مراد از خوض (فرو رفتن) در باطل سخن گفتن و حکایت کردن معصیتها و فجور است، مثل حکایت احوال زنان بدکار و مجالس شراب و رفتار اهل فسق و عیاشی و اسراف ثروتمندان و تکبر و گردنکشی پادشاهان و عادات و مراسم زشت و ناپسندشان و احوال مذموم و ناشایست آنان، و امثال اینها، که همه از پستی و پلیدی قوه شهوت است.
و چون انواع باطل و معاصی بی حد و حصر است، فرو رفتن در آنها نیز چنین است و انواع نامحدود دارد، و کم گفتاری است که گشوده شود و منتهی به یکی از آنها نشود، پس راه خلاص از اینها ممکن نیست مگر اینکه به قدر حاجت از امور مهم دین و دنیا سخن گفته شود. و چه بسا که از آدمی سخنی از انواع خوض در باطل صادر شود که او را هلاک کند در حالی که او خود آن را کوچک می شمرد، زیرا اکثر یاوه گوئی و فرو رفتن در باطل حرام است، و از این رو رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «بزرگترین مردم از حیث گناه در روز قیامت کسی است که در
باطل بیشتر فرو رفته باشد» . و به این معنی اشاره دارد قول خدای تعالی:
«و کنا نخوض مع الخائضین» (مدثر، 45) .
«و با یاوه گویان یاوه می گفتیم» .
و نیز آیه شریفه:
«فلا تقعدوا معهم حتی یخوضوا فی حدیث غیره» (نساء، 139) «با آنها منشینید تا به سخن دیگری بپردازند» .
و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «گاه آدمی سخنی که خشنودی خدا در آن است می گوید و خود نمی داند که این او را به مقامی می رساند، پس خدا خشنودی خود را تا قیامت برای او می نویسد. و دیگری سخنی می گوید که ناخشنودی و سخط خداوند در آن است، و خود گمان نمی برد که این او را به کجا می برد، پس خدا ناخوشنودی خود را تا قیامت بر او مقرر می فرماید
از سلمان فارسی - رضی الله عنه - نقل شده است که: «در قیامت کسانی از همه گناهشان بیشتر است که سخن آنها در گناه و معصیت خدا بیشتر باشد» .
مردی از انصار به مجلس کسانی که یاوه می گفتند و در باطل فرو رفته بودند می گذشت، به آنان گفت: «وضو بگیرید، که بعضی از آنچه می گوئید از حدث بدتر است» .
خوض در باطل، ذکر و نقل گناهانی است که در گذشته واقع شده فقط برای میل و خواهش نفس بی آنکه نیازی به گفتن آنها باشد. پس این غیر از غیبت و سخن چینی و دشنام و ستیزه و جدال و امثال اینهاست. و حکایت بدعتها و مذاهب فاسد نیز داخل در خوض و یاوه گوئی است، زیرا سخن گفتن درباره آنها خوض در باطل و مورد نهی است.
و از آنهاست:
جستجو در قاموس نور