«ملا احمد نراقی» ، فرزند مرحوم «حاج ملا مهدی نراقی» ، در سال 1185 هجری قمری
او از فحول علمای دین، و اکابر مجتهدین شیعه می باشد، که در علم فقه، اصول، حدیث، رجال، نجوم، ریاضی، معقول و منقول، ادبیات و شعر تبحر داشته و علاوه بر علوم متداول عقلی و نقلی در بسیاری از علوم دیگر مهارتی بسزا داشته
صاحب «روضات الجنات» او را اینچنین ستوده:
«... او دریایی مواج، بحری متلاطم، استادی ماهر، استوانه اکابر، ادیبی شاعر، و فقیهی برازنده، از بزرگان دین و عظمای مجتهدین به شمار می آمد. از دانش پر، و از کودکی صدفی مملو از در بود.
نراقی مجتهدی جامع بود و از اکثر علوم، بویژه اصول، فقه، ریاضی و نجوم بهره کامل و کافی داشت..» .
مرحوم نراقی از علمای طراز اول قرن سیزده هجری و سر آمد آنان بوده، و در عین داشتن ریاست و شهرت، در توجه به احوال اشخاص ناتوان و بی بضاعت بسیار کوشا بوده و با شفقت و
ملاطفت همواره ملجا مراجعات بوده.
تلاش بی وقفه او در تحصیل علم و کمالات، و اخلاق وارسته او در ارشاد و هدایت، و اهتمام او به نگهداری از طلاب و اداره زندگی آنها نقشی بسزا در پیشرفت مذهب داشته.
آثار گرانبهای علمی او در زمینه های گوناگون، نشانه جامعیت اوست. و ویژگی دیگراو در پدیدآوردن این اثرهای ارزنده، پیروی و متابعت او از پدرش می باشد، زیرا با تلاش او تصانیف پدرش به دنیای علمی معرفی شد.
پدرش مرحوم ملا مهدی نراقی در فقه کتاب «معتمد الشیعه» را تالیف نمود و او کتاب «مستند الشیعه» را. پدر کتاب «مشکلات العلوم» را در فنون مختلف به رشته تحریردر آورد، و پسر کتاب «خزائن» را در تکمیل آن. پدر در علم اخلاق کتاب شریف «جامع السعادات» را بنگاشت، و پسر کتاب «معراج السعادة» را. او همچنین بسیاری از آثارمرحوم پدر را شرح نموده و بدین وسیله همواره نام و یاد او را در خاطره ها زنده نگه داشت، و به ادعای بسیاری باعث شهرت پدر گردید.
تالیفات مرحوم نراقی، هم در زمان خودش و هم پس از او مورد عنایت و مراجعه علمابوده، به طوری که فقیه بزرگ شیعه مرحوم «سید کاظم یزدی» صاحب «عروه» - رضوان الله تعالی علیه - همیشه سه کتاب مهم فقهی در نزدش عزیز و مورد مراجعه بوده که یکی از آنها مستند مرحوم نراقی است
یکی «دیوان اشعار» و دیگری دیوان مثنویات او که به نام «طاقدیس» مشهور است و بارهادر ایران چاپ شده.
کتاب طاقدیس که به سبک و روش مثنوی ملای رومی است، شامل قصص و داستانهای اخلاقی و تربیتی است که با نظمی شیوا و دلنشین به رشته تحریر در آمده. او دراشعارش به صفایی تخلص می کرده. از اشعار نغز اوست:
ساقی به یاد یار بده ساغری ز می
از آن گنه چه باک که باشد به یاد وی
من ژنده پوش یارم و دارم به جان او
ننگ از قبای قیصر و عار از کلاه کی
تا کی دلا به مدرسه طامات طرهات
بشنو حدیث یار دو روزی ز نای نی
واعظ مگو حدیث بهشت و قصور و حور
ماتوسن هوا و هوس کرده ایم پی
ما عندلیب گلشن قدسیم باغ ما
ایمن بود زباد خزان و هوای دی
زاهد برو چه طعنه مستی زنی که هست
مست از خیال دوست صفایی نه مست می
یا رب ز بخت ماست که شد ناله بی اثر
یا هرگز آه و ناله و زاری اثر نداشت
زان بی نشان ز هر که نشان جستم ای عجب
دیدم چو من ز هیچ نشانی خبر نداشت
گفتم علاج غم به دعای سحر کنم
غافل از اینکه تیره شب ما سحر نداشت
دردا که دوش طاعت سی سال خویش را
دادم به می فروش به یک جرعه برنداشت
دنیا و آخرت همه دادم به عشق و بس
شادم که این معامله یک جو ضرر نداشت
گر ترک عشق کرد صفایی عجب مدار
بیچاره تاب محنت از این بیشتر نداشت
ای خدا خواهم برون از هر دو عالم عالمی
تا ز رنج جسم و جان آنجا برآسایم دمی
این خمار کهنه ما را کجا باشد علاج
از سبو یا خم دریغا گر ز می بودی یمی
زخم دل را مرهمی جستم طبیبی دید و گفت
زخم شست قاتلی هست این ندارد مرهمی
آدمی زادی که می گویند، اگر این مردمند
ای خوشا جایی که در آنجا نباشد آدمی
جستجو در قاموس نور