کتاب  /  اخلاق و عرفان  /  معراج السعادة  /  باب چهارم  /  مقام چهارم  /  مطلب دوم; سایر صفاتی که متعلق است به قوه شهویه

فضیلت سخاوت

تعداد بازدید : 1129     تاریخ درج : 1389/02/25    

فضیلت سخاوت

ضد صفت بخل «سخاوت» است. و آن از ثمره زهد و بی مبالاتی به دنیا است. ومشهورترین صفات پیغمبران خدا و معروف ترین اخلاق اصفیا و اولیاء است. از «معالی» (21)اخلاق، و صاحب آن پسندیده اهل آفاق است.

چنان که حضرت امیر المؤمنین - علیه السلام - فرمود که: «من جاد ساد» یعنی: «هر که جود ورزید بزرگ گردید» . (22)

فریدون فرخ فرشته نبود

ز مشک و ز عنبر سرشته نبود

به دادودهش یافت آن نیکوئی

تو دادودهش کن فریدون توئی

از حضرت پیغمبر - صلی الله علیه و آله - مروی است که: «سخاوت درختی است ازدرختهای بهشت، که شاخهای

[375]

خود را بر زمین آویخته است. پس هر که یکی از آن شاخها را بگیرد، او را به بهشت می کشد» . (23)

و فرمود که: «سخی به خدا نزدیک، و به دلهای مردم نزدیک، و به بهشت نزدیک، واز آتش جهنم دور است» . (24)

و فرمود که: «خداوند عالم، مباهات می کند ملائکه را به کسی که اطعام مردمان کند» . (25)

و فرمود: «خدا را بندگانی چند است که نعمت خود را مخصوص ایشان می گرداند، تا نفع به بندگان خدا رسانند. پس هر کدام از ایشان که بخل نمایند در این منافع، خدانعمت را از او به دیگری نقل می کند» . (26)

تو با خلق نیکی کن ای نیکبخت

که فردا نگیرد خدا بر تو سخت

و فرمود که: «بهشت خانه اهل سخاوت است» . (27)

و فرمود: «جوان سخی گناهکار، در نزد خدا محبوب تر است از پیر عابد بخیل» . (28)

و از آن حضرت مروی است که: «سخی را اهل آسمانها دوست می دارند. و اهل زمینها دوست دارند. و طینت او از خاک پاک سرشته شده. و آب چشم او از آب کوثرخلق شده. و بخیل را اهل آسمانها و زمینها دشمن دارند. و خلقت او از خاک کثیف چرک آلود خلق شده. و آب چشم او از آب «عوسج» (29)مخلوق شده» . (30)

«جمعی از اهل یمن بر حضرت فخر ذو المنن وارد شدند و در میان ایشان مردی بودکه بسیار سخن آور و حراف، و در گفتگو از همه عظیم تر، و مبالغه او در مباحثه با جناب پیغمبر - صلی الله علیه و آله و سلم - و حجت گرفتن بر آن سرور از همه بیشتر بود.

و به حدی مبالغه نمود که آن حضرت خشمناک گردید. و رنگ مبارکش متغیر گشت.

و رگ پیشانی منورش پیچیده شد. و چشم بر زمین انداخت، که جبرئیل آمد و گفت:

خدایت سلام می رساند و می گوید که: این مرد از اهل سخاوت، و نان ده است. پس خشم آن حضرت فرونشست و سر بالا کرد و فرمود که: اگر نه این بود که مرا جبرئیل خبر داد که تو سخی نان دهی، ترا از خود می راندم و عبرت دیگران می کردم. آن مردگفت که: خدای تو سخاوت را دوست دارد؟ فرمود: بلی. آن مرد گفت: «اشهد ان لا اله الا الله و اشهد انک لرسول الله» . به خدائی که تو را به حق برانگیخته است که هرگز احدی را از مال خود محروم برنگردانیدم. (31)

مروی است که: «چون حضرت موسی بر سامری دست یافت، خطاب عزت رسیدکه: او را مکش، زیرا که او سخی است» . (32)

[376]

و بالجمله فضیلت سخا، خود ظاهر و روشن، و صاحب آن در نزد خالق و خلق محبوب و مستحسن، و در دنیا در اکرام و اعزاز، و در عقبی سرافراز است. و کدام عاقل، سرافرازی دو جهان را از دست می دهد و جمادی چند بر روی هم می نهد؟

بیا تا خوریم آنچه داریم شاد

درم بر درم چند باید نهاد

درین باغ رنگین درختی نرست

که ماند از قفای تبر زین درست

21. جمع «معلاة» ، به معنی شرف و بلندی22. غرر الحکم، ج 2، ص 614.23. احیاء العلوم، ج 3، ص 210. و بحار الانوار، ج 73، ص 303، ح 14 (با اندک تفاوت) .24. بحار الانوار، ج 73، ص 308، ح 37 (با اندک تفاوتی) .25. محجة البیضاء، ج 6، ص 60. و احیاء العلوم، ج 3، ص 212.26. محجة البیضاء، ج 6، ص 61. و احیاء العلوم، ج 3، ص 212.27. بحار الانوار، ج 71، ص 356، ح 18.28. بحار الانوار، ج 71، ص 355، ح 16.29. خار درخت، سیاه درخت، شجره حب الشوم.30. وسائل الشیعه، ج 15، ص 252، ح 131. سفینة البحار، ج 1، ص 607.32. محجة البیضاء، ج 6، ص 63. و احیاء العلوم، ج 3، ص 213.
×
لینک کوتاه :