گنجینه معارف

کتاب شناسی دکتر همایون همتی

دکتر همتی از سال 1360 تاکنون، در کنار تحصیل و تحقیق و تدریس و پذیرش مسئوولیت های مختلف و شرکت در مجامع علمی در ایران و جهان، در فرصتی بیست و سه ساله بیش از 200 مقاله علمی و نیز 60 اثر پژوهشی اعم از تألیف و ترجمه، به جامعه علمی کشورمان تقدیم کرده و این همه، از اندیشمند پژوهنده ای که تنها 46 بهار را پشت سر نهاده، کاری قابل تحسین است. دکتر همتی در این اثر نخست با بهره گیری از دو اثر ارزنده:«اسفار» ملاصدرا و «نهایة الحکمه» از آثار علامه طباطبایی، به تبیین دیدگاههای فیلسوفان مسلمان درباره مساله شناخت و تفسیر علم پرداخته و از آن میان، تنها به علم حضوری و علم حصولی اکتفا کرده و بحثی از علم تصوری، علم تصدیقی، جزیی و کلی و ادراکات حقیقی و اعتباری به میان نیاورده است. دکتر همتی در مقدمه مستوفای خویش بر این اثر، ضمن اشاره به مقام علمی و عرفانی علامه، از عارفان بزرگی که پیرامون موضوع ولایت رساله ای پرداخته اند یاد کرده و سخنانی از استاد حسن زاده و استاد جوادی آملی درباره رساله حاضر و مقام عرفانی علامه طباطبایی آورده است. از آنجا که فراگیری دو اثر یاد شده برای دانش پژوهان دشوار و نیازمند دانستن مقدماتی مبسوط است، دکتر همتی به ترجمه شرح گونه ای از نخستین قسمت کتاب «نهایة الحکمه» پرداخته است. اثر حاضر، نخستین رساله از سلسله رساله های توحیدی علامه طباطبایی است که به کوشش دکتر همتی ترجمه و شرح شده است.

چکیده ماشینی


منبع : مجله کیهان فرهنگی، شماره 217 , پروین زاد، شهلا تعداد بازدید : 11785     تاریخ درج : 1388/08/08    

 

دکتر همایون همتی از دانشوران دلسوز و غیرتمندی است که کار نگارش را از دوران دانشجویی و به ضرورت طرح مباحث نو، دفاع از حقیقت یا پر کردن خلاً علمی در مجامع دانشگاهی کشور آغاز کرده است.

مسایل مورد علاقه و تخصص وی، سه حوزه «دین»، «عرفان» و «فلسفه» است و طبعاً آثار تألیفی و ترجمه ای او نیز در این سه مقوله پراکنده اند؛ گرچه ذوق و ذهن و سلوک عملی اش در حوزه عرفان، در جای جای آثارش جلوه پررنگتری دارد.

دکتر همتی از سال 1360 تاکنون، در کنار تحصیل و تحقیق و تدریس و پذیرش مسئوولیت های مختلف و شرکت در مجامع علمی در ایران و جهان، در فرصتی بیست و سه ساله بیش از 200 مقاله علمی و نیز 60 اثر پژوهشی اعم از تألیف و ترجمه، به جامعه علمی کشورمان تقدیم کرده و این همه، از اندیشمند پژوهنده ای که تنها 46 بهار را پشت سر نهاده، کاری قابل تحسین است.

متأسفانه با همه کوششی که داشتیم در این کتاب شناسی تنها به شانزده اثر دکتر همتی دسترسی پیدا کردیم و امید که در آینده ای نزدیک بتوانیم کتابشناسی بقیه آثار این پژوهنده پرکار را پیش چشم اهل نظر قرار دهیم.

نقدی بر تئوری بازتابی شناخت

نگارش: همایون همتی

چاپ اول؛ تهران انتشارات صدرا، بی تا، 107 ص، رقعی.

این اثر، نقدی منطقی- فلسفی بر کتاب «شناخت» سازمان مجاهدین خلق است. بحث شناخت که در فلسفه اسلامی تحت عنوان «وجود ذهنی» و نیز در «مبحث علم» مطرح شده، از ابتکارات عمیق ملاصدراست. پس از صدرالمتألهین، شارحان و تابعان مکتب او، همواره نسبت به این مبحث در آثار و تألیفات خود عنایت تام مبذول داشته اند.

نویسنده معتقد است که تعریف شناخت به «بازتاب اشیاء خارجی در ذهن» از سوی مجاهدین خلق، نوعی از تجربه گرایی و حس گرایی را نشان می دهد که می خواهد خود را به «تفکر اسلامی» پیوند دهد. دکتر همتی معتقد است که فلسفه حسی در هر شکلی که باشد، بدترین انتخاب برای پیوند زدن با اسلام و کوشش کسانی است که به دنبال انطباق اسلام بر فلسفه های پوزیتویستی هستند. نویسنده در این اثر کوشیده است تا موارد ضعف و خطای مجاهدین خلق را در باب «شناخت» و «اصول» شناسایی و پاره ای از وجوه متباین آن را با ایدئولوژی اسلامی، با استناد به دیگر کتب این سازمان نشان دهد.

بررسی تعریف شناخت/ موارد نقض تئوری بازتاب شناخت/ بررسی معیار شناخت/ بررسی اصول شناسایی/ تحریف سخن ملاصدرا/ آیا تضاد علت حرکت است؟/ بررسی اصل گذار از تغییرات کمی به تغییرات کیفی/ بررسی اصل تأثیر متقابل/ تفسیر دیالکتیک آیات قرآن/ و «وجوه تباین اصول دیالکتیکی با ایدئولوژی اسلامی» عناوین اصلی این اثر را تشکیل می دهند.

علم و ادراک یا تئوری شناخت در فلسفه اسلامی

نگارش: همایون همتی

چاپ اول؛ تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1362، 182 ص، رقعی.

دکتر همتی در این اثر نخست با بهره گیری از دو اثر ارزنده:«اسفار» ملاصدرا و «نهایة الحکمه» از آثار علامه طباطبایی، به تبیین دیدگاههای فیلسوفان مسلمان درباره مساله شناخت و تفسیر علم پرداخته و از آن میان، تنها به علم حضوری و علم حصولی اکتفا کرده و بحثی از علم تصوری، علم تصدیقی، جزیی و کلی و ادراکات حقیقی و اعتباری به میان نیاورده است. انتولوژی شناخت/ آراء مختلف در تفسیر علم و «قواعد فلسفی» عناوین سه گانه این اثر را تشکیل می دهند.

ولایت تکوینی

تألیف: همایون همتی

چاپ اول؛ تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1363، 111ص، وزیری.

واژه «ولایت» در فرهنگ و معارف اسلامی در چند مفهوم به کار رفته است. گاهی و بیشتر در علم کلام، به معنای امامت و رهبری آمده و زمانی در علم فقه، به مفهوم قیمومت و سرپرستی و تصدی امور به کار رفته است. ولایت به مفهوم محبت و علاقه و دوستی نیز استعمال شده است. اصطلاح «ولایت تکوینی» اغلب در مقابل «ولایت تشریعی» تعریف می شود. همان گونه که می دانیم، ولایت تشریعی مقام و منصبی وضعی و قانونی است که از طرف خداوند به فردی داده می شود و اثر آن، سلطه بر امور شرعی و اجتماعی مسلمین است. در مقابل، ولایت تکوینی قرار دارد که از مراحل کمال روحی و وجودی انسان است و اثر آن، سلطه بر جهان هستی است. در عرفان نظری، مقصود از ولایت، رسیدن به مقام قرب حق یا «فنا فی الله» است و انسان واصل به این مقام، به اذن پروردگار دارای قدرت های شگفت انگیز می شود و می تواند کارهایی همچون میراندن و زنده کردن و شفا دادن بیماران و خبر دادن از غیب و جز آن کند. بحث این اثر، سراسر پیرامون این مساله مهم و ارزنده است که خود یکی از والاترین مقامات کمال انسانی است.

عالم وجود ظاهر و باطن دارد/ گوهر روح آدمی/ و «ولایت تکوینی»، عناوین سه گانه و کلی این اثر عرفانی اند.

ولایت نامه

مؤلف: علامه محمدحسین طباطبایی

مترجم: همایون همتی

چاپ اول؛ تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1366، 116ص، رقعی.

اثر حاضر، ترجمه «رسالة الولایه» از تألیفات گرانقدر و عرفانی علامه طباطبایی است. موضوع اصلی این رساله پیرامون مقام ولایت است. علامه در این اثر، با استناد به قرآن مجید و روایات اهل بیت(ع)، نخست به این نکته تأکید دارد که دین، علاوه بر احکام ظاهری، دارای «باطنی» نیز هست. مؤلف در فصل دوم کتاب، به شرح واقعیت نظام تکوین پرداخته است. فصل سوم رساله، به تبیین انحصاری نبودن ولایت و همگانی بودن آن اختصاص یافته و در فصل چهارم و پنجم اثر، بحث امکان وصول به ولایت و کمال انسانی مطرح شده است. دکتر همتی در مقدمه مستوفای خویش بر این اثر، ضمن اشاره به مقام علمی و عرفانی علامه، از عارفان بزرگی که پیرامون موضوع ولایت رساله ای پرداخته اند یاد کرده و سخنانی از استاد حسن زاده و استاد جوادی آملی درباره رساله حاضر و مقام عرفانی علامه طباطبایی آورده است.

شرح نهایه

تألیف: علامه محمدحسین طباطبایی

ترجمه و نگارش: دکتر همایون همتی

چاپ اول؛ تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1366، 144 ص، رقعی.

علامه فقید طباطبایی(ره) جدای از تألیف اثر معروف و گرانسنگ خود «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، دو کتاب مهم دیگر نیز در فلسفه اسلامی تألیف کرده است؛ یکی کتاب«بدایة الحکمه» و دیگری «نهایةالحکمه»؛ در این دو اثر پرارج، علامه طباطبایی غیر از نوآوری های شخصی، اصول واساس حکمت متعالیه را که حکمت فیلسوفان بزرگ پس از صدرالمتألهین نیز بوده است، به نحوی عمیق و ابتکاری مطرح کرده است. از آنجا که فراگیری دو اثر یاد شده برای دانش پژوهان دشوار و نیازمند دانستن مقدماتی مبسوط است، دکتر همتی به ترجمه شرح گونه ای از نخستین قسمت کتاب «نهایة الحکمه» پرداخته است. علامه طباطبایی در این اثر، به تعریف فلسفه، توضیح غرض و غایت آن، رد سوفییسم و توضیح نوع براهینی که در فلسفه مورد استفاده قرار می گیرند پرداخته و مطالب دیگری نیز به آن افزوده است.

فتنه وهابیت

مؤلف: السیداحمد سیدزینی دحلان

مترجم: همایون همتی

چاپ اول، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1367، 59 ص، جیبی.

کتاب کم حجم و پرمحتوای «فتنه وهابیت» از تالیفات فقیه مورخ و مفتی سادات شافعی در مکه معظمه احمد سیدزینی دحلان است. وی در سال 1231 هجری قمری در مکه زاده شد و در محرم سال 1304 در مدینه درگذشت. این فقیه نویسنده تألیفات فراوانی دارد و اغلب آثارش چاپ و منتشر شده است. احمد سیدزینی دحلان در این اثر، نخست با اختصار به حوادث ایام سلطنت سلطان سلیم سوم و ظهور فرقه وهابی و فتنه فرانسیس برای دست یافتن به مصر در سال 1213 هجری قمری اشاره می کند و سپس با توجه به آیات و احادیث نبوی و شواهد تاریخی در موضوعاتی چون: «توسل»، «توحید» و «شفاعت»، به بی پایگی و بطلان عقاید فرقه وهابیه می پردازد. بر این اثر، دکتر همتی مقدمه مبسوطی نگاشته و ضمن شرح مختصری از پیشینه فکر وهابی گری در تاریخ اسلام تا پدید آمدن فرقه وهابیت، به نقد نقش استعمارگران در تقویت جریان های انحرافی در میان ملل مسلمان پرداخته است.

نقد و بررسی آیین وهابیت

تالیف: همایون همتی

چاپ اول، تهران، نشر ضحی، 1367، 203 ص، وزیری.

کتاب حاضر نخستین اثر از سلسله آثار نقد و بررسی پیرامون فرق و مذاهب اسلامی است که به نقد و بررسی آیین وهابیت اختصاص یافته است. نویسنده در این کتاب، پس از مقدمات بحث، شامل: استعمار خارجی و تفرقه انگیزی، اهداف استعمار و موانع آن، روح حاکم بر تعالیم اسلامی، استعمار و چاره جویی، مقابله مستقیم، مقابله غیر مستقیم، استعمار و فرقه سازی، فرقه شیخیه، فرقه وهابیه، و نیز «سرچشمه های اندیشه وهابی»؛ زندگانی بنیانگذاران وهابیت را شرح کرده است. دکتر همتی پس از نقد و بررسی اجمالی مبانی عقیدتی وهابیان در مسایلی چون: توحید، شرک، توسل، شفاعت، زیارت و جز آن، به تفصیل به پیامدهای سوء آیین وهابیت پرداخته است.

رساله در توحید

تألیف: آیت الله علامه سیدمحمد حسین طباطبایی

ترجمه، مقدمه و پاورقی از: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، نشر ضحی، 1367، 64 ص، وزیری.

اثر حاضر، نخستین رساله از سلسله رساله های توحیدی علامه طباطبایی است که به کوشش دکتر همتی ترجمه و شرح شده است. مترجم در مقدمه مبسوط خود بر این رساله، با شرحی اجمالی درباره اهمیت اساسی مسأله توحید در اسلام، به آثاری از دانشوران مسلمانی که از دیرباز تاکنون درباره توحید آثاری پدید آورده اند اشاره کرده، دیدگاهها و روش های سه گانه فلسفی، کلامی، عرفانی آنها را نیز توضیح داده است. دکتر همتی با تعمیق در اندیشه علامه طباطبایی در این رساله، معتقد است که روش علامه طباطبایی در این اثر، روشی فلسفی، - عرفانی ملهم از شریعت و کتاب و سنت و آمیخته با اشارات و لطایف آیات و روایات و در یک کلام، روشی فلسفی- عرفانی- قرآنی است.

رساله حاضر در حقیقت شامل هشت فصل است- پنج فصل به علاوه یک مقاله الحاقی که خود شامل سه فصل است- بحث اصلی و محور سخن علامه در این رساله، مسأله «توحید ذاتی» است و به دیگر ابعاد و اقسام و شئون و مراتب توحید نمی پردازد. این مباحث را علامه در رساله های جداگانه دیگر مورد بحث قرار داده است.

نگارش: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، انتشارات آوای نور، 1373، 124ص ، رقعی.

موضوع مورد بحث در این اثر، مدیریت اسلامی یا اخلاق کارگزاران و وظایف مسوولان از دیدگاه اسلام است.

دکتر همتی در این رساله کوشیده است با نثری روان و آسان فهم با توجه به آیات قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) پاره ای از شرایط اخلاقی، فقهی رهبری اسلامی و نیز جایگاه حکومت در اسلام را به صورتی فشرده توضیح دهد.

حکمت اسلامی و ضرورت آن از دیدگاه اسلام ویژگی ها و وظایف کارگزاران حکومت اسلامی، سیاست خارجی و روابط بین الملل در اسلام، تبلیغ و گسترش اسلام و وظیفه حکومت اسلامی، و «مأموریت های خارج از کشور و توصیه هایی به مسوولان»، فرازهایی از فهرست این رساله اند.

ء دین شناسی تطبیقی و عرفان

تالیف دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات آوای نور، 5731، 872 ص، وزیری.

کتاب حاضر آنچنان که از عنوان آن پیداست، اثری درباره دین شناسی و عرفان است.

دکتر همتی بر این باور است که «دانش ادیان» یا «مطالعه علمی دین»، که به آن «تاریخ ادیان»، «دین شناسی تطبیقی» و یا «پدیده شناسی دین» هم گفته می شود، دانش نوینی با نزدیک به یک قرن حیات است و توسط ماکس مولر (0091-3281م) زبان شناس، هندشناس، اسطوره شناس و دین شناس برجسته آلمانی پدید آمده است. مولف با تاکید بر این نظر، توجه می دهد که «علم ادیان»، یک علم تجربی و استقرایی و با روشی توصیفی تحلیلی و با تاکید بر سیر تاریخی و مقایسه سنت های دینی است. در واقع این علم از یک نظر، معرفتی درجه دوم است، یعنی به داوری و ارزش گذاری و تعیین حق و باطل ادیان نمی پردازد و هدف آن، بیشتر«فهم» و «توصیف و تحلیل» است تا توجیه و دفاع از یک نظام اعتقادی و سنت دینی خاص.

این مجموعه شامل ده مقاله است و از آن میان، چهار مقاله درباره عرفان اسلامی است. یک مقاله نیز پیرامون نظریه «رودلف اتو» فیلسوف نامدار دین و از پیشروان روانشناسی دین است که مانند دیگر مقالات عرفانی، از تالیفات دکتر همتی است. بقیه مقالات همگی مربوط به دین شناسی و علم ادیان است و به گفته مولف، از جدیدترین و معتبرترین منابع خارجی گزینش و ترجمه شده اند.

فلسفه دین، جامعه شناسی دین، کثرت گرایی دین، الهیات سیاسی، اسلام شناسی، مهفوم امر قدسی، اجمالی از سیر اندیشه دینی در غرب، گزارشی کوتاه از زندگی ابن عربی، بحث جان و «سلسله مراتب اولیا در عرفان ابن عربی»، عناوین متنوع این مجموعه را تشکیل می دهد.

درآمدی بر دین شناسی

نوشته کورت رودلف

ترجمه: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی (حوزه هنری)، 8731، 111ص، رقعی.

کورت رودلف، استاد پیشین دانشگاه کارل مارکس لایپزیک و استاد در گروه مطالعات دانشگاه کالیفرنیا در سانتاباربارا، متخصص ممتاز ادیان ابتدایی و گنوسی است. وی آثاری نیز در مورد قرآن و اسلام و همچنین فرقه ماندایی مغتسله در عراق و ایران دارد. اثر حاضر، شامل چند سخنرانی کورت رودلف در دانشگاه شیکاگو پیرامون دویست سال پژوهش های مربوط به تاریخ ادیان و دانش دین شناسی در آلمان و دیگر کشورهاست. وی در این سخنرانی ها به بحث درباره کوشش های دین پژوهی سیستماتیک معاصر و دین پژوهانی چون: وبر، تروئلج، دورکیم، اتو، بتکه، فایندرلیو، فون هارتناک، الیاده، هیلر، و «واخ» پرداخته، بر اهمیت حفظ استقلال رشته تاریخ ادیان، مستقل از مدعیات علم کلام و فسلفه دین پای می فشارد، عقیده ای که سرانجام منجر به اخراج او از دانشگاه لایپزیک در سال 4391 از سوی نازی ها شد.

کورت رودلف در نخستین سخنرانی به معرفی اجمالی دانش دین شناسی می پردازد؛ سخنرانی دوم، بیانگر نظریات تفصیلی او در مورد رشته تاریخ ادیان است. بحث و استدلال عمده سخنرانی ها با صراحت در سه سخنرانی پایانی ظاهر می شود. در این اثر، دو بحث حایز اهمیت خاص است، یکی بحث تکامل ادیان و دیگری بحث رابطه دین و ایدئولوژی که هر دو مقوله از مباحث زنده و مطرح در جامعه ماست. کتاب پس از مقدمه مترجم و مقدمه پروفسور جوزف کیتاگاوا و دیباچه، شامل این مباحث است:

سنت لایپزیک در دانش دین شناسی/ ساختار و هدف تاریخ ادیان و نقش آن در علوم انسانی/ استقلال و انسجام تاریخ ادیان/ تاریخ ادیان و نقد ایدئولوژی ها/ تکامل به عنوان مساله ای برای تاریخ ادیان.

سیر مدام

ترجمه و تالیف: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 8731، 672 ص، وزیری.

این اثر بخشی از کوشش درازآهنگ نویسنده در طلب حقیقت و جست وجو در حوزه دین پژوهی، الهیات و فلسفه است. دکتر همتی در سیر مدام به سوی گوهر حقیقت و معرفت، مقولات بسیاری را مورد توجه و پژوهش قرار داده است و از آن میان، آنچه در این دفتر فراهم آمده است، 21 مقاله ای است که وی- بین سال های 86 تا 27- در دوران تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری ترجمه و تدوین کرده است.

نظریه دینی رودلف اتو/ نظریه تهی در عرفان بودایی/ تاریخ ادیان به عنوان شاخه ای از معرفت/ زندگی و اندیشه ابن عربی/ مقایسه روش کلامی شیخ مفید با کلام مسیحی/ نظریه دینی دورکهایم در کتاب صورت های ابتدایی حیات دینی/ هرمنوتیک/ دین مانی، آیین وهابی/ اشراقیان/ دین زرتشتی نخستین و «نگاهی اجمالی به فیلون و اندیشه او» عناوین دوازده گانه این اثر را تشکیل می دهند.

شناخت دانش ادیان

اثر: هانس کلیم کیت و دیگران

ترجمه و تدوین: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، انتشارات نقش جهان، 1379، 241 ص، رقعی.

دکتر همتی انگیزه خود از ترجمه این اثر را اطلاع رسانی به مشتاقان، علاقه مندان و دانشجویان رشته های فلسفه، ادیان و الهیات دانسته است. دفتر حاضر که در حقیقت درآمد و مدخلی کوتاه بر معرفی دانش ادیان و رشته دین پژوهی است، حاوی 11 مقاله از منابع جدید و معتبر است که توسط دکتر همتی ترجمه یا اقتباس شده است.

مدخلی بر دین شناسی/ نگاهی به دین پژوهی در جهان معاصر/ ماکس مولر بنیانگذار رشته ادیان/ دین شناسی تطبیقی/ روش تاریخی-تطبیقی در مطالعه ادیان/ تاریخچه تحقیق در ادیان ابتدایی/ تاریخچه رشته تاریخ ادیان/ نگاهی گذرا به مطالعات اسلامی در غرب/ رشته دین پژوهی و شاخه های آن و «جامعه شناسی دین»، عناوینی هستند که با کوشش دکتر همتی از آثار:

هانس کلیم کیت، وینستون دیویس، نینیان اسمارت، میرچا الیاده، اریک شارپ، پاریندر، آنه ماری شیمل و دیگران ترجمه و تدوین شده اند.

مقدمه ای بر الهیات معاصر

اثر: ج. هرلیث و دیگران

ترجمه و تدوین: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، انتشارات نقش جهان، 1379، 204 ص، رقعی.

دکتر همتی در مقدمه کتاب، بر چند نکته تاکید ورزیده است. نخست این که این اثر، بخشی از تلاش مستمر وی برای اطلاع رسانی و معرفی «کلام جدید یا الهیات نوین» به جامعه علمی و نسل جوان جست وجوگر کشورمان بوده است. نکته دیگری که دکتر همتی بر آن پای می فشارد این است که بپذیریم اولا با توجه به شواهد تاریخی «کلام جدید یا الهیات نوین» به عنوان یک رشته علمی مستقل و دانش ممتاز، ابتدا در جهان مسیحیت ظهور یافته و بنیانگذار آن شلایر ماخر (1768-1834)، متکلم پروتستانت آلمانی بوده، ثانیا، کلام جدید از بنیان با علم کهن و سنتی متفاوت است و باید آن را به عنوان یک علم نوین و مستقل با مبادی، پیش فرضها، مسائل و روشهای تحقیق و اهداف جدید بشناسیم.

دکتر همتی معتقد است که جامعه مسلمانان ایرانی و نیز همه جوامع اسلامی، سالیان درازی است که دچار نوعی رکود و جمود کلامی شده است و یک دلیل رشد جریان های الحادی و فرقه های به ظاهر دینی و حقیقتا استعماری در چند دهه اخیر، همین رکود اسفبار علم کلام و کاوش های کلامی و الهیاتی در میان ما بوده است. وی در مقدمه سیزده صفحه ای خود بر کتاب، ضمن اشاره به کوشش های برخی از فرزانگان مسلمان در طرح مباحث اعتقادی و دینی، به نقش ویژه استادمطهری در این زمینه اشاره کرده، پاره ای از تفاوت های کلام جدید با دانش ادیان را برشمرده است.

دکتر همتی در فصول هجده گانه کتاب، به گونه های مختلف الهیات در جهان معاصر پرداخته به ترجمه و معرفی آثاری از نویسندگان غربی تحت عناوینی چون:

آشنایی با کلام جدید/ آشنایی با الهیات مسیحی معاصر/ الهیات در نهضت جهانی کلیساها/ الهیات حوزه اقیانوس آرام/ الهیات مینجونگ/ الهیات آمریکای شمالی/ الهیات رهایی بخش/ الهیات جدید/ الهیات فمنیستی/ الهیات عصری/ الهیات اروپایی/ الهیات جهانی/ الهیات به وسیله مردم/ الهیات سیاهپوستان/ الهیات آفریقایی/ الهیات آسیایی/ الهیات سیاسی و «الهیات تطبیقی» پرداخته وعده کرده است که در آینده ای نزدیک به معرفی دیگر مکتب های الهیاتی خاص چون: الهیات لیبرال، الهیات سکولار، الهیات پست مدرن و جز آن خواهد پرداخت.

مقدمه ای بر شناخت مسیحیت

نوشته: سیمون بارینگتون وارد و دیگران

ترجمه و تدوین: همایون همتی

چاپ اول، تهران، انتشارات نقش جهان، 1379، 225 ص، رقعی.

این اثر، آنچنان که دکتر همتی در مقدمه خود آورده، نه از نوع ردیه نویسی های رایج و تکراری است و نه قصد تبلیغی و و تبشیری دارد، بلکه تنها به مسیحیت معاصر نظر داشته و کوشیده است تا دیدگاه های عالمان معاصر مسیحی را درباره مسیحیت و جنبه های گوناگون آن، بدون داوری کلامی در مورد آنها معرفی کند.

دکتر همتی در این کتاب، به انگیزه مسیحیت شناسی به عنوان بخشی از غرب شناسی و پر کردن خلأ منابع دقیق و کارآمد در این زمینه، مباحثی چون:

چشم انداز جهانی مسیحیت معاصر/ تلقین گرایی دینی از دیدگاه مسیحیت/ سنت از دیدگاه مسیحیت/ مسیحیت و نهضت اصلاح دین/ مساله رنج/ کلمه خدا/ گناه از دیدگاه مسیحیت/ رستگاری/ ملکوت خدا/ وحی/ تثلیث/ متون مقدس/ رستاخیز/ بی همانندی مسیح/ عرفان مسیحی/ گفت وگوی یهود و مسیحیت و«رابطه علم و دین از دیدگاه مسیحیت معاصر» را از منابع معتبری چون: دایره المعارف دین زیرنظر میرچاالیاده، دانشنامه نهضت جهانی کلیساها و سایر کتاب های معتبر رشته ادیان ترجمه و اقتباس نموده و به ضرورت، افزایش و پرایشی نیز در آنها صورت داده است.

مقالات این اثر، فراهم آمده از پژوهش نویسندگانی چون:

م. م. توماس، کالیستوس ویر، دیوید استین متز، دروئی سله، آندره بیرمله، پدر نورگارد- هوژن، اولریخ کوهن، د. ج. اسمیت، گرن رابرت، ترمباث، دانیل سیوبوتیا، روان د. کریوز، و «جیوفری وین رایت» است.

مفهوم امر قدسی

(پژوهشی درباره عامل غیرعقلانی مفهوم الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی)

نوشته: رودلف اتو

ترجمه و توضیح: دکتر همایون همتی

چاپ اول، تهران، انتشارات نقش جهان، 0831، 613 ص، رقعی.

رودلف اتو (9681-7391)، متولد هانور، از جمله دین پژوهان صاحب نامی است که علاوه بر تدریس الهیات در دانشگاههای گوتینگن و برسلاو چندین اثر دین پژوهی عمیق نیز از خود به یادگار گذاشت که از آن میان، دو اثر: «عرفان در شرق و غرب» و «مفهوم امر قدسی»، از اهمیت بیشتری برخوردارند. بنا به گفته مترجم، اثر حاضر، از نخستین کتاب هایی است که حوزه های مختلف دین پژوهی را دربرمی گیرد. قطعا توفیق با استاد همتی همراه بوده که توانسته است برای نخستین بار یکی از آثار مهم و کلاسیک دین پژوهی و پدیده شناسی دین را همراه زندگینامه مختصر نویسنده آن به فارسی زبانان معرفی کند.

کتاب «مفهوم امر قدسی» در سال 7191 به زبان اصلی (آلمانی) منتشر شد و شش سال بعد ترجمه انگلیسی آن در لندن انتشار یافت و ترجمه حاضر از متن انگلیسی کتاب صورت گرفته است. رودلف اتو در این اثر، با نگاهی پدیده شناسانه به تفسیر «تجربه دینی» رو آورده و ضمن طرح مطالب متنوع، به روانشناسی دین، عرفان دینی و مباحث مربوط به فلسفه دین و الهیات نیز پرداخته است.

دکتر همتی در مقدمه روشنگرانه بیست ویک صفحه ای بر کتاب، به تفصیل دراره رودلف اتو و مفهوم «امر قدسی» سخن گفته، به جایگاه، اهمیت و نگاه پدیده شناسانه اتو نسبت به پدیده «تجربه دینی» پرداخته و ضمن نقدی مختصر بر آراء او، به ناقدان و ناشران افکار اتو نیز اشاره کرده است.

دکتر همتی با بیان این نکته که ادبیات فارسی و عرفان ما سرشار از مضامین بکر و بدیع و لطیف درباره حضور مینوی امر متعالی و موجود ماورایی و قدسی حضرت حق است، به ابیاتی از آثار مولانا، سعدی، حافظ و جامی در این باره استناد کرده است.

خدا و امر مینوی/ قدسی به عنوان یک مقوله ارزشی/ شیوه های تجلی امر قدسی/ بازتاب امر قدسی در عهد قدیم/ بازتاب امر قدسی در عهد جدید/ دو فرایند تکامل/ قدسی به عنوان یک امر پیشینی/ نخستین تجلیات امر قدسی/ تجلیات امر قدسی و قوه شهود الوهی و «تاریخ و مقوله پیشینی در دین»، عناوینی از فصول نوزده گانه این اثرند.

کلمات کلیدی
کتاب  |  اسلام  |  ادیان  |  الهیات  |  عرفان  |  امر قدسی  |  دکتر همایون همتی  |  همتی  | 
لینک کوتاه :  
نویسنده : حسن واحدی تاریخ : 1399/02/19

لطفا سخنرانی های دکتر همایون همتی را در تلگرام یا فضای مجازی به اشتراک بگدارید