ویژگی کارگزاران حکومت مهدوی(عج)از منظرآیات و روایات

مقدمه

برپایه روایات امام زمان (عج)پس از ظهور و پیروزی بر دشمنان حکومت جهانی خویش را آغاز می نماید و حکومت ایشان جهانی خواهد بود. یکی از رموز موفقیت ایشان در حکومت بر جهان وجود کارگزاران شایسته ووفاداری است که گوش به فرمان امام خویش هستند ودر این مهم یاری گر امامشان خواهند بود.باتوجه به وضعیت سیاست جهانی کنونی و وجود مشکلات فراوان در حکومت ها حتی در کشورهایی با وسعت کوچک باید دانست که کارگزاران مهدوی چه ویژگی و خصوصیات را دارا می باشند که قادر هستند در تمامی کره خاکی با آن همه وسعت حکومت کنند بدون اینکه دچار مشکل شوند.بر پایه روایات اهل بیت (ع)کارگزاران حضرت ولی عصر(عج)بهترین بندگان خدا هستند.آنان بهترین امت، و همراه با نیکان اهل بیت می باشند. کارگزاران مهدوی در مباحث توحیدی حق معرفت و شناخت خدا را به جا آورده اند (الزام الناصب ج2،ص200) وهیچ گونه شک و شبهه ای نسبت به ذات اقدس الهی ندارند وتوحید با تمام وجودشان ممزوج شده است. آنان مردانی الهی هستند. جزء امرا و وزرا می باشند و آنان ذخیره های الهیند. و به حق مصداق واقعی آیه 30 سوره مبارکه بقره می باشند و خلفای واقعی خداوند در روی زمینند. حضرت با آنان عهد و پیمان می بندد که دزدی نکنید،به سمت ناپاکی ها نروید و ظلم وتعدی نکنید و آنان بر عهد خویش پای بند هستند..و بر اساس آن چه از اهل بیت (ع)رسیده بر زین اسب امام دست کشیده و به آن تبرک می جویند.(بحارالانوار – مجلسی-. 1403ج52،ص308) یاران وکارگزاران حضرت ولی عصر(عج)به دلیل دارا بودن ویژگی هایی چون توحید باوری کامل، وفا داری و عشق فراوان به امام خویش همواره یاری رسان امام بوده و امور را به آسانی پیش می برند.از این رو باز خوانی ویژگی ها ی بارز کارگزاران عصر ظهور همچون چراغ فروزانی است در مسیر حکومت های الهی پیش از ظهور تا با اتصاف. به این ویژگی ها گامی در مسیر هموار سازی حکومت مهدوی (عج)بردارند.از آنجا که طبیعت انسان ها بر الگو گیری تمایل دارد ضرورت دارد تا با اسوه سازی از کار گزاران مهدوی(عج)نمونه بارزی از توفیق حکومت اسلامی را در ویژگی های کارگزاران به نمایش بگذاریم. پژوهش حاضر با روش کتاب خانه ای و با رویکرد توصیفی –تحلیلی و با مراجعه به آیات و روایات گامی کوچک در راستای هدف پیش گفته برداشته است.با حست و جو هایی که انجام یافت به رغم کوشش های فراوانی که از سوی پژوهش گران عرصه مهدویت در معرفی حکومت عصر ظهور به انجام رسیده است به پژوهش مستقلی که عنوان تحقیق حاضر را به خامه قلم آراسته باشد دست نیافتم.

ویژگی های کارگزاران حکومتی حضرت ولی عصر(عج)ازنگاه آیات

کارگزاران صالح: با استناد به آیه 105سوره مبارکه انبیاء،صالحان وارثان زمین خواهند بود. وراثت و ارث برابر آن چه راغب گفته است به معنای انتقال مالی بدون معامله است. با توجه به تفسیر این آیه وراثت زمین که، سلطنت بر منافع می باشد به صالحان منتقل می شود و برکات زمین مختص به آنان می شود.و این برکات بر می گردد به تمتع صالحان از حیات دنیوی که در این صورت خلاصه آیه چنین می شود:به زودی زمین از لوث شرک وگناه پاک گشته، جامعه بشری صالح که خدای را بندگی کنند و به وی شرک نورزند در آن زندگی می کنند. برخی از مفسران از واژه «عبادی»که موصوف «الصالحون» است، به دلیل نسبت یافتن آن با مسئله خدا، ایمان وتوحید را از بارزترین ویژگی های بندگان صالح شمرده اند.پس «صالحون» معنای گسترده و پر شمولی دارد که همه شایستگی ها در حوزه رفتار،اندیشه وشناخت،قدرت و توانایی و مدیریت را در بر می گیرد وزمین از شرک ومعصیت پیراسته شده وساکنان آن جز خدا را نپرستند.بنابر این «صالحان مورد نظر آیه نه تنها مرتکب گناه نمی شوند بلکه با اصلاحاتی که در جامعه انجام می دهند، جامعه را به سعادت برده و پیراسته از گناه می کنند.

از سطور بالا به این نتیجه می رسیم که کارگزاران و یاران حضرت هم تقوای درونی دارند و هم عمل صالح انجام می دهند یعنی در میدان عمل نیز بهترین و صالحترین اعمال را دارا می باشند. با توجه با آیه 55 نور خداوند به مومنینی که عمل صالح دارندوعده جمیل داده که به زودی جامعه صالح مخصوص آنان تشکیل خواهد داد و زمین را در اختیار آنان قرار خواهد داد و دینشان را در زمین متمکن خواهد نمود.این آیه نتیجه اطاعت و تسلیم در برابر خدا ورسول را حکومت جهانی می داند.خداوند در این آیه به کسانی که ایمان و عمل صالح دارند سه نوید می دهد:1-استخلاف و حکومت روی زمین 2-نشر آئین حق به طور اساسی و ریشه دار3- از میان بردن تمام اسباب خوف و ترس و وحشت و نا امنی.

در نتیجه در هر عصر و زمانی که پایه های ایمان و عمل صالح در میان مسلمانان مستحکم شود، آن ها صاحب حکومتی ریشه دار و پر نفوذ خواهند شد.نمونه ای از این حکومت در عصر پیامبر(ص) برای مسلمانان حاصل شد. خداوند در آیه 5 قصص به گروه دیگری از انسان ها با ویژگی دیگری وعده یاری و وراثت در زمین را داده است.«و خداوند به مستضعفان وعده داده که آنان را در روی زمین جانشینی عنایت کند. مستضعف از ماده ضعف و باب استفعال گرفته شده و به معنی کسی که به ضعف کشیده شده است. مستضعف کسی است که نیروی بالقوه و بالفعل دارد اما از ناحیه ظالمان سخت در فشار قرار دارد اما در مقابل بند و زنجیر ساکت نمی ایستد و تسلیم نمی شود.خداوند به چنین گروهی وعده یاری داده نه انسان های بی دست و پا و جبان و ترسو که حتی حاضر نیستند فریادی بکشند چه رسد که پا در میدان مبارزه بگذارند و قربانی شوند. آن چه از معنای آیه فهمیده می شود این است که در این آیه مستضعف به طور مطلق بیان نشده است. با توجه به آیات قبل و بعد و آیات دیگر مانند آیه 55سوره نور منظور مستضعفان مومن وشایسته کردار و پارسا که گروه مستکبران، آزادی عمل را از شماری از افراد جامعه که خواستار پایبندی به دستورات دین هستند باز ستانده و آنان از هر گونه چاره اندیشی برای رهایی از دست مستکبران باز مانده اند.شهید مطهری در توضیح این مطلب می گوید«...نمی توان مطلق مستضعفان را ازآیه برداشت کرد،بلکه مستضعفانی که مومن و دارای کردار شایسته هستند مورد امتنان خواهند بود و از کار برد های قرآنی واژه مستضعفان روشن می شود که هر استضعافی مورد پذیرش قرآن نبوده است.» آیات دیگر قرآن ویژگی های دیگری را برای صالحان و وارثان زمین بیان کرده است از جمله آنان آیه 41 سوره حج می باشد. خداوند در این آیه می فرماید کسانی را که در زمین تمکن دادیم اقامه نماز نموده، زکات خود را پرداخت کرده و امر به معروف و نهی از منکر می کنند. مراد از تمکین در زمین این است که آنان را در زمین نیرومند کند به طوری که هر کاری که بخواهند بتوانندانجام دهند و هیچ مانعی یا مزاحمی سد راه آنان نشود. یکی از صفات و ویژگی آنان این است که هنگام تمکن در زمین از بین انواع زندگی یک زندگی صالح را اختیار می کنند و جامعه ای سالم به وجود می آورند که در آن جامعه نماز به پا داشته، و زکات داده می شود و امر به معروف و نهی از منکر انجام می شود. آنان پس از پیروزی مانند خود کامگان به عیش و نوش و لهو و لعب نمی پردازند، و در غرور و سر مستی فرو نمی روند بلکه پیروزی ها و موفقیت ها را نردبانی برای ساختن خویش و جامعه قرار می دهند.این گروه فقط قبل ا زپیروزی خدا محور نیستند بلکه بعد از پیروزی نیز ارتباطشان با خدا محفوظ و مستحکم است. از آیات فوق چنین نتیجه گرفته می شود که خداوند این شخصیت ها را تنها بدان جهت به افتخار بزرگ یاری آن حضرت، مفتخر می سازد که همگی دارای امتیازات و شایستگی ها و صلاحیت های بی شمارند که در طول اعصار و قرون نظیری برای آنان وجود نداشته و نخواهد داشت.

ویژگی های کارگزاران حکومتی حضرت ولی عصر(عج)ازنگاه روایات

قوت و توان، علم و آگاهی، بصیرت وتعهد از جمله شاخصه های رشد وتوسعه می باشد که افزون بر تأیید این امر از سوی عقل در آیات قرآن نیز به این مطلب اشاره شده است. در روایات برای کارگزاران و یاران امام عصر(عج)ویژگی هایی بیان شده و آنان را این گونه شناسایی نموده اند.

1-ناشناخته بودن برای اهل زمین

امام علی (ع) درباره یاران امام عصر(عج)فرمودند:«اسماءهم فی الارض مجهوله.آنان در زمین نا شناخته و مجهول هستند.(نهج البلا غه خطبه187)مفضل بن عمر می گوید: امام صادق(ع)می فرماید:«هنگامی که به امام اجازه ظهور داده می شود خدا را به نام عبرانیش می خواند 313یار آن حضرت گرد می آیند و همچو پاره های ابر پاییزی اند آنان پرچمدارانند،بعضی از ایشان شبانه از بستر ش ناپدید می گردند و با مداد در مکه است...»(الغیبة نعمانی -1390-ص198)مرحوم سیّد رضی در «نهج البلاغه» ضمن خطبه ای از امیرالمؤمنین(ع) نقل کرده است که آن حضرت درباره برخی از فتنه های آخرالزّمان فرمود: «در آینده، فتنه هایی همانند پاره های شب تاریک ظاهر خواهند شد که برای جلوگیری از آن، کسی قیام نخواهد کرد… فتنه انگیزان گروهی هستند که اذیّت و آزارشان بیشتر است تا غارت نمودنشان. گروهی با آنان جهاد خواهند کرد و در راه رضای خدا به مبارزه با آنها خواهند برخاست که در نزد گردنکشان خوار و ذلیل و در روی زمین مجهول و ناشناخته و قدر منزلتشان معلوم نیست، ولی در آسمان مشهورند.»این روایات بیان گر این است که در بین صالحان و وارثان زمین و یاران و کار گزاران مهدوی شهرت طلبی و خود نمایی جایی ندارد و کسانی که آرزو دارند که جزءیاران امام باشند باید از هر گونه شهرت طلبی و برتری جویی در جامعه به دور باشند.

2-ایمان وتقوی

وجود ایمان و تقوا به عنوان یکی از شاخصه های زندگی مردان الهی می باشد که وجود آن به زندگی رنگ دیگری می بخشد. درباره کارگزاران حضرت حجت(ع)پس از ظهور اوصافی در روایات آمده که از تقوا و ایمان فوق العاده آنان از سویی و صلاحیت و لیاقت آنان از سویی دیگرحکایت دارد. مُجِدُّونَ فی طاعهِ الله؛ آنان در طریق عبودیّت خداوند اهل جدیّت و تلاشند (مجلسی، 1403، ج36: 207) امام جواد (ع)از پیامبر اکرم(ص)خطاب به ابی بن کعب کلامی را نقل می کند که به اوصاف یاران حضرت اشاره دارد که آنان در اطاعت ا زآن حضرت کوشا و استوارند. در این روایت تقوا را به صورت یک شرط و ویژگی الزامی و اجتناب نا پذیر کار گزاران معصومین(ع)بویژه حضرت ولی عصر(عج)مشاهده می کنیم.و از این شرط در کنار شرط شایستگی و لیاقت کار گزارانی صالح پدید می آید.که لازمه یک حکومت ویا نهاد است. اگر در بین کار گزاران یک حکومت افراد با تقوا وجود داشته باشد آن حکومت به اهداف والایی خواهد رسید. امیر المومنین (ع)در نامه 56دارا بودن چنین اخلاقی را به کار گزاران و فرماند هان خود گوشزد می فرماید.ایشان در این نامه خطاب به شریح بن هانی فرمانده سپاه می فرماید:در هر صبح و شام از خدا بترس و از فریبکاری دنیا بر نفس خویش بیمناک باش.نفس خود را باز دار و از آن نگهیانی کن،و به هنگام خشم، برنفس خویش شکننده و حاکم باش.» از بیانات حضرت تمرین تقوای کارگزاران استنباط می شود. یعنی کار گزاران باید در ناملایمات خویشتن دار باشدو هم تقوای فاعلی و هم تقوای فعلی داشته باشد. داشتن تقوای کار گزاران حکومتی از چنان اهمیتی بر خوردار است که امیر المومنین در هر فرصتی در این مهم داد سخن سر می دهد.باز هم حضرت در نامه 69 خطاب به حارث همدانی که از یاران مخلص امام و از فقهای بزرگ بود اخلاق کار گزاران حکومتی را چنین بیان می فرماید:«ای حارث؛به ریسمان قرآن چنگ زن و از آن نصحیت بپذیر، حلالش را حلال و حرامش را حرام بشمار و حقی را که در زندگی گذشتگان بود تصدیق کن و از حوادث گذشته تاریخ برای آینده عبرت گیر،...»با توجه به این دو نامه در فرهنگ اهل بیت داشتن ایمان و تقوا شرط لازم برای یک کار گزاردر جامعه است.چنان که در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی نیز چنین امری تجربه شد و در سایه ایمان و تقوای کار گزاران کاروان انقلاب به سلامت از خطرات و تهدیدات عبور کرده و استوار به حیات خود ادامه داده بر مشکلات فراوان فائق آمد. انسان به هر اندازه ایمانش به خدا افزون گردد، به همان اندازه توان وتلاش و شهامت وشجاعتش افزون می گردد به همین دلیل است که یاران آن حضرت به هنگام کار زار نه کسی توان مقابله با آنان را دارد و نه پدید ه ای مانع اجرای برنامه های نجات بخش آنان می شود.با قدرت و صلابت عادلانه، هر مانعی را از سر راه عدالت جهانی بر می دارند.

3-علم و آگاهی

علم در روایات اهل بیت به نور تشبیه شده است. نور خود روشن است و روشنی بخش غیر نیز می باشد. اگر در هر جامعه ای به علم ودانش اهمیت داده شود آن جامعه از پویایی ویژ ه ای برخوردار خواهد بود.وتا حد امکان مجهولات بر طرف می شود و باعث توسعه آن جامعه خواهد شد. شاخصه علم و دانش در همه سطوح مورد توجه می باشد و هر مدیری باید علم و آگاهی ویژه حوزه کاری و مدیریتی را براساس آموزه های دینی و مکتبی داشته باشد. در هر جامعه ای اگر افراد متخصص در جایگاه ویژه خویش قرار بگیرند ونسبت به کار خود علم و آگاهی داشته باشند برنامه های آن جامعه سامان می یابد و در مسیر رشد و توسعه گام بر می دارد در غیر این صورت با انحطاط و سقوط رو به رو خواهد شد. از این رو از جمله ویژگی های یاران و کارگزاران حضرت ولی عصر(عج)علم و آگاهی می باشد. آنان از چنان علم فراوان و گسترده ای بر خوردارند که هیچگاه در اجرای فرامین و دستورات امامشان با مشکل مواجه نمی شوند.بدیهی است کابینه حضرت مهدی (عج)برای اداره حکومت جهانی اش از تمام آن چه لازمه مدیریت ایده آل است بر خوردار می باشند.کارگزاران حضرت در حوزه مسئولیتی خویش مدیریت علمی می کنند و با مدیریت غیر علمی نمی توان جهان را اداره کرد. آنان از نظر علمی در بالاترین درجه قرار دارند واز جام حکمت الهی و معرفت دینی به طور شایسته سیراب گشته و یکی از رموز موفقیت آنان داشتن علم بالا می باشد. یکی از علومی که برای کارگزاران یک جامعه لازم و ضروری است علم قضاوت می باشدو هر حکومت موفقی نیازمند فقهایی است که در علم قضاوت دانشمند و سر آمد باشند.که کار گزاران حکومت مهدوی از چنین ویژگی بر خوردارند.آنان فقیه ترین مردم می باشند.در روایتی از امام صادق(ع)در رابطه با موفقیت های شگرف یاران مهدی(عج)می فرماید«هنگامی که قائم قیام کند برای هر کشوری از کشورهای جهان نماینده و امیری تعیین کرده می فرماید: «دستور العمل و برنامه تو در کف دست توست،هر وقت برای تو از نظر قضا و داوری مشکلی پیش آید که حکم آن را ندانی، به کف دستت نگاه کن آن چه در آن می بینی همان تکلیف توست.(الغیبه نعمانی ص319) از روایت فوق چنین استنباط می شود که رمز پیروزی حکومت جهانی امام عصر(عج)وجود فقهایی عالم وآگاه می باشد که اگر در هر عصر زمانی چنین قاضیان فقیه وجود داشته باشد آن حکومت به موفقیت دست می یابد در غیر این صورت خیانت جاهلان جامعه ضررهای جبران ناپذیری به اجتماع وارد خواهد کرد.

4-قدرت و توانمندی

قوت و توان از جمله شاخصه های رشد و توسعه می باشدکه علاوه بر تایید از سوی عقل،درآیات قرآن به این مطلب اشاره شده است آنجا که در آیه247سوره مبارکه بقره داستان طالوت را بیان می کند و دلیل انتخاب وی را توان بالای جسمی وعلمی می داند.«...زاده بسطة فی العلم و الجسم...»از دیگر شایستگی کار گزاران حضرت ولی عصر(عج)قدرت و توان فوق العاده آنان می باشد.آنان مردان قوی هیکلی هستند که در روایات وارد شده که به هر کدام از آنان توان چهل مرد داده شده است.در اصول کافی عبد الملک اعین از امام باقر(ع)روایت می کند که ایشان فرمودند:«اگر امام ظهور کند به هر کدام از شما توان چهل مرد داده می شود و دل هایتان پاره های آهن می گردد به گونه ای که با آن دل ها کوه ها را می شکافد و از جا می کند و شما رهبران زمین و امانت داران آن خواهید بود.»(کافی-کلینی- ج8 ص282) هنگامی که مردم شهر لوط گستاخانه به منزل پیامبرشان حمله کردند ایشان فرمودن:«لو أن لی بکم قوةً او آوی الی رکن شدید»(هود11/8)کاش قدرتی داشتم یا می توانستم به تکیه گاهی استوار پناه ببرم، طبق فرموده امام صادق(ع)در آرزوی نیروو توان قائم (عج)و به یاد قدرت و استواری یاران او بود.(کافی ج 8ص282)از روایت فوق چنین نتیجه گرفته می شود که آنان چابک و چالاک مانند عقاب بر مر کب های خویش سوارند.آنان مردمانی دلیر و جنگاورند،عشق به خدا و امام، به آنان قوت بخشیده است.دل هایی چون پولاد دارند و از انبوه دشمن نمی هراسند. در سوار کاری و تیر اندازی بی نظیرند. اگر در جامعه ای کار گزاران و مسئولان از توان جسمی بالایی بر خوردار باشند و بتوانند بر مشکلات فائق آیند امور آن جامعه به سامان می رسد و شدیدترین و قوی ترین موانع پیشرفت به راحتی بر داشته می شود.

5-وفاداری و تعهد

وفاداری یکی از شاخصه های لازم وضروری برای کارگزاران هر جامعه ای است.اگر در جامعه وفای به عهد وجود نداشته باشد و کارگزاران گوش به فرمان رهبر خویش نباشند ویا به گرد آلودگی ها بچرخند آن جامعه به سعادت و کمال نخواهدرسید. وفای به عهد و پیمان، نکته ای نا آشنا نیست. امام زمان (عج)، خلیفه الهی است که همگان با او پیمان عهد و وفا داری دارند.، چنانچه در حدیث قدسی شریفی آمده است: « حکومت مهدی ( عج ) همان دولت الهی است که بنی آدم در عالم با او عهد و پیمان بسته اند تا از فرمانبرداران آن حضرت باشند.

امام (ع)هنگام ظهور و جمع شدن یارانشان از آنان تعهد می گیرد مبنی بر این که به طرف نا پاکی ها نروند و آنان نیز با تمام وجود به عهد و پیمان خود وفادار هستند.عبارت های ذیل مفاد عهد نامه امام (ع)با یارانشان می باشد.

1 - دزدی نکنند. 2 - زنا نکنند. 3 - به هیچ مسلمانی دشنام ندهند.

4 - خون حرامی نریزند. 5 - آبروی کسی را که احترامش لازم است لگدمال نکنند.

6 - به خانه ی کسی حمله نکنند. 7 - کسی را به ناحق کتک نزنند.

8 - طلا و نقره و گندم و جو ذخیره نکنند. 9 - مال یتیم نخورند.

10 - به چیزی که نمی دانند، گواهی ندهند11 - مسجدی را ویران نکنند

12 - مشروبات الکلی نخورند. 13 - جامه ی حریر و ابریشم نپوشند.

14 - کمربند زرّین نبندند. 15 - راهزنی نکنند 16 - راهها را ناامن نکنند.

17 - هم جنس بازی نکنند. 18 - مواد خوراکی چون گندم و جو را احتکار نکنند

19 - به مقدار اندک خشنود باشند 20 - عطر بزنند 21 - از پلیدیها دوری کنند.

22 - مردم را به نیکیها فرمان دهند 23 - دیگران را از زشتیها باز دارند.

24 - لباس خشن بپوشند. 25 - خاک را بالش خود قرار دهند

26 - در راه خدا آن گونه که شایسته است جهاد کنند.

همان طور که در حدیث فوق آمده در نظام و حکومت مهدوی کارها و پست ها، به شایستگان واگذار می شود، ثروت های غصب شده به صاحبان ثروت برگردانده می شود. بیت المال از چنگ غارتگران و حرام خواران و خیانت پیشه گان خارج می شود، درهای رفاه و بهره مندی سالم از طبیعت و رزق و روزی حلال به روی مردم گشوده می شود، دیو فقر و تنگدستی زوزه کشان سرزمین حکومت جهانی مهدویت را ترک می کند.

6-ولایتمداری

از جمله واژگانی که در آیات قرآن بسیار دیده می شود «ولایت وولی»می باشد. در اصطلاح قرآن ولی یعنی مالک تدبیر،یعنی کسی که برای تدبیر و اداره جامعه در حیطه ولایت خود مبادرت می کند.یکی از اسمای حسنای خداوند سبحان «ولی»است. قرآن کریم می فرماید: «...فالله هو الولی»(شوری42/9).خداوند این ولایت را نیز به برگزیدگان خود عطا می کند تا بتوانند در امورات مردم تصرف داشته به رتق و فتق امور آنان به پردازند.آیه قرآن می فرماید:«همانا ولی و سرپرست شما خداورسولش و مومنانی هستند که نماز به پا می دارند و زکات می دهند در حالی که در رکوع هستند.»(مائده5/55) مفسرین این آیه را آیه ولایت نامیده و ولایت در این آیه را بعد از خدا و رسولش مختص به امیرالمومنین و فرزندانش می دانند. حضرت ولی عصر (عج)نیز از فرزندان امیرالمومنین (ع)می باشد پس حق ولایت بر مردم را دارد.از دیگر شاخصه های یاران و کارگزاران حضرت ولایتمداری آنان است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله )دروصف ایشان می فرماید:«در پیروی از مولای خویش تلاش گر وکوشا هستند.(الغیبة نعمانی –نعمانی – 1390-ص316) عشق وعلاقه آنان به حضرت مهدی(عج الله تعا لی فرجه الشریف) آنان را مانند پروانه ای به دور شمع وجود ایشان به پرواز در آورده و آنان را فرمانبردار و مطیع کرده است.» در روایتی آمده که آنان برای تبرک دست برزین مرکب امام می سایند و بر گرد امام می چرخند و با جان ودل، او را در جنگ ها یاری می کنند و هر چه از آنان بخواهد اجابت می کنند.(بحارالا نوار-مجلسی -.1403 ج52ص308)در روایت آمده زمانی که امام وارد کوفه می شود آن ها، آن قدر گریه می کنند که متوجه نمی شوندحضرت چه گفت. این ازنشانه های عشق به ولایت امام است. شبیه همین صحنه را در دهه اول انقلاب اسلامی مشاهده کردیم. زمانی که مردم در جماران به دیدار امام(ره)می رفتند گریه می کردند.یا امروزه ورود مقام معظم رهبری در دل های حاضرین، فضای خاصی را ایجاد می کند.اما این فضا در برابر امام زمان (ع)قابل قیاس نیست. کارگزاران مهدوی در ایمانشان به خدا و وعده ی او ذرّه ای تردید ندارند و باور آنان از کوه سخت تر است… ایشان در فرمانبرداری از سالار خویش مطیع تر از کنیز نسبت به مولای خود می باشند. آنان بسان چراغ های روشنگرند… دل هایشان بسان مشعله های پر نور است (مجلسی، 1403، ج52: 308).

از سخنان فوق به این نتیجه می رسیم که یکی دیگر از رموز موفقیت جوامع موفق عشق به رهبر و ولی آن جامعه است که کارگزاران را بی وقفه و بدون چشم داشتی در خدمت جامعه و سرپرست جامعه قرار می دهد که از هیچ خدمتی ولو سخت و طاقت فرسا باشد دریغ نمی کنند و ما شبیه چنین صحنه هایی را در دهه شصت هجری در کشورمان مشاهده کردیم. که کارگزاران و فرماندهان چگونه عاشقانه به رهبر و زعیم خود خدمت می کردند و جان خود را نیز در این راه فدا می کردند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای ابا نداشتند.

6-بصیرت

از مباحث مهمی که اخیراً وارد ادبیات سیاسی اجتماعی کشور شده و در اندیشه دینی ما دارای ریشه عمیقی است، «بصیرت» است. بصیرت، شناخت و معرفت درست و عمیق است که دارای ابعاد و مؤلفه های زیادی است. عصر ظهور، دوران حیات طیبه و حیات معقول انسانی است؛ عصر حاکمیت عقلانیت و بصیرت افراد و جوامع و دوره بهتر زیستن و کمال گرایی است که کم تر نظیری می توان برای آن تصور کرد. در این عصر، تمامی ظرفیت ها و استعدادهای فطری و عقلی انسان، شکوفا می شوند و با شناختی همراه با بصیرت و عقلانیت، حیات نوینی فرا روی او گشوده می شود. واژه بصیرت از بصر به معنای بیداری گرفته شده به معنای دین آگاهانه و عالمانه است. از ویژگی های یاران امام عصر(عج الله تعالی فرجه الشریف)بصیرت و آگاهی آنان است. آنان در فرمانبری از امام و شناخت او و تشخیص حق و باطل دچار مشکل نشده و در فتنه ها هوشیارانه راه می جویند. بصیرت آنان سبب می شود که در احیای سنت و مبارزه با بدعت درنگ نکنند و در رسالت شرک زدایی به همراه امام خود تبر بردارند و بت شکنی کنند. “چون فرمان خدا آزمایش را به سر آورد، شمشیرها را در راه حق آختند و بصیرتی را که در راه دین داشتند، آشکار کردند.(نهج البلاغه-فیض الاسلام-ص150) رجالٌ مؤمنونَ عَرَفُوا اللهَ حقَّ معرِفَتهِ و هم أنصارُ المهدی فی آخرِ الزمان؛ مردانی که خدا را آن چنان که شایسته است، شناخته اند، و آنان یاوران مهدی(عج) در آخرالزّمان اند (مجلسی، 1403، ج 57: 229) اصحاب و یاران حضرت مهدی(عج) کسانی هستند که با دل و جان و آگاهی و بصیرت تمام، از دستورات امام خود پیروی می کنند و در عمل، التزام، پایبندی و تعهد خود را به ایشان نشان می دهند. این طاعت، در طول اطاعت و فرمان برداری از دستورات خداوند است.

اصحاب و یاران امام زمان(عج)، در شناخت مسائل و موضوعات سیاسی و گزینش راه درست، از بصیرت بالایی برخوردار هستند. راه خطا و اشتباه نمی روند و در فتنه ها و آشوب های سیاسی، گرفتار انحراف نمی شوند. مهم ترین عامل انحراف سیاستمداران، ترس از قدرت مداران و دنیا پرستی است که امیرالمؤمنین(ع) یاران امام زمان(عج) را از این دو خصلت بری می دانند: خداوند بین دل های آن ها الفت برقرار می کند. ایشان از کسی و قدرتی وحشت ندارند و نه به خاطر پیوستن فرد یا قدرتی به گروهشان به شادمانی و غرور دچار نمی گردند» (جمعی از نویسندگان، 1411، ج3: 100). امیرالمومنین درباره داشتن بصیرت می فرماید:«آگاه باشید! هرکس از ما که فتنه های آینده را دریابد، با چراغی روشن در آن گام می نهد و بر همان سیره و روش پیامبر و امامان رفتار می کند تا گره ها را بگشاید؛ بردگان و ملت های اسیر را آزاد سازد؛ جمعیت های گمراه و ستم گر را پراکنده و حق جویان پراکنده را جمع آوری می کند. اثر قدمش را نمی شناسند؛ اگر چه دریافتن اثر و نشانه ها، تلاش فراوان است. سپس گروهی برای درهم کوبیدن فتنه ها آماده می گردند و چونان شمشیرها صیقل می خورند؛ دیده هایشان با قرآن روشنایی می گیرد. در گوش هایشان تفسیر قرآن طنین افکند و در صبحگاهان و شامگاهان جام های حکمت سرمی کشند (نهج البلاغه: خطبه150).امام علی(ع) می فرمایند: «پس گروهی در آن فتنه ها صیقلی می شوند، مانند صیقل دادن آهنگر، شمشیر را. دیده های آنان به نور قرآن جلا داده و تفسیر در گوش هایشان جا گرفته است. در شب جام حکمت را به آنها می نوشانند، بعد از اینکه در بامداد هم نوشیده باشند». این بصیرت همیشه راه گشای شیعه بوده است و جامعه تشیع را از تلاطم های زیادی نجات داده است. در عصر ظهور و قبل از انقلاب جهانی نیز این بصیرت، راهگشای جامعه منتظر خواهد بود و یاران امام زمان(عج) را از خطرات و انحرافات مصون نگه خواهد داشت.

7-عدالت

((عدالت)) همواره به عنوان یک اصل قطعی و لازم، در سیره معصومان علیهم السلام مطرح بوده است. پیامبر اکرم (ص) از رفتار ناعادلانه برخی ازکارگزارانش همچون خالد بن ولید و ولید بن عقبه، اظهار بیزاری کرده و اقدام به جبران عملکردشان و نیز عزل آنها میکند. امیرالمومنین علیه السلام در کلمات و نامه های بسیاری، کارگزاران خود را به رفتار عادلانه فرا میخواند. امامان معصوم علیهم السلام نیز نمایندگان خود را پس از احراز وصف عدالت، برگزیده، و کسانی که رفتار ناعادلانه داشتند را عزل و توبیخ و طرد، و در صورت اصرار بر انحراف، لعن، و حتی مورد برخوردهای خشن قرار میدادند. نمونه های بسیاری درباره اهتمام معصومان علیهم السلام به اصل عدالت در کارگزار وجود دارد. کارگزاران حضرت مهدی (عج) نیز از این قاعده مستثنا نبوده، نیستند و نخواهند بود. در عصر غیبت صغرا، نواب چهارگانه آن حضرت، از میان کسانی برگزیده شدند که مراتبی فوق عدالت را دارا بودند. نیز، برخوردهای آن حضرت با برخی از کارگزاران به انحراف گراییده، همچون ((شلمغانی)) از دیگر مویدات این معنا است. در عصر غیبت کبرا نیز، ارجاع مردم به نزد فقیهان با شرط عدالت، حکایت از اجتناب ناپذیر بودن این وصف در کارگزار معصوم دارد. چنان که پس از ظهور نیز، یاران و کارگزاران حضرت مهدی (عج) به اوصافی معرفی شده اند که از دارا بودن مرتبه عدالت و گاه فوق آن حکایت دارد. درباره کارگزاران حضرت حجت (ع) پس از ظهور نیز اوصافی در روایات آمده که از عدالت و تقوای فوق العاده آنان از سویی و صلاحیت و لیاقت و تلاش وصبر و استقامت آنان از سوی دیگر حکایت دارد. در حکومت جهانی اسلام عدل و احسان سنگ زیرین است. اجرای عدالت اجتماعی و گسترش آن از بنیادی ترین حکومت مهدویّت است که پیامبر اکرم(ص) نیز و امام بعد از آن بر این حقیقت انگشت نهاده اند که امام زمان(عج) خواهد آمد و جهان پر از ظلم و جور را پر از عدل و داد خواهد کرد. بنابراین می توان گفت سرآغاز انقلاب اجتماعی و حکومت جهانی آن حضرت اجرای عدالت براساس دین است. و این اجرای عدالت نیازمند کارگزاران و کارکنانی عادل و نیکوکار است. بدین ترتیب، عدالت و تقوا را به صورت یک شرط و ویژگی الزامی و اجتناب ناپذیر در کارگزاران معصومین(ع) و به ویژه حضرت مهدی(ع) مشاهده می کنیم و این شرط در کنار شرط شایستگی، کفایت و لیاقت، کارگزارانی صالح پدید می آورد که لازمه یک حکومت یا نهاد صالح است. دیدیم که در عصر حضور و عصر غیبت چه در ادواری که معصومان(ع) دستی در حکومت داشتند و چه در ادوار تقیه، همواره بر روی عدالت و شایستگی کارگزاران خود تأکید می کردند و در صورت فقدان این دو شرط، بی درنگ اقدام کرده و برخورد مناسب را با تذکر، افشا و نهایتاً عزل صورت می دادند و چنان که نیاز به برخوردی سخت تر احساس می شد چنین می کردند.

8-اتحاد و همدلی

آن چه در عصر نبوی موجب پیروزی مسلمانان شد وجود اتحاد بین آنان بود و در هر عصر و زمانی که وحدت کلمه بین افراد جامعه وجود داشته باشد پیروزی آنان حتمی است. از دیگر ویژگی هایی که روایات برای کاارگزاران مهدوی برشمرده اند الفت بین قلوب آن هاست. یُؤلِّفُ اللّهُ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ، لا یَسْتُوْحِشُونَ مِنْ أحَدٍ وَلا یَفْرَحُونَ بِأحَدٍ یُدْخَلُ فِیهِم؛ خداوند بین دل های آن ها الفت برقرار می کند. ایشان نه از کسی و قدرتی وحشت دارند و نه به خاطر پیوستن فرد یا قدرتی به گروهشان به شادی و غرور مبتلا می گردند. (حاکم نیشابوری، 1418، ج4: 554). امام باقر(ع) در کلامی دیگر، به بُعد جدیدی از همدلی اشاره می فرمایند که نزد ما انسان های امروزی خیلی عجیب است. البته شاید این تعجب چندان هم خالی وجه نباشد؛ زیرا وقتی امام باقر(ع) نیز از این همدلی از یاران خود سؤال می کنند، برای آنان نیز این همه همدلی عجیب است. حضرت می فرمایند:… إِذَا قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَهُ وَ یَأْتِی الرَّجُلُ إِلَی کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ حَاجَتَهُ لَا یَمْنَعُه؛ هنگامی که قائم ما قیام کند، دوستی واقعی و صمیمیت حقیقی پیاده می شود. هر نیازمندی دست می برد و از جیب برادر ایمانی اش به مقدار نیاز بر می دارد و برادرش او را منع نمی کند (مجلسی، 1403، ج52: 372). این اتحاد زمانی آشکار تر می شود که روایات فراوان در زمینه اختلافات مردم و دوری قلب ها در آخرالزمان را بنگریم.

ویژگی های دیگر کارگزاران مهدوی

قرآن کریم در آیه 54 سوره مائده می فرماید: «پس به زودی خداوند گروهی را می آورد که آنان را دوست می دارد و ایشان هم دوستدار خدایند، در برابر مومنان فروتن و در برابر کافران سرفرازند، در راه خدا جهاد می کنند و از ملامت هیچ سرزنش کننده ای نمی هراسند.»«عبادت و پارسایی»، «قدرت و تلاش»، «ایمان و بصیرت» و «دلبستگی و فرمانبرداری» از جمله خصوصیاتی است که اگر انسان آن را داشته باشد و بکار گیرد، بدون تردید در زمره یاران حضرت غایب از نظر(عج) گردخواهند آمد. از امام صادق(ع) نقل شده است: «گویی دل های آنان مشعل نورانی است (کان قلوبهم القنادیل)». منتظران واقعی حضرت حجت(عج) فرمانبردار و دلبسته حضرت هستند. وظیفه هر شیعه در زمان غیبت امام زمان(ع) این است که پیوند و محبت خود را نسبت به ایشان در دل داشته و به امام خویش معتقد و به یاد ایشان باشد. در روایات دیگر آمده است که یاران حضرت انسان های عزت مدار هستند یعنی کسانی که سستی در مقابل دشمن به خرج نمی دهند. در عین اینکه با محبت و مهربان اند «أَشِدَّاءُ عَلَی الْکفَّار» هستند. اهل بردباری، صبر و حوصله اند. یاران امام زمان(عج) در مسیرشان استوارند، کسانی هستند که «لا یخافُونَ لَوْمَةَ لائِم». در ذیل این آیه روایتی وجود دارد که اینها اصحاب امام زمان(عج) هستند. شجاعت ویژگی دیگر یاران حضرت است؛ روایتی وجود دارد: «قلوبهم کزبر الحدید» اینها مانند پاره های آهن هستند یا شیرانی هستند که هیچ چیزی آنها را از میدان به در نمی کند. ویژگی دیگر اینکه، دنیا برای اینها بی ارزش است. دنیا را در اختیار دین قرار داده اند؛ یعنی روحیه شهادت طلبی دارند و نسبت به دنیا بی تعلق اند؛ نه اینکه تن به مرگ دهند چون خیلی از اینها می خواهند حکومت حضرت را ببینند. اما دنیا در نزد اینها بی قدر و منزلت است. یاران حجت صبور وشکیبا هستند و مصائب را تحمل می کنند تا بتوانند بر ظالمان ویاقیان چیره شوند. آری لازم است که منتظران حضرت در کوران سختی ها ومشکلات آبدیده شوند تا از هیچ مصیبت وبلایی نهراسند و بتوانند در رکاب مولایشان با لشکر کفر واستکبار مبارزه کنند و انقلاب حضرت را به سرانجام برسانند. یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز مردمانی دلیر و جنگاورند. عشق به خدا و امام، به آنان قوت بخشیده است؛ دل هایی چون پولاد دارند و از انبوه دشمن نمی هراسند. امام باقر علیه السلام در توصیف شجاعت یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: «گویا آنان را می نگرم؛ سیصد و اندی مرد که بر بلندای نجف کوفه ایستاده اند و دل هایی چون پولاد دارند. ترس، از هر سو، به دل های دشمنانشان، سایه افکنده است. در سوارکاری و تیراندازی بی نظیر هستند. در میدان رزم، نشان شجاعت بر تن دارند و چون یاران پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در جنگ بدر، نشان ویژه بر سر نهاده اند».(بحارالانوار-مجلسی-ج52-ص310)

خداجویی و توحید سرلوحه عقاید یاران مهدی(عج)است.آنان خدا را به شایستگی شناخته و همه وجودشان غرق در جلوه نور ایزدی است. امام صادق(ع)فرمودند:«آنان مردانی هستند که گویا دلشان نور باران است؛از نا خشنودی پروردگارشان هراس دارند و برای کسب توفیق شهادت دعا می کنند.(بحارالانوارمجلسی ج52،ص308) امیر المومنین علی (ع)نیز یاران مهدی(عج)را گنج هایی آکنده ازمعرفت خدا می داند.(ینابیع الموده ص449)

نتیجه

از مطالب بیان شده به نتایج ذیل دست می یابیم.

1-خداوند به صالحان وعده وراثت بر زمین را داده و این مهم در زمان ظهور و حضور حضرت ولی عصر(عج)تحقق می یابد.در نتیجه یکی از اساسی ترین ویژگی های کارگزاران عصر ظهور صالح وشایسته بودن آنان است.

2-انسان هایی که دارای ایمان و تقوا، بصیرت و علم و آگاهی باشند حکومت جهانی را به ارث خواهند برد.

3-کارگزاران عصر مهدوی از قدرت و توانایی فوق العاده ای برخوردارند.

4-ولایت پذیری کارگزاران از دیگر ویژگی های آنان می باشد که تحت لوای ولایت،حکومت جهانی ممکن خواهد بود و بدون ولایت حکومتی موفق نخواهد شد.

5-یاران حضرت ولی عصر(عج)در اطاعت از آن حضرت کوشا هستند و گرد آلودگی های روحی و جسمی نمی گردند و اهل خیانت نیستند.

6-یاران امام عصاره فضایل همه ملت ها و برترین های اقوام روی زمین هستند.

منابع

قمشه ای مهدی-چاپ 1389–-قرآن مجید-قم-اتشارات دارالعلم

طباطبایی محمد حسین-چاپ1380-تفسیر المیزان-قم

آیت الله مکارم شیرازی و جمعی از اساتید-چاپ1388-تفسیر نمونه-ناشر دارالکتب الاسلامیه چاپ مروی

آیت الله جوادی آملی عبد الله، تحقیق و تنظیم حجت الاسلام احمد قدوسی-چاپ1385-تفسیر تسنیم –قم –ناشر، مرکز نشر اسراء

دشتی محمد-چاپ1379-نهج البلاغه-قم-اتشارات نسیم حیات

اصفهانی الراغب-چاپ1423 ه ق –مفردات راغب-قم-ناشر شریعت

مجلسی محمد باقر-1383-بحارالانوارج52و53- انتشارات مسجد جمکران چاپ مروی

ابن ابی الزینب محمد بن ابراهیم النعمانی-مترجم محمد جواد غفاری-چاپ1390-غیبت نعمانی-تهران-چاپ مروی -نشر دارالکتاب الاسلامیه

طوسی محمد بن حسن- مترجم مجتبی عزیزی- -چاپ 1387-غیبت طوسی- نشر: قم: مسجد مقدس جمکران

شهید آیت الله صدر -سید محمد – ترجمه حسن سجادی پور-چاپ1388-تاریخ پس از ظهور-تهران-نشرموعود عصر

موسوی گرمارودی-ابوالفضل-چاپ نگارش بهار1381-یاران خورشید-قم-انتشارات دلیل ما

بنی هاشمی-دکتر سید محمد-چاپ1380-آفتاب در غربت-انتشارات میقات

الامین-سید حسن-1420ه ق-اعیان الشیعه-بیروت-دارالتعاریف المطبوعات

قمی-ثقة الاسلام مرحوم حاج شیخ عباس-چاپ1375-منتهی الامال-قم-انتشارات هجرت

کلینی رازی-محدث عالی مقام ثقةالاسلام محمدبن یعقوب بن اسحاق-ترجمه سید جواد مصطفوی-اصول کافی-تهران-اتشارات کتاب فروشی علمیةالاسلامیه

مجلسی-محمد باقر-چاپ سوم1389-تحفه آثار-انتشارات موسسه ضحی

راجی محمد-چاپ1384-خصایص المهدی یا ویژگی های امام زمان(عج)-انتشارات نشر حسینیه

شفیعی سروستانی-ابراهیم-چاپ 1387-معرفت امام زمان وتکلیف منتظران-انتشارات موعود عصر

قزوینی-آیت الله فقیدسید محمد کاظم-مترجمان علی کرمی-سید محمد حسینی- چاپ1391-امام مهدی (ع)ازولادت تاظهور-موسسه چاپ الهادی

-برترین نعمت خداوند پیرامون امام مهدی(ع)- چاپ 1389- قم انتشارات مهر امیرالمومنین

یوسفی جمکرانی محمد-چاپ1389-داستانهای شگفت انگیز از سیمای زنان در آخرالزمان-قم-ناشر خورشید هدایت

سلیمان کامل-مترجم علی اکبر مهدی پور-چاپ1371-روزگار رهایی-چاپ خانه افست

صافی لطف الله-چاپ1373-منتخب الاثر-تهران