احکام و مسایل نماز شب

مسأله 1 - وقت نماز شب از نصف شب است تا طلوع فجر و افضل آن است که در ثلث سوم شب و نزدیک طلوع فجر خوانده شود.

مسأله 2- مستحب است نماز شب بلند خوانده شود تا اگر امکان دارد با شنیدن صدای کسی که مشغول خواندن نماز شب است دیگران نیز بلند شوند و نماز شب بخوانند و از این فیض عظمی و عظیم بهره مند شوند و از کاروان عابدان و زاهدان و سالکان، عقب نمانند، البته به شرط اینکه انسان احتمال دهد که با صدای بلند او کسانی بلند خواهند شد و مزاحم کسی نیست و موجب ریا و سمعه هم نباشد.

مسأله 3 - با اینکه افضل است نماز شب ایستاده خوانده شود، اما اگر برای کسی که مشکل است یا حال ایستاده خواندن را ندارد، می تواند نشسته بخواند. حتی نماز شب را در حال راه رفتن و داخل ماشین و... هم می شود خواند. چنانچه امام خمینی قدس سره در بازگشت از پاریس، نماز شبش را در هواپیما خواند و مرحوم تربتی هم نماز شبش را در حال مسافرت در حال راه رفتن می خواندند.

مسأله 4 - اگر چه دو رکعت نشسته به جای یک رکعت ایستاده است و کسی که نماز شب را نشسته می خواند لازم است دو برابر، حتی نماز وتر را دو تا یک رکعتی بخواند، اما الزامی هم در کار نیست؛ بلکه 11 رکعت نشسته بخواند قبول است. حتی اگر حال ندارد همه 11 رکعت را بخواند، دو رکعت شفع و یک رکعت وتر را بخواند و اگر برای این هم حال یا وقت ندارد، تنها یک رکعت وتر را بخواند.

مسأله 5 - اگر کسی از خواب بلند شد و دید تنها برای شفع و وتر وقت دارد نمی تواند همه 11 رکعت را شروع کند، اما اگر 4 رکعت از 11 رکعت را خواند، بعد فهمید هنگام طلوع فجر است می تواند بقیه نماز شب را بعد از طلوع فجر ادامه دهد، بعد نافله نماز صبح و خود نماز صبح را بخواند.

مسأله 6 - نماز شفع قنوت ندارد، اگر کسی می خواهد در نماز شفع قنوت بگیرد باید به قصد ثواب و رجاء قنوت بگیرد.

مسأله 7 - مسافر یا کسی که برایش سخت است بعد از نصف شب برای نماز شب بلند شود، می تواند در اول شب آن را انجام دهد.

مسأله 8 - کسی که نماز شب را طلوع فجر صادق نخوانده باشد می تواند بعد از نماز صبح تا بعد از طلوع آفتاب قضای آن را به جا آورد و این اهمیتِ بیش از حدِّ نماز شب را می رساند.

مسأله 9 - همه نمازهای مستحبی، دو رکعتی خوانده می شود، غیر از نماز وتر، که یک رکعتی است.

مسأله 10 - وقت نافله صبح هم به اندازه 11 رکعت نماز شب از نصف گذشته است تا از طلوع آفتاب و حمره مشرقیه به اندازه ادای نماز صبح وقت باقی مانده باشد، اما بهتر است قبل از طلوع فجر اول خوانده نشود، بلکه بعد از طلوع فجر صادق و قبل از نماز صبح بخواند و به دنبال آن، نماز صبح را بخواند.

مسأله 11 - برای به دست آوردن نصف شب (که ابتدای وقت نماز شب است) از غروب آفتاب و یا اذان مغرب تا اذان صبح را جمع کرده و تقسم بر دو کنند، نصف شب شرعی به دست می آید.

مسأله 12 - می توان نماز شب را کوتاه تر و خلاصه تر نیز خواند؛ به این صورت: دو رکعت به نیت «شفع» و یک رکعت به نیت نماز «وتر»، یا اینکه فقط به یک رکعت نماز «وتر» اکتفا کرد.

مسأله 13 - لازم نیست همه یازده رکعت را در یک مجلس بخواند، بلکه می تواند در دو سه نوبت بخواند، بلکه تفریقْ افضل است، همان طور که رسول خدا تهجد می کرد.

مسأله 14 - برای نمازهای واجب، بهتر است انسان به مسجد برود، ولی درباره نوافل، چنین دستوری نیست.

مسأله 15 - نماز «وتر»، یک رکعت است، و کافی است در قنوتْ سه بار تسبیح گفتن.

مسأله 16 - در نماز «شفع» و «وتر» بهتر است بعد از حمد، سوره توحید را بخواند تا ثواب یک ختم قرآن را ببرد.

مسأله 17 - نماز شب مجموعا یازده رکعت می باشد که ده رکعت آن، هر دو رکعت به یک سلام خوانده می شود و یک رکعت به یک سلام.

هشت رکعت از یازده رکعت را باید به نیت نماز شب و سپس دو رکعت دیگر به نیت نماز «شفع» و آنگاه یک رکعت نماز «وتر»، که با فضیلت ترین رکعت های نماز شب، نماز «وتر» و دو رکعت «شفعْ» برتر از «وتر» است.

مسأله 18 - نماز وتر، یک رکعت است و می شود آن را بدون قنوت به جا آورد.

مسأله 19 - بعد از فراغ از نماز «شفع»، خواندن دعای «الهی تعرض لک فی هذا اللیل المتعرضون...» مستحب است که در مفاتیح در اعمال شب نیمه شعبان آمده است.

مسأله 20 - مستحب است که انسان در قنوت آن از خوف خدا گریه کند و اگر گریه اش نیاید تباکی کند؛ یعنی انسان حالت گریه را به خود بگیرد.

مسأله 21 - در نماز مستحب، شک میان رکعت اول و دوم، نماز را باطل نمی کند و نمازگزار می تواند تصمیم بر هر کدام بگذارد.

مسأله 22 - انجام کمی و زیادهای اشتباهی در نماز مستحب، سجده سهو ندارد.

مسأله 23 - مستحب است سوره های بزرگ، در رکعت اول و سوره های کوتاه را در رکعت دوم بخواند، و در نماز «شفع» و «وتر» سوره های فلق، ناس و توحید قرائت کند و یا اینکه در همه آنها سوره «قل هو اللّه احد» بخواند.