لبنان کشوری در حاشیه مدیترانه با مساحت 10452 کیلومتر مربع است.
پایتخت لبنان بیروت شهری زیبا بندری و در کنار دریاست. این شهر دارای دو بخش است. شمال شرق مسیحی نشین و جنوب غربی مسلمان نشین است. جنوب یا غرب این شهر با این که اخیرا مورد توجّه واقع شده، هنوز مشکلات متعدد دارد. همین که از خط حایل بین دو منطقه عبور کنید و به منطقه مسیحی نشین وارد شوید، وضعیّت به طور محسوس متفاوت است. خیابان ها، بسیار تمیز با اتومبیل های مدرن، انگار به یک کشور اروپائی وارد می شوید. این وضعیت به طور جدّی قابل تأمل است.
لبنان دارای چهار میلیون نفر جمعیّت است و چهارده میلیون نفر مهاجر در سراسر جهان دارد.
جمعیّت لبنان در حدود هجده ملیون نفر است که چهارده ملیون نفر از آن ها به نقاط مختلف جهان مهاجرت کرده اند.
مردم لبنان غالبا سازگارند. از اینرو به راحتی می توانند خودشان را با فرهنگ های گوناگون هماهنگ کنند. در عرصه های مختلف انسان هایی موفق محسوب می شوند.
لبنان از جهت اقتصادی و نظامی کشوری ضعیف به شمار می رود و از آن جا که با رژیم اشغالگر قدس هم مرز است، از سوی این رژیم غاصب مورد هجوم واقع شده، بخش هایی از آن سالیان درازی در اشغال قرار داشت.
در بین کلیه کشورهای عربی تنها کشوری که عملاً در مقابل رژیم اشغالگر ایستادگی می کند، لبنان است. آن هم نیروهای حزب اللّه که شیعیانی استوار و مقاومند.
توانمندی نیروهای حزب اللّه به گونه ای است که حتی سوریه که مدعی مقاومت در مقابل اسرائیل است، سعی می کند و خود را حامی حزب اللّه معرفی کند به این وسیله بخش هایی از سوریه را که در اشغال اسرائیل است، آزاد سازد.
وضعیت فرهنگی لبنان
لبنان به چهار راه فرهنگی جهان معروف است. عقائد، ادیان، مکاتب و افکار گوناگون به راحتی در آن کشور ترویج می شود. در حقیقت می توان گفت: آن جا منطقه ی آزاد فرهنگی دنیا به حساب می آید.
فرهنگ غرب از سویی و فرهنگ آسیا از سوی دیگر و گاهی فرهنگ آفریقا در آن جا راه دارد و به سهولت با ابزارهای ارتباطی و با شیوه های جذّاب ترویج می شود. فضای شبهه پراکنی باز است و مردم تحت تأثیر القاءات و شبهات فراوان قرار می گیرند.
مسیحیان در لبنان حدود 40 مجله دارند که در بسیاری از موارد مطالب خود را در قالب های علمی ارائه می کنند.
کتاب هایی در نقد قرآن نوشته می شود و به خیال خودشان اشتباهات قرآن را بیان می کنند. در مقابل، تبلیغات شیعیان تا حدود زیادی به صورت شعار مطرح می شود.
بسیاری از کشورها در لبنان بر علیه شیعه تبلیغ می کنند و برای ویران کردن ایران، لبنان را نقطه شروع می دانند.
هر روز در روزنامه ها و مجلات بر علیه شیعیان بحث می شود.
در لبنان تعداد کانال های تلویزیونی به حدی است که مردم از آمار دقیق آن اطلاعی ندارند. آن ها اظهار می کنند حدود 200 تا 500 کانال تلویزیونی قابل دسترسی است. افراد با پرداخت وجهی می توانند کانال های مختلف را ببینند. اگر چه تعداد 9 کانال برای همگان بدون پرداخت هزینه ای قابل استفاده است.
شبکه ال بی سی مربوط به مسیحیان لبنان است که از طریق ماهواره در همه جا پخش می شود و برنامه های آن بسیار مبتذل است. در عربستان، لبنان را به ال بی سی می شناسند. در تلویزیون از لواط، ازدواج مرد با محارم خودش و ... بحث می شود. و مبنا بر هتاکی و سنّت سوزی است. در مقابل کانال اقراء عربستان مذهبی است و بینندگانی دارد.
تلویزیون الجزیره خیلی خراب نیست در عین حال جذاب است. این کانال ماهواره ای است.
یک کانال تلویزیونی در بیروت وجود دارد که به صورت شبانه روزی مرثیه پخش می کند.
تلویزیون ایران شبکه «سحر» برای زمان محدودی در خارج از کشور پخش می شود که واقعا باید درباره ی فعالیّت آن تجدید نظر شود.
کانال المنار مربوط به حزب الله است که تاحدودی مناسب است و به اخبار ایران به طور جدّی می پردازد.
احساس می شود که اگر کسانی بخواهند ایران را بعد از همگانی شدن ماهواره مطالعه کنند، اکنون می توانند به طور جدّی وضعیت شیعیان لبنان را به عنوان جامعه نمونه مورد دقّت و مطالعه قرار دهند و برای آینده برنامه ای بیندیشند. لازم به ذکر است که وضعیت فرهنگ دینی مردم لبنان نسبت به گذشته که تقریبا آثاری از دین باقی نمانده بوده بسیار بهتر و توجّه شیعیان به اسلام ناب محمّدی صلی الله علیه و آله خیلی بیش از گذشته های دور است.
شیعیان لبنان غالبا بازگشت خود را به هویّت مذهبی، مرهون دو عامل اساسی می دانند:
1 ـ امام موسی صدر رحمه الله 2 ـ امام خمینی رحمه الله و انقلاب اسلامی ایران.
مردم لبنان نسبت به مقام معظم رهبری بسیار علاقمند و اطاعت آنان از رهبری شیعیان جهان بسیار قوی و نیرومند است.
همه شیعیان لبنان روی انقلاب ایران حساس هستند. و ایران را وطن اوّل خود و لبنان را وطن دوم می دانند. آنان می گویند ما نمی توانیم در لبنان کشور شیعی داشته باشیم ولی در ایران حکومت شیعه برقرار است.
مدارس آموزش و پرورش
در این کشور 33% از مدارس، توسط دولت و بقیه زیر نظر کلیسا و مسیحیّت اداره می شود. برخی از شیعیان، مدیریت تعداد معدودی از مدارس دولتی را به عهده گرفته اند که در مجموع حرکتی است لیکن نسبت به نیاز شیعیان بسیار کم است.
دولت برای مدارس غیر دولتی، حداقل و حداکثری برای دروس پیش بینی کرده و آنان باید مدارس را بر اساس آن چهارچوب ها اداره کنند. از این رو مدیران مدارس با توجّه به اهداف خود می توانند درس هایی را در مدارس ارائه کنند.
برای ایجاد و تشکیل مدرسه، دولت پس از بررسی، مجوز تأسیس مدرسه صادر می کند و پس از آغاز فعالیّت هر مدرسه لیست دانش آموزان خود را به آموزش و پرورش لبنان تحویل می دهد و در پایان سال مدرک تحصیلی به آنان اعطا می کند.
حزب الله از حدود سال 1380 هجری قمری به فکر تأسیس مدارسی برای شیعیان افتاد و تاکنون 9 مدرسه در لبنان و یک مدرسه در قم با کمک های مقام معظم رهبری و دولت ایران تأسیس کرده است که به نام مدارس المهدی شناخته می شود.
مسیحیّت که از 300 سال قبل در این کشور مدرسه ایجاد کرده، اکنون دارای 400 مدرسه است. در مقایسه با 9 مدرسه المهدی فاصله بسیار زیادی است.
مدارس المهدی مجموعا 6000 دانش آموز تحت پوشش دارند. در حالی که گاهی یکی از مدارس مسیحیان 6000 دانش آموز دارد.
در مدارس المهدی در هفته 2 ساعت درس دینی و یک ساعت درس انگلیسی اضافه بر برنامه تدریس می شود.
در مجموع 4% از دانش آموزان شیعه، در مدارس شیعیان و بقیه در مدارس دولتی و تعداد زیادی در مدارس مسیحیان و مقدار اندکی هم در مدارس اهل سنت درس می خوانند. که این وضعیت خسارات جبران ناپذیری از جهت دینی و اخلاقی برای آنان درپی داشته است.
تدوین کتاب
دولت برای مدارس خود کتاب هایی تدوین کرده است. مدارس دیگر در انتخاب کتب درسی آزادند. این امر مؤسسات انتشاراتی را بر آن داشته که برای جلب مشتری در تدوین کتاب، بهتر رقابت کنند و هر مدرسه سعی می کند بهترین را انتخاب و خریداری کند.
مدارس المهدی برای انتخاب کتاب ـ با توجّه به ملاک های اخلاقی دینی ـ دچار مشکلات زیادی هستند.
غالب مدارس لبنان از دانش آموزان هزینه آموزشی دریافت می کنند و در برخی موارد از کمک های افراد خیّر استفاده می کنند.
هزینه آموزشی در مدارس تا حدّی زیاد است که گاهی اعضای حزب الله به دلیل عدم توان پرداخت کمک هزینه تحصیلی، فرزندان خود را از مدارس بیرون می برند.
در لبنان کلیه کسانی که مدرک دیپلم دریافت کنند، بدون کنکور می توانند وارد دانشگاه شوند.
در لبنان چنانچه بین طوائف اختلاف و درگیری باشد، امّا یک قانون عامی وجود دارد و آن این که همه، به علما و لو از گروه مخالف خود باشد، احترام می گذارند و روحانیون همه ی طوائف، محترم هستند. حتی مأمورین در لبنان هرگز از یک روحانی سؤال نمی کنند اقامه شماکجاست
به نظر می رسد با توجّه به وضعیت خاص لبنان تأسیس مدارس ابتدایی، راهنمایی و متوسطه بیش از دانشگاه اهمیّت داشته باشد.
وضعیت روحانیون
در لبنان حدود 500 روحانی وجود دارد. که بیشتر آن ها به دنبال پست های اداری هستند تا امور تبلیغی حدود 40% از این روحانیون بیش از هر چیز ترجیح می دهند که قاضی باشند و یا دفتری در زمینه های فرهنگی اداره کنند و یا این که در یکی از سازمان های لبنان سمتی داشته باشند.
حدود 40% دیگر مانند مولوی های اهل سنت فقط روز جمعه در پست روحانی عمل می کنند.
نزدیک به 10% دیگر که از نظر علمی هم بد نیستند هیچ گونه حضوری در امور دینی لبنان ندارند و از قاعدین به حساب می آیند.
و 10% باقی مانده افرادی هستند که اخیرا در قم تربیت شده و از فعالیّت و تحرّک مناسب برخوردارند.
وضعیت تبلیغی:
گاهی در روستایی که 15 نفر روحانی وجود دارد، یک نماز جماعت برگزار نمی شود.
در بعلبک دو یا سه حوزه علمیه وجود دارد و 10 مسجد و فقط در یک مسجد نماز جماعت خوانده می شود. در حالی که همه می دانیم هیچ چیز جای گفتگوی مشافهی و تبلیغ رو در رو و ارتباط مبلّغ با مردم را نمی گیرد.
علمای گذشته ی جبل عامل، عشقی را در درون مردم لبنان نسبت به روحانیّت ایجاد کرده اند که متأسفانه با عمل ضعیف برخی از روحانیون رو به افول است.
در لبنان چنانچه بین طوائف اختلاف و درگیری باشد، امّا یک قانون عامی وجود دارد و آن این که همه، به علما و لو از گروه مخالف خود باشد، احترام می گذارند و روحانیون همه ی طوائف، محترم هستند. حتی مأمورین در لبنان هرگز از یک روحانی سؤال نمی کنند اقامه شما کجاست.
سخنرانان غالبا در زمینه مسائل سیاسی سخن می گویند و مباحث دینی و اخلاقی را کمتر مطرح می کنند.
حوزه های علمیه
در بیروت دو حوزه علمیه وجود دارد که زیر نظر سازمان مدارس خارج از کشور اداره می شود. یکی حوزه ی الرسول الاکرم صلی الله علیه و آله و دیگری حوزه الزهراء علیهاالسلام است که مربوط به خواهران است. در حوزه ی الرسول الاکرم صلی الله علیه و آله حدود 85 نفر طلبه اشتغال به تحصیل دارند که 30 نفر آنان اشتغال به درس خارج و 20 نفرشان در سطح و 35 نفرشان دروس مقدماتی را می گذرانند.
در صیدا حوزه علمیه امام صادق علیه السلام وجود دارد که دارای بنایی زیبا و ساختمانی مجهز است. این ساختمان دارای کتابخانه عمومی، درمانگاه، محلی برای نماز جمعه است. همچنین در یک طبقه حوزه علمیه خواهران و حوزه علمیه برادران در طبقه دیگر قرار دارد. در این حوزه 26 طلبه برادر و حدود 50 طلبه خواهر مشغول به تحصیل هستند.
حوزه های علمیه در لبنان هیچ گونه انسجامی ندارند و هر حوزه به طور مستقل و با برنامه دلخواه مدیران اداره می شود.
کاربرد مبلّغین
مردم لبنان به دلیل حضور اتباع آن کشور در نقاط مختلف جهان تقریبا با سراسر جهان ارتباط دارند و مبلغین پرورش یافته در چنین شرایطی برای حضور و تردد به کشورهای مختلف آمادگی دارند. به دلیل فضای بازی که در آن رشد کرده اند و آشنایی که با برهنگ های مختلف دارند، به راحتی می توانند با مردم و ملیّت های گوناگون ارتباط برقرار کنند.
با توجّه به آشنایی مبلّغان لبنان با زبان فرانسوی علاوه بر زبان عربی اگر ما در این کشور بر روی امر تربیت مبلّغ برای آفریقا سرمایه گذاری کنیم، می توانیم در آینده ای نزدیک آفریقایی اسلامی داشته باشیم.
قابل ذکر است که آمریکا و اروپا برای آفریقا سرمایه گذاری های کلانی می کنند.
جستجو در قاموس نور