نشانه های خدا در قرآن (6)

آفرینش آسمانها و زمین نشانه قدرت و عظمت خدا

آفرینش و برپائی اینهمه کهکشانها و کرات بی شمار با آن منابع بی پایانش برای بشر، بدون ستون و پایه، کار غیر خدا نمی تواند باشد .

در ادامه بحث پیرامون «نشانه های خدا در قرآن » ، در شماره گذشته، به مساله «معیار انتخاب همسر» و «موانع ازدواج » پرداختیم و اینک بررسی آیاتی که خداوند آنها را از نشانه های عظمت و قدرت خود معرفی کرده، می پردازیم:

یکی از آیاتی که در آنها از نشانه های خدا بحث شده، آیه بیست و دوم سوره روم است که اشاره به خلقت آسمانها و زمین و اختلاف زبانها و رنگهای گوناگون انسانهاست . و به عبارت دیگر آیه ای که هم اشاره به نشانه های آفاقی و هم به نشانه های انفسی می کند و می فرماید:

«و من آیاته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتکم و الوانکم ان فی ذلک لآیات للعالمین » ⁽¹⁾ .

«از نشانه های خدا آفرینش آسمانها و زمین و تفاوت زبانها و رنگهای شماست . در این، نشانه هائی است برای عالمان » .

آسمانی که با آنهمه کرات و منظومه ها و کهکشان هایش که فکر بشر از درک عظمت آنها عاجز است، و هرقدر علم پیشرفت می کند، نکات تازه ای برای بشر کشف می شود و پی به عظمت آن می برد، از نشانه های بارز خدای جهان آفرین است .

«روزی بود که انسان با چشم غیر مسلح شمارش ستارگان را به پنج یا شش هزار می رساند ولی با به وجود آمدن تلسکوپهای قوی و با عظمت، شمارش تعداد ستارگان آسمان رو به فزونی نهاد تا جائی که امروزه کهکشان ما که یکی از کهکشانهای بی شمار آسمان است، می گویند بیش از یکصد میلیون ستاره دارد که خورشید ما با عظمت خیره کننده اش یکی از ستارگان متوسط آن به شمار می آید و غیر از خدا هیچ کس از تعداد آنها خبر ندارد» ⁽²⁾ .

همچنین هر قدر علوم طبیعی، زمین شناسی، گیاه شناسی و ... پیشرفت می کند، کشفیات تازه ای درباره آفرینش زمین به دست می آید که هرکدام آیت و نشانه ای از نشانه های عظمت و قدرت خداست .

هدف از آفرینش آسمانها و زمین چیست؟

آیا می شود گفت آفرینش آسمانها و زمین با آنهمه کهکشانها و اقمار متعدد و بی شماری که دارند، به طور اتفاقی به وجود آمده اند؟ یا بیهوده خلق شده اند؟ . که چنین چیزی را هیچ عقلی باور نمی کند چرا که کار بیهوده از حکیمی مطلق مانند خداوند بزرگ صادر نمی شود . پس خلقت اینهمه کهکشانها هدفی را دنبال می کند که خود خلاق عالم در آیات متعددی اشاره به هدف از آفرینش آنان می نماید که از جمله آنها هدف از خلقت ماه و خورشید که هرکدام جزئی از اجزای کهکشانهای آسمانها می باشند .

حرکت ماه و خورشید امر ساده و آسانی نیست زیرا آفتاب در طلوع خود کارها را از دو جهت شروع می کند: از جهتی موجودات زنده را در هوا و دریا به حرکت درمی آورد و از جهتی با نور خود پرندگان و چرندگان و سایر جانداران را به راه انداخته و براثر حرارت آن، زمین برای حیات و زندگی آماده می شود . و اگر از دیدگاه یک دانشمند طبیعی بنگریم تمامی جزر و مد دریاها و رودخانه ها را منتسب به آن می دانند و عمل اختلاط آب و هوا و خاک را فراهم می نماید .

و اگر از نظر یک حسابگر نگاه کنیم، برای حفظ اوقات و نوع حسابهای بشر مادی بهترین ساعت کوک شده آسمانی است که برای همه دنیا و به جای عقربه ساعت حرکات آن را به خود می گیرد که اهل هر لغت و زبانی می تواند بخواند چنانکه خداوند متعال می فرماید:

«هو الذی جعل الشمس ضیاء و القمر نورا و قدره منازل لتعلموا عدد السنین و الحساب ...» ⁽³⁾ .

«اوست که خورشید را روشنائی و ماه را نور قرار داد، و برای آن منزلگاههایی مقدر کرد تا عدد سالها و حساب [کارها] را بدانید خداوند این را جز به حق، نیافریده است ...» .

و همچنین در آیه بعدی می فرماید:

«مسلما در آمد و شد شب و روز و آنچه خداوند در آسمانها و زمین آفریده، نشانه هائی است برای آنها که پرهیزکارند . .» ⁽⁴⁾ .

می دانیم که آمار و ارقام و حساب و تاریخ روز و ماه و سال چه اهمیتی در زندگی بشر دارد چرا که بشر برای قراردادها و فعالیت های اجتماعی، سیاسی، تجاری و اقتصادی و کشاورزی و سایر امور زندگی نیاز به نظم دارد . و این نظم نعمتی برای بشر از طرف پروردگار است . اهمیت این نعمت وقتی روشن می شود که زندگی را بدون آن بررسی نمائیم مثلا فکر کنیم که اگر خورشید شبها هم می تابید، همه چیز در اثر گرمای حاصل از آن ذوب می شد و یا اصلا نمی تابید همه چیز یخ می زد و ... .

همچنین می شود گفت ماه، یک تقویم طبیعی است که حتی بی سوادان هم از آن استفاده می نمایند (چنانکه می بینیم احکام شرعی هم با ماه های قمری قابل اجرا است) در صورتی که از تقویم های ساخته و نوشته بشر فقط کسانی استفاده می نمایند که سواد داشته باشند .

امام زین العابدین علی بن الحسین علیه السلام هنگام نگاه کردن به ماه می فرمود:

«ایها الخلق المطیع الدائب السریع، المتردد فی منازل التقدیر، المتصرف فی فلک التدبیر، آمنت بمن نور بک الظلم، و اوضح بک البهم، و جعلک آیة من آیات ملکه، و علامة من علامات سلطانه ... .» ⁽⁵⁾ .

«ای موجود فرمانبردار، ای دونده سریع، ای گردش کننده درگذرگاه تقدیر، ای تصرف کننده در فلک و چرخی که جای تدبیر و نظم امور است، ایمان آوردم به آنکس که از فروغ تو تیرگیها را روشن ساخت و در سایه تو غبار ابهام را از کوه و دشت بزدود و تو را نشانه ای از نشانه های محکم خویش قرار داد و علامتی از علامتهای قدرت و سلطنت خود معرفی کرد . .» .

البته اینها نمونه هائی از کهکشانها و اجزای بی شمار آسمان و زمین بود که به عنوان مثال آورده شد . و گرنه نعمتهای خداوندی قابل شمارش نیست و مرغ فکر بشر از پرواز به آسمان آنها عاجز است زیرا که بشر ناقص نمی تواند نعمتها و نشانه های خدای کامل را بیان کند .

قیام آسمان و زمین به فرمان خدا

جالب این است که خداوند متعال یکی از نشانه های قدرت خود را در آیه بیست و پنجم سوره روم; قیام و برپائی آسمانها و زمین به امر خود می داند و متذکر می شود که قیام آسمانها و زمین بدون پایه و تکیه گاهی، به امر او مستقر و پابرجا هستند چرا که می دانیم برای ساختن یک ساختمان یا پروژه معمولی چه ستونها و پایه های محکم آهنی و یا بتونی لازم است تا آن بنا سرپا بایستد که اگر آن پایه ها نباشد، اصلا امکان سرپا ایستادن بنا نیست چنانکه خالق قادر می فرماید:

«و من آیاته ان تقوم السماء و الارض بامره ثم اذا دعاکم دعوة من الارض اذا انتم تخرجون » ⁽⁶⁾ .

«از آیات او این است که آسمان و زمین به فرمان او برپاست . سپس هنگامی که شما را [در قیامت] از زمین فرا می خواند، ناگهان همه خارج می شوید» .

«تعبیر به «قیام » تعبیر لطیفی است که از حالات انسان گرفته شده، چرا که بهترین حالات انسان برای ادامه فعالیتها حالت قیام (ایستاده) است که در این حال قادر به انجام همه حوائج خود می باشد و به اطرافش تسلط کامل دارد .

و تعبیر «امر» اشاره به نهایت قدرت خداست که برای ادامه حیات و نظم این جهان پهناور تنها یک فرمان او کافی است » ⁽⁷⁾ .

مسلم است که آسمانها و زمین به این پهناوری و عظمت، میلیونها سال است که هرکدام با نظم خاصی به گردش خود ادامه می دهند و اختلالی به وجود نیامده، خالق توانائی چون خداوند دارد . و برپائی اینهمه کرات و کهکشانها بدون ستون و پایه کار غیر خدا نمی تواند باشد .

جالبتر این که این نظم و ترتیب آسمانها و زمین علاوه بر منافع بی شماری که برای بشر دارد، پیامی هم دارد و آن این که انسانها هم باید در تمام کارهای خود نظم داشته باشند . حتی در خواب و خوراک و زندگی خصوصی و مشترک زیرا بدون اقامه دلیل و برهان این مساله برای همگان تجربتا ثابت شده است کسانی که در کارها و زندگی روزمره خود نظم دارند، موفق هستند .

پی نوشت:

1) روم: 22 .

2) تفسیر نمونه، ج 16، ص 393 - 394 ذیل آیه .

3) یونس: 5 .

4) یونس، 6 .

5) صحیفه سجادیه، دعای 43 .

6) روم: 25 .

7) تفسیر نمونه، ج 16، ص 402، ذیل آیه .