چرا محرم؟!
پیش از اسلام عرب، جنگ در این ماه را حرام می دانست و ترک مخاصمه می کرد؛ لذا از آن زمان این ماه بدین اسم نامگذاری شد.[1] و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.[2] در توضیح این که چرا ماه های دیگر که جنگ در آنها حرام است، محرم نامیده نمی شود می توان گفت: چون ترک جنگ از این ماه شروع می شد به آن محرم گفتند.
این ماه در مکتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا و حماسه جاودان کربلاست.
این ماه، یادآور دلاورمردی های یاران با وفای اباعبدالله الحسین(علیه السلام)، فداکاری های زینب کبری(سلام الله علیها)، حضرت سجاد(علیه السلام)، و همه اسرای کاروان امام حسین(علیه السلام)، است. این ماه، یادآور خطبه ها و شعارهای آگاهی بخش سالار شهیدان، نطق آتشین حضرت زینب(سلام الله علیها) و خطابه غرّای زین العابدین(علیه السلام)، است.
این ماه، یادآور استقامت حبیب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است.
آری این ماه، ماه پیروزی حق بر باطل است.
محرم از منظر ائمه(علیهم السلام)
شیعیان از امام رضا(علیه السلام)، چنین نقل شده است:
«وقتی محرم فرا می رسید، پدرم خندان دیده نمی شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود. »[3]
همچنین حضرت امام رضا(علیه السلام) درباره عاشورا می فرماید:
«کسی که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند قیامت را روز شادمانی و سرور او قرار خواهد داد. »[4]
اعمال شب اول ماه محرم
1 نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آنها به شرح ذیل است:
دو رکعت، که در هر رکعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.
در فضیلت این نماز چنین آمده است:
«خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است. »[5]
2 احیای این شب.[6]
3 نیایش و دعا.[7]
روز اول محرم
اول محرم هر سال اولین روز سال قمری است. از امام محمدباقر(علیه السلام) روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می کند، همانگونه که دعای زکریا(علیه السلام) را اجابت کرد. »[8]
دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:
«اللّهم انت الاله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان و القوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»[9]؛ بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو می خواهم که مرا در این سال از شیطان حفظ کنی و بر نفس اماره (راهنمایی کننده) به بدی پیروز سازی.
روز دوم محرم
در چنین روزی کاروان امام حسین(علیه السلام) در سال 61 ه. ق وارد سرزمین کربلا شد و با ممانعت لشکر حرّ مجبور به توقّف در آنجا گردید.[10]
روز سوم محرم
از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است:
«هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند. »[11]
در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد کربلا شد.
روز چهارم محرم
بی نتیجه بودن مذاکره حضرت سیدالشهداء(علیه السلام)، با عمر بن سعد برای وادار کردن لشکر وی به ترک جنگ و دعوت او و لشکرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.
روز هفتم محرم
روزه گرفتن مستحب است.
روز نهم محرم
تاسوعای حسینی، روز محاصره امام حسین(علیه السلام) و اصحابش در سرزمین کربلا توسط سپاه شمر.[12]
اعمال شب عاشورا
1 چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آنها چنین است:
چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، 50 بار سوره توحید خوانده می شود. پس از پایان نماز، 70 بار «سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر ولا حول ولا قوة الاّ بالله العلی العظیم» خوانده شود.[13]
2 احیای این شب کنار قبر امام حسین(علیه السلام).[14]
3 دعا و نیایش.[15]
روز عاشورا
1 عزاداری بر امام حسین(علیه السلام) و شهدای کربلا، در این مورد از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است:
هر کس کار و کوشش را در این روز، رها کند، خداوند خواسته هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد.[16]
2 زیارت امام حسین(علیه السلام).[17]
3 روزه گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود.[18]
4 آب دادن به زائران امام حسین(علیه السلام). [19]
5 خواندن سوره توحید هزار مرتبه.[20]
6 خواندن زیارت عاشورا.[21]
7 گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین(علیه السلام). »[22]
روز دوازدهم محرم
ورود کاروان اسیران کربلا به کوفه و شهادت حضرت سجاد(علیه السلام) در سال 94 ه. ق.
روز بیست و یکم محرم
1 روزه این روز مطلوب است.[23]
پی نوشت ها:
[1] مصباح کفعمی، ص 509-
[2] فرهنگ عاشورا، ص 405، جواد محدثی.
[3] وسائل الشیعه، ج 5، ص 394، حدیث 8
[4] همان، حدیث 7
[5] بحارالانوار، ج 98، ص 333؛ وسائل الشیعه، ج 5، ص 294، حدیث 1؛ مفاتیح الجنان، ص 286
[6] مصباح المتهجد، ص 783
[7] بحارالانوار، ج 98، ص 324
[8] عروة الوثقی، ج 2، ص 243؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 347، حدیث 3
[9] بحارالانوار، ج 98، ص 334
[10] فرهنگ عاشورا، ص 406
[11] عروة الوثقی، ج 2، ص 242؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 348
[12] وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 1
[13] همان، ص 295، حدیث 4 و 5
[14] همان، ص 338
[15] همان، ص 338
[16] بحارالانوار، ج 98، ص 43، حدیث 5
[17] کامل الزیارات، ص 174، حدیث 5 و 6
[18] وسائل الشیعه، ج 7، ص 338، حدیث 7
[19] کامل الزیارات، ص 174، حدیث 5
[20] وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 8
[21] کامل الزیارات، ص 174-
[22] مفاتیح الجنان، ص 298-
[23] بحارالانوار، ج 98، ص 345
جستجو در قاموس نور