدون استفاده از پمپ و امثال آن بوده یک دهم است و اگر با استفاده از وسایل بوده یک بیستم است.

آیت اللّه العظمی شاهرودی

اگر زارعین در زمینهای موقوفه گندم بکارند آیا زکات بر آنها واجب می شود؟

چنانچه زارعین را اجیر نمودند از برای کشت از قِبَل موقوفه، زکات به آن تعلّق نمی گیرد، چون که مالک شخصی نیست و چنانچه زارعین زمین را اجاره نمودند و از برای خود کشت می نمایند بعد از خروج مؤونه هر مقدار که از برای آنها ماند اگر به حد نصاب بود زکات آن را باید بدهند.

کشاورزی 10 هکتار زمین دارد که آن را به پنج قسمت کرده و قصد دارد 2 هکتار آن را جو و گندم بکارد و در 4 قسمت دیگر محصولات دیگر، در هنگام شخم زدن زمین، تراکتور او در قسمت مربوط به جو و گندم ضربه خورده و صدمه می بیند و به آن خسارت وارد می شود، آیا این خسارت را می تواند از منافع جو و گندم کسر کند یا باید آن را به پنج قسمت تقسیم کند؟

چنانچه تدریجا شده و در تمام این مدت خسارت وارد شده، در این صورت تقسیط بر پنج قسمت می شود و اگر اتفاقا مثلاً در زمین جو که شخم می کرد به سنگی برخورد کرده و جزئی از آن شکسته و یک دفعه خسارتی وارد شد، این جزء مصارف همان قسمتی می شود که خسارت در وقت شخم آن تحقق گرفته.

کلمات کلیدی
مال  |  آب  |  خرما  |  زکات  |  گندم  |  آبیاری  |  حد نصاب  | 
لینک کوتاه :