گنجینه معارف

نقش اطلاعات و شبکه های اطلاع رسانی در توسعه کشور

مطالعات انجام شده حاکی از آن است که ظرف چند سال آینده ارزش کالاها و خدماتی که با استفاده از شیوه های تجارت الکترونیکی در سطح بین المللی مبادله می شود از میزان سالانه 130 میلیارد دلار در سال 1995 با 36% رشد سالانه به 610 میلیارد دلار در سال 2001 افزایش خواهد یافت. از این رو افزایش کارآیی تجاری خود عاملی برای تقویت قدرت رقابت بنگاههای اقتصادی در تجارت بین المللی شده است. مشارکت در اقتصاد جهانی; کسب موفقیت در تجارت و معاملات تجاری; رشد در زمینه های اشتغال و استخدام; ارتقای سطح زندگی کلیه شهروندان خود; آموزش از راه دور برای همه. همان گونه که اشاره شد در کشورهای توسعه یافته تر، سرانه هر فرد در فن آوری اطلاعات به نسبت کشورهای دیگر بالاتر است و این در مراحل بعدی می تواند باعث رشد و توسعه بیشتر آن کشور شود. پروژه فن آوری اطلاعات در این کشور با هزینه ای بیش از دو میلیارد دلار به سرپرستی دکتر ماهاتیر محمد نخست وزیر مالزی شروع به کار کرده است. یکی از فعالیتهای مهمی که در راستای ارائه خدمات اجتماعی در این کشور مورد توجه قرار گرفته است، ارائه کامل اطلاعات در زمینه های مختلف به مردم است. قبل از این زمان دانمارک از کشور آمریکا که در اکثر خانه های خود کامپیوتر دارد سبقت گرفته بود و اکنون نیز در مقایسه با دیگر کشورها که از شبکه اینترنت بهره گرفته اند از نظر توسعه شبکه از وضعیت خوبی برخوردار است. بدیهی است که این امر باعث بالا رفتن هزینه اتصال به شبکه های اطلاع رسانی می شود.

چکیده ماشینی


منبع : ماهنامه ره آورد نور، شماره 15 , فقیهی نژاد، محمد تقی تعداد بازدید : 2028     تاریخ درج : 1388/08/24    

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

بخش پایانی

چند نمونه از کاربرد اطلاعات در توسعه مبادله اطلاعات و تجارت الک
ترونیکی

تجارت بین المللی روز به روز گسترده تر می شود و رقابت فشرده تری در آن جریان می یابد. در این راستا افزایش سهم در تجارت بین المللی به قصد استمرار و پویایی روند رشد و توسعه، از اهداف عمده هر بنگاه اقتصادی محسوب می شود. اما افزایش سهم در تجارت بین المللی، تنها در گرو رشد تولید کالاها و عرضه خدمات با کیفیت و قیمت مناسب نیست، بلکه دستیابی به شیوه های نوین و کارآمد تجارت برای تسهیل امر تجارت و رشد صادرات ضروری است.

در تجارت بین المللی، دسترسی آسان و مطمئن به اطلاعات و برقراری ارتباط سریع با بازارها، اهمیت و حساسیت خاصی دارد. با بهره برداری از مبادله الکترونیکی اطلاعات، هزینه تهیه، پردازش و کاربرد اطلاعات کاهش می یابد; فاصله جغرافیایی و زمانی بین بازارها از میان می رود و تجارت به صورت یک عرصه به هم پیوسته و «بدون مرز» در می آید.

امروزه با توسعه فزاینده «فن آوری اطلاعات » ، تجارت الکترونیکی به صورت یکی از ابزارهای محوری فعالیتهای بازرگانی در آمده است. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که ظرف چند سال آینده ارزش کالاها و خدماتی که با استفاده از شیوه های تجارت الکترونیکی در سطح بین المللی مبادله می شود از میزان سالانه 130 میلیارد دلار در سال 1995 با 36% رشد سالانه به 610 میلیارد دلار در سال 2001 افزایش خواهد یافت.

چنانچه بتوان با به کارگیری ابزارهای نوین الکترونیکی، صرفه جویی در هزینه های مبادله را افزایش داد، قدرت رقابت برای استفاده کنندگان از این ابزارها، با داشتن قیمت تمام شده مساوی با دیگر رقبا افزایش خواهد یافت. از این رو افزایش کارآیی تجاری خود عاملی برای تقویت قدرت رقابت بنگاههای اقتصادی در تجارت بین المللی شده است. بنا به تخمین آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) با استفاده از تکنولوژی اطلاعات می توان به میزان 25% در هزینه های مبادله صرفه جویی کرد که مقدار آن رقمی بیش از 100 میلیارد دلار در سال خواهد بود.

در ارتباطات و معاملات تجاری سنتی که بر مبنای کاغذ قرار دارد وارد کردن یک رشته اطلاعات یکسان و واحد موجب بروز مشکلاتی می شود. این مشکلات عبارت اند از:

1- صرف زمان بیشتر; 2- دقت کمتر; 3- هزینه بالای نیروی کار; 4- افزایش ضریب عدم اطمینان.

این چهار مشکل در استفاده از مبادله الکترونیکی نسبت به ثبت روی کاغذ، به میزان زیادی کاهش می یابد. کاربرد مبادله الکترونیکی داده ها باعث می شود که:

1- تاخیر در دسترسی به مدارک ناشی از سیستم های دستی از بین برود.

2- از آنجا که داده ها به دفعات وارد سیستم نمی شوند امکان بروز اشتباه کاهش می یابد.

3- زمان لازم برای ورود مجدد داده ها در سیستم صرفه جویی می شود.

4- چون اطلاعات در مراحل مختلف فرآیند مکررا وارد سیستم نمی شوند هزینه نیروی کار کاهش می یابد.

5 - در نتیجه کاهش تاخیرهای زمانی، جریان اطلاعات از روانی و اطمینان بیشتری برخوردار است.

آموزش از راه دور:

مدارس بدون دیوار، مدارس قرن بیست و یکم هستند. در حال حاضر ارتباط روی خط با اشخاص در سراسر گیتی به وسیله اتصال دانش آموزان به شبکه های جهانی در راهبردهای تدریس و یادگیری تاثیر زیادی گذاشته است و ضمن افزایش علاقه آنها به یادگیری بر دیدگاههای آنها در مورد شباهتها و تفاوتهای فرهنگی در قلمرو زبان، جغرافیا، محیط و سیاست مؤثر خواهد بود. در مدارس فردا دانش آموزان خود آموزگار و راهنمای خویش خواهند بود و از برنامه های کامپیوتری نیز به عنوان ابزار کار تعلیم و تربیت بهره خواهند برد.

یکی از شگفتی های عصر اطلاعات این است که رسیدن به مساوات مجازی بسیار آسان تر از برقراری مساوات در دنیای واقعی است. دیگر لازم نیست که افراد حتما در یک دوره آموزش دانشگاهی ثبت نام کنند و بسیاری از وقت و انرژی آنها به خاطر مقررات دست و پاگیر این مؤسسات آموزشی تلف شود. آنها می توانند در داخل منزل خود و فقط با ارتباط کامپیوتر شخصی شان با شبکه های اطلاعاتی مورد نیاز، به تنهایی بر مسائل آموزشی خویش فائق آیند.

هم اکنون در صورتی که یک محقق بخواهد مقاله ای در مورد یک موضوع جدید بنویسد نیاز به مطالعه آخرین کتابها و مقالات منتشر شده در این زمینه دارد. پس با کامپیوتر شخصی و پس از متصل شدن به کتابخانه مرجع الکترونیکی به جستجو در میان کتابها و مقاله ها می پردازد و در کسری از ثانیه مطالب مورد نظر را انتخاب و به حافظه کامپیوتر خود منتقل می کند.

وضعیت برنامه های دنیا در راستای رسیدن به جامعه اطلاعاتی:

اکثر کشورهای توسعه یافته راهبردهای ملی خود را برای حداکثر استفاده ملت از امکانات و مواهب جامعه اطلاعاتی معین کرده اند و برای رسیدن به بالاترین سطح توسعه اقتصادی با استفاده از فن آوری اطلاعات گامهای بلندی را برداشته اند. این کشورها امکانات و مزایای یکسانی را دنبال می کنند که عبارت اند از :

مشارکت در اقتصاد جهانی; کسب موفقیت در تجارت و معاملات تجاری; رشد در زمینه های اشتغال و استخدام; ارتقای سطح زندگی کلیه شهروندان خود; آموزش از راه دور برای همه.

همان گونه که اشاره شد در کشورهای توسعه یافته تر، سرانه هر فرد در فن آوری اطلاعات به نسبت کشورهای دیگر بالاتر است و این در مراحل بعدی می تواند باعث رشد و توسعه بیشتر آن کشور شود.

نگاهی به برنامه های فن آوری اطلاعات در دو کشور:

کشور مالزی

کشور مالزی یکی از کشورهایی است که عصر اطلاعات را به خوبی درک کرده است. چگونگی ورود به این عصر و رویارویی با آن مسئله ای است که اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده است، به ویژه دولتمردان را که مسئول هدایت کشورها به سوی پیشرفت و ترقی هستند.

در این راستا کشور مالزی سخت در تکاپو است تا از قافله عقب نماند و خود را هر چه سریع تر آماده ورود به عصر اطلاعات کند. ماهاتیر محمد نخست وزیر مالزی می گوید: «مردم باید به این واقعیت پی ببرند که تحول و دگرگونی با فن آوری اطلاعات اجتناب ناپذیر است » . وی اضافه می کند: «صرف نظر از مطلوب یا نامطلوب بودن این امر باید آن را پذیرفت و خود را برای مقابله با آن آماده ساخت. ما باید در جستجوی چاره ای باشیم تا از اطلاعات به نفع خود بهره ببریم » .

پروژه فن آوری اطلاعات در این کشور با هزینه ای بیش از دو میلیارد دلار به سرپرستی دکتر ماهاتیر محمد نخست وزیر مالزی شروع به کار کرده است. در جدول زیر اهداف مورد نظر این پروژه تا سال 2005 در بخشهای مختلف نشان داده شده اند.

تعلیم و تربیت:

- مدارس هوشمند برای همه

- ارتباط مدارس با اینترنت

- ایجاد دانشگاه چند رسانه ای

- برنامه ریزی اساسی برای آموزش همگانی کامپیوتر

- آموزش از راه دور برای همه.

ارتقاء و توسعه مهارتها:

- ایجاد فرهنگ آموزش در کلیه بخشها

- برنامه ریزی در راستای مهارتهای متکی بر شناخت

- عملکرد هوشیارانه دستگاههای حمایت کننده و تصمیم گیرنده

- شناخت ابزار و تمهیدات طراحی و مهندسی جدید در این زمینه

رشد فرهنگی:

- ایجاد سیستم آموزشی وسیع

- ایجاد سرویس های بهنگام اطلاعات

- ایجاد مجامع الکترونیکی متصل به یک شبکه

- کاربرد فن آوری اطلاعات از طریق رسانه ها

- تقویت معیارها و ارزشهای سنتی

شبکه ها:

- ایجاد فن آوری شبکه های باند عریض

- ایجاد فن آوری کامپیوتری سیار

- اتصال منازل به شبکه

- پیش بینی و تعبیه کلیه مسیرهای حرکت کابل ها، لوله ها و. . .

ابزارها:

- ابزارهای هوشمند و ارزان قابل دسترسی

- برگزیدن اسامی مالزیایی برای محصولات و خدمات

- ایجاد واسطه های کاربر سازگار با فرهنگ بومی

قانون گذاری:

- ایجاد مؤسسه نظارت بر قوانین

- ایجاد قوانین مربوط به چند رسانه ای ها

- ایجاد دادگاههای بین المللی برای اجرای عدالت

- توجه به چند رسانه ای ها در چارچوب اعتبارات در نظر گرفته شده

توسعه کاربردهای مورد نیاز

- مدارس باهوش

- کارت های چند منظوره تحقیقاتی و توسعه ای

- ایجاد دولت الکترونیکی

- ایجاد شبکه تولید جهانی

- ایجاد بازار بدون مرز

- پزشکی از راه دور

خدمات محاوره ای:

- اجتماعات الکترونیکی

- کتابخانه های الکترونیکی

- مجلات الکترونیکی

- خرید و فروش از راه دور

اطلاعات و سرگرمی، آموزش و سرگرمی و ارتباط اطلاعاتی:

- برگزاری کنفرانس ها از راه دور (با استفاده از امکانات چند رسانه ای)

- پست الکترونیکی (با استفاده از امکانات چند رسانه ای ها)

- ارائه این امکانات در محیط

- ارائه خدمات آموزشی مورد نیاز:

یکی از فعالیتهای مهمی که در راستای ارائه خدمات اجتماعی در این کشور مورد توجه قرار گرفته است، ارائه کامل اطلاعات در زمینه های مختلف به مردم است. برای مثال خدمات اطلاع رسانی خرید و فروش به مشتریان شامل فعالیتهایی در مورد قبل، بعد و هنگام خرید است که هنگام انجام فعالیتهای تجاری، اطلاعات مورد نیاز را به اطلاع مشتریان می رساند. در نهایت به گونه ای عمل می شود که علاوه بر زمینه سازی برای به کارگیری فن آوری اطلاعات و رشد فرهنگی آن، تنها راه حل مناسب برای کسب اطلاعات تجاری، استفاده از شبکه تجاری مربوطه خواهد بود. از این رو به عنوان یک دستور عمل سرمایه گذاری در زمینه امور مربوط به مشتریان به کمک فن آوری اطلاعات باید یکی از ضروری ترین فعالیتهای شرکتها باشد تا به آن مزیتی رقابتی ببخشد. (البته مشکل بسیاری از سازمانها این است که بخشهای مختلف سازمان مانند خدمات اطلاع رسانی به مشتریان، فن آوری اطلاعات و فروش ارتباطات کارآمدی ندارند) .

از امکانات مختلفی نظیر کارت هوشمند و تجارت الکترونیکی می توان برای ارائه خدمات بهتر به مردم استفاده کرد. نکته حائز اهمیت این است که بافت جامعه مالزی به گونه ای است که به راحتی پذیرای این فن آوری است. به عبارت دیگر فن آوری اطلاعات در مقایسه با سایر کشورها در مالزی از بستر مناسبی برخوردار است. در مالزی مردم واهمه ای از فن آوری ندارند. یکی از دلایل نابسامان بودن اقتصاد فرانسه این است که مردم آن از فن آوری اطلاعات بیزارند و شرکتهای فرانسوی نمی توانند به راحتی بر روی فن آوری اطلاعات سرمایه گذاری کنند. چون اتحادیه های بزرگ کارگری به علت ترس از بیکاری مانع از رشد سریع فن آوری اطلاعات می شوند.

کشور دانمارک:

دولت دانمارک برای آماده سازی اذهان هر روز مقاله ای را به نام جامعه اطلاعاتی 2001 در مطبوعات به چاپ می رساند. مردم دانمارک پذیرفته اند که جامعه اطلاعاتی در تکاپو به سر می برد قبل از پایان سال 1996 در نیمی از خانه ها حد اقل یک کامپیوتر شخصی وجود داشته است. قبل از این زمان دانمارک از کشور آمریکا که در اکثر خانه های خود کامپیوتر دارد سبقت گرفته بود و اکنون نیز در مقایسه با دیگر کشورها که از شبکه اینترنت بهره گرفته اند از نظر توسعه شبکه از وضعیت خوبی برخوردار است. از نقطه نظر دولتمردان دانمارک جامعه اطلاعاتی باید به گونه ای باشد که هر فرد بتواند به آسانی و با ارتباط منطقی به اطلاعات دسترسی داشته باشد.

چند پروژه انجام شده در زمینه فن آوری اطلاعات در دانمارک عبارت اند از:

همگانی کردن فن آوری اطلاعات:

همگانی کردن فن آوری اطلاعات در جامعه از طریق نظامهای آموزشی صورت می گیرد. مدارس ابتدایی و دبیرستانها باید نقش کلیدی داشته باشند و مسئولیت این امر را بپذیرند. با ایجاد کیوسک های اطلاعاتی که دارای کامپیوترهایی با نرم افزارهای بسیار ساده هستند و با باز گذاشتن کتابخانه ها و دیگر مکانهای مجهز به این تجهیزات برای عموم، این اطمینان فراهم می شود که حتی کسانی که دارای کامپیوترهای شخصی و یا مودم نیستند می توانند به اطلاعات دسترسی پیدا کنند و با شبکه اینترنت ارتباط برقرار کنند.

همچنین به امکانات فن آوری اطلاعات برای فراهم آمدن محیط زیست توجه شده است; مثلا کاربرد فن آوری اطلاعات باعث کاهش مصرف منابعی چون بخش حمل و نقل کشاورزی و صنعت می شود.

شبکه فرهنگی دانمارک:

هدف توسعه بخشیدن به فعالیت مؤسسات فرهنگی و دسترسی سایر افراد و دیگر مؤسسات به اطلاعات فرهنگی است. وزارت فرهنگ دانمارک به انجام هشت پروژه آزمایشی اقدام کرده است. این پروژه ها در آینده ای نزدیک اطلاعات تاریخی - فرهنگی را به صورت صوت، صدا و تصویر و پیام روی اینترنت ارائه خواهند داد.

ایجاد اطلاعات الکترونیکی برای جهانگردان:

برای آنکه صنعت جهانگردی در کشور تقویت گردد، کشور دانمارک اقدام به بررسی نیازهای توریست ها قبل از ورود آنان می کند و کلیه اطلاعات مورد نیاز آنان را گردآوری می نماید از این رو افراد قبل از سفر به دانمارک می توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از شبکه جهانی (اینترنت) دریافت کنند.

شبکه اطلاعاتی تحقیقات:

کشور دانمارک برای تحقیقات 90 مؤسسه تحقیقاتی را از طریق شبکه با سرعتهای بسیار بالا به هم متصل کرده است. دانمارک همچنین با به وجود آوردن کتابخانه الکترونیکی تحقیقاتی در کشور، مطالب مورد نیاز را از دیگر کتابخانه های کشور تهیه کرده و ارتباط این کتابخانه را با سایر بخشهای تحقیقاتی فراهم کرده است.

وضعیت و مشکلات فعلی کشور ما در زمینه دسترسی به اطلاعات و اطلاع رسانی
:

متاسفانه فقدان یک نظام جامع اطلاع رسانی و همچنین نبودن ستون فقرات مناسب برای شبکه اطلاع رسانی کشور باعث عقب ماندگی کشور ما در فن آوری اطلاعات است و این موجب چند باره کاری ها و نابسامانی در زمینه های اقتصادی اجتماعی و سیاسی است. تا کنون در کشور ما مدیران ارشد و اجرایی، بیشترین تلاش خود را در بخشهای تحت پوشش خود متمرکز کرده و کمتر به این مقوله فرا بخشی و در عین حال بین بخشی توجه داشته اند. مدیران خود را مالک اطلاعات سازمان تحت نظرشان می دانند و هر سازمانی جداگانه به جمع آوری و ذخیره اطلاعات می پردازد و به دیگر سازمانها و اشخاصی که به آن نیاز دارند اطلاعات داده نمی شود.

از تعداد پایگاههای اطلاع رسانی ایران در شبکه اینترنت اطلاع دقیقی در دست نیست ولی تعداد آن حداکثر 70 تا 100 عدد تخمین زده می شود که در مقایسه با دیگر کشورها که در بخشهای قبل به آن اشاره شد بسیار ناچیز است. به علت نداشتن اسکلت مناسب مخابراتی، برای اینکه دو پایگاه اطلاع رسانی داخل ایران بخواهند با هم تبادل اطلاعات داشته باشند باید این کار را از طریق شرکتهای خارجی انجام داد. بدیهی است که این امر باعث بالا رفتن هزینه اتصال به شبکه های اطلاع رسانی می شود.

کلمات کلیدی
اطلاعات  |  کامپیوتر  |  شبکه  |  فن‌آوری اطلاعات  |  تجارت الکترونیکی  |  شبکه‌های اطلاع‌رسانی در توسعه کشور  |  اطلاعات و شبکه‌های اطلاع‌رسانی  |  مبادله اطلاعات و تجارت الکترونیکی  | 
لینک کوتاه :