گنجینه معارف

حماد بن عیسی بن عبیده

تعداد بازدید : 5083     تاریخ درج : 1386/11/07    

حماد بن عیسی

ابو محمّد جهنیّ، از اصحاب امامان صادق، کاظم، رضا و جواد(ع) است، اما به تصدیق علمای رجال، او از این بزرگواران جز در مواردی محدود، نقل روایت ندارد. در این مورد، نجاشی می نویسد:
از حمّاد، روایتی از امام رضا و امام جواد(ع) به ثبت نرسیده است.
در مورد امام صادق(ع) نیز با آنکه حمّاد معاصر آن حضرت بوده، ولی بیشتر روایات خود را با واسطه عبداللّه بن مغیره و عبداللّه بن سنان از آن بزرگوار نقل کرده است.
حمّاد خود می گوید:
من و عبّاد بن صهیب بصری، دویست حدیث از ابو عبداللّه صادق(ع) شنیدیم. عبّاد همه را به خاطر سپرد و برای دیگران بازگو می کرد؛ امّا من تنها هفتاد حدیث را به خاطر سپردم؛ لکن بعدها نسبت به پنجاه حدیث آن دچار تردید و شک شدم و هم اینک به نقل بیست حدیث که به صحّت آن از امام صادق(ع) اطمینان دارم، بسنده می کنم.
بنابراین، ایشان در نقل روایت و انتساب آن به اهل بیت پیامبر(ص) بسیار محتاط و دقیق بوده است. اخیرا یکی از معاصران بر صحیحه بیانیه حمّاد که در بحث نماز معروف است، مناقشه ای وارد کرده که بزرگانی چون استاد جعفر سبحانی و استاد غلامرضا عرفانیان به آن پاسخ داده اند.
گویند امام موسی بن جعفر(ع) در حقّ حمّاد دعا کرد و به برکت آن، وی پنجاه سفر حج به جا آورد. شیخ طوسی، حمّاد را ثقه می داند و سه کتاب (النوادر، الزکاة، الصلاة) از وی نام می برد.
نجاشی، رجالی معروف سده پنجم، درباره او می نویسد:
وکان ثقة فی حدیثه صدوقا.
علامه شهیر سید عبدالحسین شرف الدین عاملی می نویسد:
ابو علی در کتاب خود «منتهی المقال» از او یاد کرده است و حسن بن علی بن داوود در کتاب «مختصر» که به شرح حال رجال اختصاص دارد به شرح حال او پرداخته است. همه نویسندگان فهرست ها و معاجم رجالی، وی را از علمای شیعه خوانده اند و از ثقات و افراد متقن و از اصحاب ائمه هدی(ع) بر شمرده اند….
ذهبی در کتابش (میزان الاعتدال)، نام وی را ذکر کرده و علامت «ت ق»را که اشاره به افرادی از نویسندگان سنن است که احادیث وی را نقل کرده اند کنار اسم او قرار داده و گفته است که وی در سال 208 غرق گردید و از امام صادق(ع) روایت نقل می کند. آنگاه به او حمله کرده، مطالب ناجوری به او نسبت داده است؛ گو اینکه هر کس به خاطر تشیّعش او را ضعیف شمرده، به او حمله کرده است.
و تعجّب از «دارقطنی» است که او را ضعیف می شمارد؛ ولی خودش به احادیث او استدلال می کند. و کذلک یفعلون: آری، شیوه آنها چنین است.
محدّث قمی می نویسد:
حمّاد بن عیسی از اصحاب اجماع است و زمان چهار امام معصوم را درک کرده… و در حدیث، محتاط بوده….
حمّاد، تألیفاتی داشته است از جمله کتابهای: الصلاة، الزکاة، النوادر، و منافع الأعضاء، که دانشمندان شیعه آنها را به اسناد متصل از او نقل می کنند.
صاحب «مجالس المؤمنین»، کتابی در توحید و کتابی در حدیث نیز برای حمّاد ذکر کرده است.
نام شریف این راوی بزرگوار، در اسناد 1036 روایت وارد شده است، و روایاتی که به مباشرت از امام(ع) از او در کتب اربعه ثبت شده است، براساس نقل «مفتاح الکتب الأربعة»، 49 حدیث است.
راویان بسیاری از او نقل حدیث می کنند، از جمله: حسین بن سعید، اسماعیل بن سهل، سلمان بن سیف حرّاء و محمد بن خالد برقی.
حمّاد در سال 207 یا 20873 یا 20974 در حالی که برای انجام غسل احرام به میان رودخانه رفته بود، غرق شد و به لقاءاللّه پیوست. غلامانش با زحمت زیاد، کالبد بی جان او را از آب گرفتند و در «سیّاله»75 او را دفن کردند.

حمّاد بن عیسی بن عبیده کوفی بصری

 

کلمات کلیدی
روایت  |  امام  |  حدیث  |  حماد  |  حماد بن‌عیسی بن عبیده  |  حماد بن‌عیسی  | 
لینک کوتاه :